WITKIEWICZ STANISŁAW IGNACY, pseud. Witkacy (1885 1939)

Syn Stanisława, dramatopisarz, malarz, teoretyk sztuki i filozof; 1914 uczestnik wypraw etnogr. B. Malinowskiego w Australii; 1915 17 brał udział w I wojnie świat. jako oficer carskiej gwardii; wychowany w środowisku Młodej Polski (Kraków, Zakopane); 1918 22 teoretyk ugrupowania Formiści , współpracownik Zwrotnicy; popełnił samobójstwo na wieść o wkroczeniu 17 IX 1939 wojsk sowieckich do Polski; autor groteskowo-fantastycznych dramatów m.in.: Tumor Mózgowicz (wyst. 1921), Kurka wodna (wyst. 1922), W małym dworku (wyst. 1923), Wariat i zakonnica (wyst. 1924), Jan Maciej Karol Wścieklica (wyst. 1925), Szewcy (1934, wyst. 1957), Matka (1924, wyst. 1964), Gyubal Wahazar (1921, wyst. 1966), zapowiadających współcz. teatr awangard. ( teatr absurdu), oraz powieści, kreślących m.in. szydercze wizje rozkładu cywilizacji eur. (kryptoautobiogr. 622 upadki Bunga... 1910 11, wyd. 1972, Pożegnanie jesieni 1927, Nienasycenie 1930, Jedyne wyjście 1932 33, wyd. 1968); twórczość Witkiewicza wspierała się na rozbud. systemie poglądów estet. (hasło Czystej Formy, przeciwstawiające metafiz. i estet. cele sztuki jej funkcjom przedstawiającym i dydaktycznym) oraz na koncepcjach filoz.-społ. i historiozoficznych (związanych gł. z katastrofizmem), wykładanych w Nowych formach w malarstwie... (1919), Szkicach estetycznych (1922), zbiorze Teatr (1923); zarys własnego systemu ontologicznego dał w studium Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia (1935); w malarstwie Witkiewicza ewolucja od modernist. ekspresjonizmu do na pół abstrakc. kompozycji fantastyczno-symbol. (Walka żywiołów 1920, Fantazja 1921 22), także liczne portrety psychol.; Dramaty (t. 1 2 1962, wyd. 2 rozszerzone 1972), Wybór dramatów (1974), Pisma filozoficzne i estetyczne (t. 1 4 1974 78); Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne (1976), Czysta Forma w teatrze (1977); Dzieła zebrane (t. 1 5 i 12 1992 95). Studia o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, red. M. Głowiński, J. Sławiński, Wrocław 1972; L. SOKÓŁ Groteska w teatrze Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wrocław 1973; B. DANEK-WOJNOWSKA Stanisław Ignacy Witkiewicz a modernizm. Kształtowanie idei katastroficznych, Wrocław 1976; M. SZPAKOWSKA Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wrocław 1976; D.C. GEROULD Stanisław Ignacy Witkiewicz jako pisarz, Warszawa 1981; I. JAKIMOWICZ Witkacy malarz, Warszawa 1985; P. PIOTROWSKI Stanisław Ignacy Witkiewicz, Warszawa 1989.

Zamknij