|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Kultura » Historia kultury
Alchemia - ars prohibita [2] Autor tekstu: Justyna Szmajser
Jednak, aby za łatwo nie było (o te utrudnienia postarali się sami alchemicy) powstawały również różnego
rodzaju syntezy poszczególnych znaków np.: Jednorożec to podobnie jak Lew -
symbol Merkuriusza, a Merkuriusz to rtęć. Później ta istota przemieniła się w białą gołębicę, inny symbol Merkuriusza. W symbolice alchemicznej Jednorożec,
razem z lwem, orłem i smokiem, przyporządkowany został także złotu, a z
obojnaczym merkuriuszem utożsamiano kamień filozoficzny, ponieważ symbolizował
współistnienie sprzeczności płci, czy stanów skupienia, (bowiem rtęć nie
jest ani cieczą ani metalem, może natomiast być i jednym i drugim). Zatem kamień
filozoficzny był efektem wielu skomplikowanych operacji i tajemniczych
procedur, które określone zostały mianem „wielkiego dzieła". Oczywiście
samo wielkie dzieło to nie tylko mieszanie odczynników, ale także
poszukiwanie traktatów, odczytywanie symboli, i studiowanie prastarych zapisków. „Proces
wielkiego dzieła dzielono na cztery fazy: przygotowanie działania, działanie,
pomnożenie kamienia, projekcja, czyli posługiwanie się kamieniem. 'Działanie'
zaś przebiegało w siedmiu tajemniczych operacjach: czernienie, destylacja,
sublimacja, otrzymywanie białej barwy, pojawienie się kolorów tęczy przy
przejściu od 'Małego' do 'Wielkiego Dzieła', osiągnięcie
czerwonej barwy eliksiru, zakończenie Wielkiego Dzieła. Z czego powstawał ów
'czerwonej barwy eliksir'? Z opisów pośrednich można się domyślać,
że potrzebne były trzy podstawowe składniki: złoto, srebro i...'Azoth mędrców',
czyli 'uniwersalny rozpuszczalnik', zwany przez Arabów 'alkahestem'.
Powstał on w przyrządzie skonstruowanym specjalnie do tego celu, a nosił nazwę...'jaja
filozoficznego' i był opisywany w literaturze alchemicznej jako 'tetrasomia',
tj. 'czworojednia'. Sporządzono go z mieszaniny czterech metali: miedzi,
żelaza, ołowiu i cyny. W jaju znajdowały się trzy osoby: chłopiec — mający
na głowie symbol Słońca 'wyobrażający złoto', dziewczyna z symbolem
Księżyca 'wyobrażająca srebro' i Neptun — siedzący na tronie i trzymający w prawej dłoni trójząb zwrócony ostrzami do góry 'symbolizował "Azoth
mędrców", czyli „alkahest", który miał rozpuszczać złoto i srebro, a w dalszych fazach procesu — zmieniać w kamień filozoficzny'. 'Jajo'
umieszczano w piecu alchemicznym, zwanym 'atanorem'. W nim przebiegał
proces sporządzenia kamienia. Proces ten był bardzo długi i wymagał nie
tylko mistrzowskiej perfekcji, ale i wielkiego samozaparcia." [ 5 ] Następnym
symbolem alchemicznym jest symbol mandali, który należy do najstarszych,
religijnych i magicznych symboli ludzkości. To krąg, obrzędowy diagram
geometryczny. W jego środku znajduje się zazwyczaj postać, albo symbol o najwyższej wartości religijnej (jak np. Śiwa, Chrystus czy alchemiczny kamień
filozoficzny). W sensie psychologicznym, jak i alchemicznym, mandala jest
wizerunkiem syntezy dualizmów: mnogość — jedność, zewnętrzność — wewnętrzność,
rozproszenie — skupienie. Jest ona wizualnym przedstawieniem walki między
chaosem, a pragnieniem ładu, który w ujęciu alchemicznym oznaczał nieśmiertelność.
Mandala alchemiczna symbolizowała bogactwo żywiołów, jak również trudną
drogę alchemików od prima materia do kamienia filozoficznego. Kolista
struktura mandali symbolizowała również hermetyczną wizję czasu i przestrzeni. Czasoprzestrzeń w alchemii nie jest linearna tylko zwija się
stale wokół samej siebie. Tę zależność przedstawia również wąż zjadający
własny ogon. Istotne są tutaj także,
wspomniane już wyżej, pierwiastki męski i żeński. Personifikacją dwóch
naczelnych zasad Słońca (pierwiastek męski) i księżyca (pierwiastek żeński)
był Król i Królowa, którzy łączą się w kąpieli rtęci i umierają (tutaj odnajdziemy ów związek kazirodczy, o czym świadczy przedstawianie Króla i Królowej w geście trzymania się za lewe ręce). Ich dusze opuszczają ich,
aby poprzez proces transmutacji, ponownie wrócić, złączyć się i zrodzić
istotę hermafrodyczną, zwiastującą kamień filozoficzny. Innym
wykorzystaniem postaci Króla i Królowej był symbol ognistego trójkąta z trzema ognistymi strzałami. Król to siarka filozofów. W alchemii, siarka
przedstawia Solę, palny męski pierwiastek. Odpowiednikiem jest rtęć — żeński
element. Chemicznie czerwona substancja, powstała w wyniku tego małżeństwa,
była więc mieszanką rtęci Ducha i siarki Duszy i obrazowała duchowy cel
alchemicznej pracy.
Synteza całości nie da nam jakieś szczególnej satysfakcji oprócz
poczucia, że fajnie jest wierzyć w Feniksa, ale wielorakość
alegorii alchemicznych, w dużej mierze utrudnia przyswojenie jakiejkolwiek
pewności, gdyż wiemy już, że sama alchemia to nie tylko swego rodzaju nauka,
ale także system filozoficzno-religijny (łączący astrologię, grecką
filozofie, egipską mitologie, gnostycyzm), mający na celu holistyczne ujęcie
całości tego, co nas otacza, w jak najszerszym obszarze interpretacji. Smutne
to i pełne rozczarowania, ale nawet, jeśli nadzieje alchemików na stworzenie
kamienia filozoficznego z biegiem czasu stawały się coraz bardziej płonne
(tak twierdzi zamaskowana historia, aczkolwiek nie wiadomo do końca, jak to było
naprawdę), to sam obraz kamienia wchłonął w siebie wszystkie te wierzenia
magiczne, co dało mu niesamowitą moc sprawczą, dzięki której jego mit
przetrwał (może więc jest nadzieja). Wątek kamienia, po dziś dzień, stale
się przewija w legendach, mitach i baśniach (źródłem bogactwa chociażby
templariuszy jest, według wierzeń, właśnie kamień filozoficzny), i stale
jest on poszukiwany przez jego fanatyków, bo któż tak naprawdę nie chciałby
być posiadaczem mocy stawania się niewidzialnym, nieśmiertelnym i bogatym
nawet w XXI wieku — chyba każdy. No, ale matka natura jest bezlitosna, toteż
jedni mają totolotka i zieloną herbatę, a inni być może kamień
filozoficzny.
1 2
Przypisy: « Historia kultury (Publikacja: 06-04-2008 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 5823 |
|