Poeta niem.; twórca o ogromnej pasji polemicznej, operujący nastrojem, błyskotliwym dowcipem, ironią i satyrą; wywodził się z niem. szkoły romant., różniąc się od niej zapatrywaniami polit.; autor jednego z najgłośniejszych zbiorów liryki niem. Księga pieśni (1827, wyd. pol. 1880, tu m.in. Liryczne intermezzo, cykle Powrót, Z podróży po Harzu, marynistyczne Morze Północne ), w którym łączył kunszt artyst. z ludowością i prostotą; po kilkutygodniowym pobycie w Polsce napisał esej O Polsce (1822, wyd. pol. 1913); w Obrazach z podróży (t. 1-4 1826-31, wyd. pol. 1879), pełnych wrażeń z wędrówek po Niemczech, W. Brytanii i Włoszech, objawił się Heine jako mistrz lekkiej i impresyjnej prozy, zawierającej wiele refleksji polit. i społ., także partie polemiczne; od 1831 w Paryżu, gdzie rozpoczął ożywioną działalność publicyst., pisząc m.in. na tematy franc.; tu też powstały artykuły o literaturze niem. (Die romantische Schule 1836), skierowane przeciw romant., "nieżyciowej" poezji niem.; prace publicyst. i kilka prac lit. z tego okresu wydał w cyklu Salon (t. 1-4 1833-40), zawierającym przegląd ówczesnych wydarzeń artyst., nasyconym refleksją społ. i polit.; rozgłos zyskały satyry: Atta Troll (1842), polemika z pisarzami ® Młodych Niemiec i Niemcy. Baśń zimowa (1843), satyra na niem. arystokrację, mieszczaństwo i kler; w ostatnim okresie życia powrócił do poezji, ballad, zw. romancami (ostatni zbiór poet. Romancero 1851, 3 części: Historie, Lamentacje, Melodie hebrajskie); wybory pol.: Statek niewolników, Noce florenckie (oba 1951), Dzieła wybrane (t. 1-2 1956), Poezje wybrane (wyd. 2 1978). MNEP PWN 2000