Badaczom udało się zidentyfikować kilka odcinków genetycznych związanych z występowaniem choroby Behçeta. To bolesne i niebezpieczne dla życia schorzenie występuje głównie wśród ludności, która wywodzi swoje pochodzenie z obszarów położonych wzdłuż jedwabnego szlaku - starożytnej drogi handlowej, która rozciągała się od Europy po Daleki Wschód.

Symptomy choroby Behçeta opisał prawdopodobnie już ponad 2000 lat temu słynny lekarz starożytnej Grecji - Hipokrates, ale jej obecna nazwa wywodzi się od nazwiska tureckiego lekarza, przez którego w 1937 r. została po raz pierwszy sklasyfikowana.

Schorzenie charakteryzuje się bolesnym owrzodzeniem, które zazwyczaj jest zlokalizowane w okolicach ust i organów płciowych, a także zapaleniem skóry i oczu. Nawracające zapalenie oczu, mózgu i dużych naczyń krwionośnych często prowadzi do poważnych komplikacji zagrażających życiu chorego. Leczenie ma charakter objawowy.

Charakterystyczna częstotliwość występowania choroby wskazywała, że jest ona dziedziczna. Jednak nawet najsilniej z nią związany czynnik genetyczny - HLA-B51 - odpowiada za jej występowanie w mniej niż 20%. W poszukiwaniu innych istotnych czynników genetycznych zespoły badawcze działające pod kierunkiem dr Heleny F. Remmers z Narodowego Instytutu ds. Artretyzmu, Schorzeń Układu Mięśniowo-szkieletowego  i Skóry (NIAMS) oraz pod kierunkiem dr Ahmeta Gula z Uniwersytetu w Istambule przeprowadziły badania genomu wśród ludności Turcji (genome-wide association study, GWAS).

Porównano genomy 1200 pacjentów cierpiących na chorobę  Behçeta oraz 1200 osób zdrowych, dążąc do zidentyfikowania nawet najmniejszych występujących między nimi różnic, tzw. polimorfizmu pojedynczego nukleotydu (SNP).

W internetowym wydaniu Nature Genetics z dn. 11 lipca 2010 naukowcy potwierdzili związek HLA-B51 z występowaniem choroby. Również HLA-A został zidentyfikowany jako obszar z nią związany.  Zarówno HLA-i HLA-B51 znajdują się wewnątrz sekcji genomu znanej jako główny kompleks zgodności tkankowej (MHC), gdyż zawiera bardzo dużo genów związanych odpowiedzią immunologiczną.

Odnaleziono również inne obiecujące powiązania. Aby lepiej je ocenić wymieniono dane z inną grupą badaczy, którzy niezależnie wykonali duże badanie GWAS dla choroby Behçet na populacji japońskiej. Raport tej grupy ukazał się w tym samym wydaniu Nature Genetics. Pracownicy naukowi NIAMS przeanalizowali również dane genetyczne pozyskane w badaniach pięciu innych grup ludności z Turcji, Środkowego Wschodu, Europy i Azji.

Naukowcom udało się odnaleźć powiązania między występowaniem choroby Behçeta i znanym wariantem genu IL10, a także wariantem umieszczonym między IL23R i IL12RB2. Co ciekawe, warianty genów związane z chorobą w przypadku tureckiej i japońskiej populacji były identyczne. To odkrycie pozwala przypuszczać, że między tymi dwiema zasadniczo odmiennymi i oddalonymi od siebie tysiącami kilometrów populacjami występują podobieństwa genetyczne związane z przebiegiem starożytnego szlaku handlowego.

Białko IL-10 zmniejsza odpowiedź zapalną. Warianty IL10 są związane również z innymi chorobami autoimmunologicznymi i zapalnymi, takimi jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, cukrzyca typu 1 i młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów. Osoby posiadające 2 kopie wariantu IL10 cechują się znacząco niższym poziomem białka IL-10 niż te z prawidłowymi wariantami genu.

"Wiedzieliśmy, że choroba Behçeta miała silny komponent genetyczny, ale dotychczas, nie byliśmy w stanie przebadać całego genomu, by wytypować odpowiedzialne za nią geny"  - mówi dr Helena Remmers. Dokonane odkrycia mogą mieć duże znaczenie dla opracowania odpowiednich metod leczniczych, działających nie tylko na objawy choroby, ale także uwzględniających mechanizm ich powstawania.

[oprac. Caden O. Reless]

Źródło:
NIH/Unraveling a Silk Road Disease Mystery