Wyniki nowych badań unijnych sugerują, że stosowanie łagodnych środków przeciwbólowych w ciąży wydaje się podwyższać ryzyko wnętrostwa (niezstąpienie jąder) u chłopców. Odkrycia wyjaśniają, dlaczego wnętrostwo, będące największym czynnikiem ryzyka słabej jakości nasienia i nowotworu jądra w późniejszym okresie życia, staje się coraz bardziej powszechne.

Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie Human Reproduction. Źródłem unijnego wsparcia badań były projekty DEER (Rozwojowe oddziaływanie środowiska na zdrowie prokreacyjne) i CONTAMED (Mieszaniny czynników skażających a zdrowie prokreacyjne człowieka - nowe strategie w zakresie wpływu na zdrowie i oceny ryzyka czynników zaburzających funkcje endokrynne), z których każdy otrzymał 3,5 mln EUR z tematu "Środowisko" Siódmego Programu Ramowego (7PR).

Wskaźniki wnętrostwa rosną, gdyż w Danii zaledwie 1,8% noworodków płci męskiej było dotkniętych tą wadą w latach 1959-1961, podczas gdy w okresie 1997-2001 wskaźnik ten wzrósł do 8,5%. Wyniki badań na szczurach sugerują, że wnętrostwo może być powodowane brakiem męskich hormonów płciowych w pewnym okresie ciąży. Przypuszcza się, że źródłem problemu są tak zwane czynniki zaburzające funkcje endokrynne, czyli molekuły zakłócające lub blokujące działanie hormonów. Niemniej odnalezienie owych czynników zaburzających funkcje endokrynne okazało się trudne. Niektóre badania wskazywały na pewne popularne środki przeciwbólowe, a mianowicie aspirynę, paracetamol i ibuprofen, które mogą obniżać wytwarzanie testosteronu i oddziaływać jak czynniki zaburzające funkcje endokrynne.

W ramach opisywanych badań naukowcy postawili sobie za cel zbadanie wpływu łagodnych środków przeciwbólowych na zaburzenia prokreacyjne osobników płci męskiej wśród ludzi i szczurów.

Jeżeli chodzi o część badań poświęconą człowiekowi, naukowcy przepytali ponad 2.000 Dunek i Finek w ciąży na temat przyjmowania leków w czasie ciąży. Chłopcy zostali zbadani po urodzeniu przez pediatrów, którzy przeprowadzali kontrolę pod kątem objawów wnętrostwa i oceniali każdy przypadek według ciężkości.

Uzyskane wyniki nie pozostawiały wątpliwości. Prawdopodobieństwo, że kobiety zażywające więcej niż jeden rodzaj środków przeciwbólowych urodzą syna z pewną formą wnętrostwa było siedem razy wyższe niż w przypadku kobiet, które nie przyjmowały środków przeciwbólowych.

Drugi trymestr wydaje się być szczególnie wrażliwym okresem, w którym zażywanie jakichkolwiek środków przeciwbólowych ponad dwukrotnie zwiększa ryzyko wnętrostwa, a przyjmowanie więcej niż jednego rodzaju środków przeciwbólowych w tym czasie podwyższa ryzyko szesnastokrotnie.

Badania na szczurach potwierdziły, że środki przeciwbólowe zakłócają wytwarzanie androgenów, co prowadzi do braku testosteronu w okresie ciąży, w którym wykształcają się męskie organy płciowe. Zdaniem naukowców łagodne środki przeciwbólowe skutecznie obniżyły o połowę poziom testosteronu w testach przeprowadzanych na nienarodzonych szczurach.

Odkrycia mają istotne znaczenie, ponieważ około połowa kobiet ciężarnych w Europie i USA informuje o zażywaniu łagodnych środków przeciwbólowych, zwykle paracetamolu.

"Jeżeli ekspozycja na czynniki zaburzające funkcje endokrynne jest mechanizmem stojącym za rosnącymi problemami prokreacyjnymi młodych mężczyzn na Zachodzie, wyniki tych badań sugerują, że szczególną uwagę należy zwrócić na przyjmowanie łagodnych środków przeciwbólowych w ciąży, gdyż mogą one być głównym powodem tych problemów" - zauważa dr Henrik Leffers z Rigshospitalet w Kopenhadze, Dania, kierownik badań.

"Jedna tabletka paracetamolu (500 mg) zawiera silniejsze czynniki zaburzające funkcje endokrynne niż łączna ekspozycja na dziesięć najszerzej rozpowszechnionych, znanych obecnie środowiskowych czynników zaburzających funkcje endokrynne w całym okresie ciąży" - dodaje dr Leffers - Co więcej, w przypadku większości kobiet jedna tabletka co najmniej podwoi ekspozycję na znane czynniki zaburzające funkcje endokrynne w czasie ciąży, przy czym dawka ta jest dostarczana jednorazowo, a nie rozłożona na dziewięć miesięcy, jak w przypadku środowiskowych czynników zaburzających funkcje endokrynne. Dlatego też przyjmowanie łagodnych środków przeciwbólowych przez ciężarne jest zdecydowanie największą ekspozycją na czynniki zaburzające funkcje endokrynne."

Zespół zauważył, że potrzebne są dalsze badania tego zagadnienia. Naukowcy będą kontynuować monitorowanie chłopców urodzonych w czasie prowadzonych badań, którzy wchodzą obecnie w okres dojrzewania.

Jeżeli chodzi o przyjmowanie przez kobiety ciężarne środków przeciwbólowych, dr Leffers mówi: "Jako biologowie nie możemy udzielać rad kobietom w tym zakresie. Zalecamy zatem, aby ciężarne zasięgały opinii lekarza prowadzącego przed zażyciem łagodnych środków przeciwbólowych i ogólnie stosowały się do zasady przyjmowania możliwie jak najmniejszej ilości środków farmakologicznych."

© Unia Europejska, 2005-2010

Źródło:
CORDIS