Choć w Niemczech budżet systemu opieki zdrowotnej jest równie napięty, jak w wielu innych krajach świata, dyskusja nad kryteriami, które miałyby decydować o pierwszeństwie w dostępie do opieki medycznej w sytuacji ograniczonych zasobów finansowych, nie stała się jak dotąd kwestią wzbudzającą szersze zainteresowanie opinii publicznej w tym kraju.

W związku z tym naukowcy z dwóch niemieckich uniwersytetów - Jacobs University Bremen i Uniwersytetu Bremeńskiego, postanowili przyjrzeć się bliżej zagadnieniu społecznej akceptacji dla wprowadzenia podobnych kryteriów w medycynie, skupiając szczególną uwagę na kryterium wieku pacjenta. Wyniki ich badań, przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie 2031 obywateli Niemiec opublikowano online 31 sierpnia 2011 w PLoS ONE.

Jak zauważają autorzy badań, wiek pacjenta bywa wymieniany jako jedno z podstawowych kryteriów, jakie powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu priorytetów w opiece zdrowotnej. Kwestia jest często sprowadzana do pytania o to, czy pacjenci w podeszłym wieku powinni być uprzywilejowani względem młodszych, czy też odwrotnie. A może wiek pacjenta nie powinien być w ogóle brany pod uwagę przy wykorzystaniu dostępnych zasobów systemu ochrony zdrowia? Z pytaniami tego rodzaju wiążą się nieuchronnie wątpliwości natury etycznej.

W badaniach wykorzystano różnego rodzaju pytania kwestionariuszowe, od abstrakcyjnych pytań w rodzaju: "Czy uważasz za usprawiedliwione traktowanie którejś z wymienionych grup pacjentów (osoby starsze, dzieci, dorośli w wieku produkcyjnym) w sposób uprzywilejowany w stosunku do innych?", poprzez rozważanie różnych przykładowych scenariuszy konkretnych wydarzeń ("Wyobraź sobie, że dwóch pacjentów znajduje się w stanie zagrażającym ich życiu. Jak sądzisz, któremu z nich należy udzielić pomocy w pierwszej kolejności: a) młodszemu pacjentowi, b) pacjentowi starszemu o 30 lat, c) powinno zadecydować losowanie?"), po pytania, dotyczące między innymi praktyki opaskowania (fr. triage) i pierwszeństwa w dostępie do przeszczepu narządów.

Wyniki badań sugerują, że niemiecka opinia publiczna nie akceptuje wieku pacjenta jako kryterium decydującego o dostępie do opieki medycznej.

Jeśli chodzi o grupę osób w wieku podeszłym, to dokładnie 50,2% osób badanych opowiedziało się za uprzywilejowaniem tej grupy w dostępie do opieki medycznej, 45,4% była przeciwna tego rodzaju praktykom, a 4,4% respondentów nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie. 72,5% respondentów (istotnie częściej kobiety niż mężczyźni) opowiedziało się za uprzywilejowaniem dzieci w dostępie do opieki medycznej względem wszystkich pozostałych grup wiekowych, a jedynie 25,4% respondentów było temu zdecydowanie przeciw.

Większość osób badanych (83,6%) była przeciwko uprzywilejowanemu traktowaniu osób dorosłych w wieku produkcyjnym, mimo że właśnie ta grupa w przeważającym stopniu finansuje funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia za pośrednictwem systemu ubezpieczeń i poprzez płacenie podatków.

"Gdy pytano o to, czy jakaś grupa wiekowa pacjentów powinna być traktowana w sposób uprzywilejowany względem innych grup wiekowych w dostępie do opieki medycznej, największe przyzwolenie odnotowano w odniesieniu do grupy dzieci, najmniejsze - w odniesieniu do grupy osób dorosłych w wieku produkcyjnym, a w przypadku osób w wieku podeszłym uzyskano wyniki gdzieś pomiędzy. Ponieważ preferowanie danej grupy nie wykluczało wyboru również innych grup, okazało się, że przeważająca większość opowiada się za uprzywilejowaniem dzieci względem wszystkich pozostałych pacjentów, lecz jednocześnie niewielka większość opowiedziała się za uprzywilejowaniem pacjentów w wieku podeszłym. Podczas gdy pierwszy wynik nie jest zaskoczeniem, znaczenie drugiego jest pierwszorzędne. Wyniki innych badań stwierdzały, że jeśli jakakolwiek grupa wiekowa miałaby być uprzywilejowana w dostępie do opieki medycznej, to powinna to być grupa młodszych pacjentów, a nie tych w starszym wieku. Bardziej szczegółowa analiza danych pozwoliła ustalić, że jedynie mniejszość respondentów wykazywała wyraźną preferencję dla tylko jednej określonej grupy wiekowej. Natomiast istnieje powszechna zgoda co do tego, że osoby w wieku produkcyjnym w najmniejszym stopniu zasługują na uprzywilejowanie w dostępie do opieki medycznej".

Referencje dokumentu: Diederich A, Winkelhage J, Wirsik N (2011) Age as a Criterion for Setting Priorities in Health Care? A Survey of the German Public View. PLoS ONE 6(8): e23930. doi:10.1371/journal.pone.0023930