Finansowani ze środków unijnych naukowcy z Instytutu Psychiatrii King's College London w Wlk. Brytanii jako pierwsi odkryli w modelu człowieka, jak leki przeciwdepresyjne tworzą nowe komórki mózgu, co oznacza, że teraz naukowcy mogą opracować lepsze i skuteczniejsze leki zwalczające depresję.

Badania zostały częściowo przeprowadzone w ramach projektu MOODINFLAME, który został dofinansowany z tematu "Zdrowie" Siódmego Programu Ramowego (7PR).

Chociaż wcześniejsze badania pokazały już, że leki przeciwdepresyjne tworzą nowe komórki w mózgu, to jednak do tej pory nie wiadomo było, jak to się odbywa.

Badania, których wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Molecular Psychiatry, pokazują że leki przeciwdepresyjne regulują białko receptora glukokortykoidowego (GR) - kluczowe białko zaangażowane w reakcję na stres. Badania pokazują również, że tworzenie nowych komórek przez wszystkie typy leków przeciwdepresyjnych jest uzależnione od GR, który włącza konkretne geny przekształcające niedojrzałe komórki "macierzyste" w dorosłe komórki "mózgu".

Jak mówi naczelny autor badań, Christoph Anacker: "Po raz pierwszy w istotnym klinicznie modelu byliśmy w stanie pokazać, że leki przeciwdepresyjne wytwarzają więcej komórek macierzystych, przyspieszając również ich rozwój w dorosłe komórki mózgu. Ponadto po raz pierwszy wykazaliśmy, że hormony stresu, które na ogół znajdują się na bardzo wysokim poziomie u pacjentów cierpiących na depresję, działają odwrotnie. Zwiększając liczbę nowo narodzonych komórek w dorosłym mózgu człowieka, leki przeciwdepresyjne zapobiegają szkodliwemu oddziaływaniu hormonów stresu i są w stanie przezwyciężyć nieprawidłowości mózgowe, które mogą powodować obniżenie nastroju i upośledzenie pamięci w depresji".

Badania te są ostatnimi w serii projektów poświęconych roli GR w depresji, które przeprowadzono w Laboratorium Stresu, Psychiatrii i Immunologii (SPI-lab) King's College London. W toku tych prac zespół wykorzystał hipokampalne komórki macierzyste człowieka (źródło nowych komórek w mózgu człowieka) do przetestowania "na płytce", jak leki przeciwdepresyjne oddziałują na komórki mózgu.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja dotyka około 121 mln ludzi na świecie i jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności. Mniej niż 25% osób dotkniętych depresją ma dostęp do skutecznych terapii.

Najnowsze badania wykazały, że u chorych na depresję występuje zahamowanie procesu zwanego "neurogenezą", co oznacza, że następuje u nich ograniczenie rozwoju nowych komórek mózgu. Zredukowana neurogeneza może przyczynić się do wystąpienia wyniszczających objawów psychologicznych depresji, takich jak obniżenie nastroju i upośledzenie pamięci.

Zważywszy na fakt, że połowie wszystkich chorych nie udaje się pokonać depresji za pomocą obecnie dostępnych terapii, konieczne jest opracowanie nowych, skutecznych terapii antydepresyjnych. Chociaż pozostaje to wyzwaniem, identyfikacja nowych mechanizmów, które mogą stanowić cel to krok w dobrym kierunku.

Projekt MOODINFLAME to medyczne przedsięwzięcie naukowe na dużą skalę podjęte przez konsorcjum utworzone przez 18 partnerów z Austrii, Belgii, Bułgarii, Francji, Holandii, Irlandii, Niemiec, Szwecji, Wlk. Brytanii i Włoch.

Główne cele to opracowanie testów krwi i skanów mózgu w celu rozpoznawania łagodnego, przewlekłego zapalenia u chorych cierpiących na zaburzenia nastroju oraz osób zagrożonych poważnymi zaburzeniami nastroju (dzieci), a także leczenia chorych i osób zagrożonych poważnymi zaburzeniami nastroju za pomocą leków przeciwzapalnych.

W ramach projektu przedmiotem analizy będą również modele zwierzęce (specjalne myszy i szczury) poważnych zaburzeń nastroju, tj. zwierzęta z procesem zapalnym mózgu o niewielkim nasileniu, jak również przeprowadzone zostaną gruntowne badania wszelkich nieprawidłowych mechanizmów w mózgu przed przystąpieniem do testów różnych możliwości korekty tychże za pomocą leków.

Christoph Anacker stwierdził: "Dzięki zidentyfikowaniu receptora glukokortykoidowego jako kluczowego elementu w tworzeniu nowych komórek, będziemy teraz w stanie wykorzystać ten nowy system komórek macierzystych do modelowania chorób psychiatrycznych w laboratorium, testować nowe związki chemiczne i opracowywać znacznie skuteczniejsze i ukierunkowane leki przeciwdepresyjne. Jednakże ważne jest, by w toku przyszłych badań zostały sprawdzone wszystkie możliwe skutki wywierane przez nasilenie neurogenezy na zachowanie człowieka".

© Unia Europejska 2005-2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Anacker, C., et al. (2011) Antidepressants, neurogenesis and glucocorticoid receptor. Molecular Psychiatry. DOI: 10.1038/mp.2011.26. (artykuł oryginalny dostępny bez opłat online)