Bronisław Ferdynand Trentowski (1808-69)
Wolnomularz, wybitny filozof i pedagog polski. Zaczynał jako nauczyciel w prowincjonalnej szkole na Podlasiu. Brał udział w powstaniu listopadowym jako ułan, a po jego klęsce przebywał na emigracji w Niemczech. Studiował filozofię we Fryburgu i Badenii. Następnie został profesorem we Fryburgu i Wielkim Mistrzem tamtejszej loży "Zur edlen Aussicht" (www.humanitas-freiburg.de). Opracował projekt reformy wolnomularstwa (Die Freimaurerei in ihren Wesen und Unwesen, Lipsk 1873). Swój system zwał "filozofią uniwersalną". System ten miał być słowiańską a właściwie polską syntezą przeciwieństw wytworzonych przez narody romańskie (realizm i empiria) i germańskie (idealizm i metafizyka). Uważał, że dusza stwarza swą nieśmiertelność jako produkt pracy indywidualnej w ciągu życia. Za swój najważniejszy wynalazek filozoficzny uważał pojęcie "różnojedni". Przeciwnik mistycyzmu i mesjanizmu narodowego. Opracował "system pedagogiki narodowej", w którym przede wszystkim podkreśla rolę samodzielności. W latach 40. usiłował wrócić na tereny polskie, lecz był wydalany przez władze zaborcze. Do najważniejszych jego dzieł zaliczamy poza powyższymi: Grundlage der universellen Philosophie (1837); De vita aeterna hominis (1838); Vorstudien zur Wissenschaft der Natur (1840); Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży (2 t., pierwsze wyd. 1842, pol. Wrocław 1970); Myślini, czyli całokształt logiki narodowej (1844); Demonomania (1844-45); Wizerunki duszy narodowej (1847); Przedburza polityczna (1848); Panteon wiedzy ludzkiej, pantologia, encyklopedia wszech nauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii (3 t., 1873-1881).
Zamknij