Florencki historyk, filozof i dyplomata; jeden z czołowych pisarzy polit. odrodzenia; sekr. Kancelarii Dziesięciu Republiki Florenckiej, odbył liczne misje dyplomatyczne (we Włoszech, Francji i Niemczech), zreorganizował armię; po obaleniu republiki 1513 odsunięty od władzy; w jego pracach hist. (m.in. I discorsi sopra la prima deca di Tito Livio 1531, wyd. pol. pt. Uwagi Machiawela wysnute z Liwiusza historii rzymskiej 1874-77, Historie florenckie 1532, wyd. pol. 1990) tendencje empirystyczne i indukcjonistyczne oraz ścisłe powiązanie zagadnień hist. z problemami społ. i polit.; zwolennik atomizmu społ., za gł. motywy działań ludzkich uważał żądzę władzy i posiadania; w swej doktrynie polit., zw. makiawelizmem ( Książę 1532, wyd. pol. 1868), w myśl zasady "cel uświęca środki" zalecał racjonalne stosowanie przemocy, podstępu i obłudy; ponadto autor poematów, noweli oraz komedii obyczajowych (m.in. Mandragora 1521, wyst. pol. 1910, należąca do arcydzieł wł. teatru renes.); Wybór pism (1972). M. MANELI Machiavelli , Warszawa 1968. MNEP PWN 2000