Przełomowe badania przeprowadzone w Holandii rzucają nowe światło na zachowanie szympansicy po utracie potomka. Zaprezentowane w czasopiśmie ''American Journal of Primatology'' wyniki badań ujawniają, że szympansica wykazuje zachowanie, które nie jest zazwyczaj obserwowane w stosunku do żywego potomka. Odkrycia wyposażają zoologów w kluczowe informacje na temat sposobu, w jaki najbliżsi nam naczelni dowiadują się o śmierci.

    Naukowcy z Instytutu Psycholingwistyki im. Maxa Plancka (MPI) odkryli, że kiedy szympansiątko umiera, jego matka kładzie się na ziemi, aby patrzeć na nie z odległości albo przykłada palce do jego karku. Dr Katherine Cronin wraz z zespołem przeprowadziła badania na terenie Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust w Zambii, gdzie żyją dzikie szympansy uwolnione z nielegalnego przemytu.

    Naukowcy od dawna już wiedzą, że szympansice utrzymują bliski kontakt ze swoimi młodymi przez wiele lat. Dzieci są noszone przez matki przez około dwa lata i karmione piersią do momentu osiągnięcia od czterech do sześciu lat. Eksperci twierdzą, że ścisłe więzi między matką a dzieckiem utrzymują się przez wiele lat po odstawieniu od piersi. Uznają tę więź za jedną z najważniejszych w życiu szympansa.

   Dr Cronin i doktorant Edwin Van Leeuwen monitorowali zachowanie szympansicy, która straciła 16-miesięczne dziecko. Matka nosiła zwłoki dziecka przez ponad 24 godziny, po czym położyła je na ziemi na polanie. Podchodziła do zwłok wielokrotnie i na kilka sekund kładła palce na twarzy i karku dziecka. Następnie zostawała przy ciele niemal godzinę, aby zanieść je następnie do grupy szympansów, która rozpoczynała badanie ciała. Następnego dnia matka nie nosiła już ciała dziecka.

    Zdaniem naukowców niemal zupełnie brakowało informacji na temat sposobu reagowania przez naczelne na śmierć bliskich. Nie było wiadomo również, czy szympansy obchodzą żałobę. Naukowcy z MPI są przekonani, że udało im się wykazać istnienie okresu przejściowego po tym, kiedy szympansica dowiaduje się o śmierci swojego młodego potomka. Unikając interpretowania tego co zobaczyli, przedstawiają obszerny materiał wideo, który pokazuje widzom bezpośrednie powiązanie z zachowaniem matki, pozwalając wyciągnąć własne wnioski na temat rozumienia śmierci przez szympansy.

    "Materiały wideo są niezwykle cenne, ponieważ zmuszają do zatrzymania się i zastanowienia na tym, co może się dziać w umysłach innych naczelnych" - wyjaśnia dr Cronin. "To czy widz ostatecznie zdecyduje, że szympans obchodzi żałobę, czy po prostu interesuje się zwłokami, nie ma tak dużego znaczenia jak sam fakt poświęcenia chwili na rozważenie różnych możliwości" - dodaje. "Dane te powiększają niewielki, ale stale rosnący korpus danych na temat reakcji naczelnych innych niż człowiek na śmierć. Mamy nadzieję, że obiektywnych relacji będzie coraz więcej i ostatecznie umożliwią one naukowcom przyjęcie kompleksowego spojrzenia na to, na ile inne naczelne rozumieją śmierć i w jaki sposób na nią reagują".

    Współautor Mark Bodamer z Uniwersytetu Gonzaga w USA powiedział: "Chimfunshi zapewnia wyjątkowe możliwości prowadzenia obserwacji zachowania szympansów żyjących w dużych, wielowiekowych grupach społecznych w warunkach naturalistycznych na największych wybiegach na świecie, najbliższych obserwacji szympansów w naturze. Było jedynie kwestią czasu i dobrych warunków, aby zarejestrować reakcję szympansów na śmierć i ujawnić w toku jej analizy zdumiewające podobieństwa do ludzi". Naukowcy twierdzą, że ich badania uzupełniają wcześniejsze obserwacje i rozwiązują zagadkę dotyczącą sposobu rozumienia śmierci przez szympansy.

    © Unia Europejska 2005-2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Cronin, K.A., et al. (2011) Behavioral response of a chimpanzee mother toward her dead infant. AJP, publikacja internetowa z dnia 21 stycznia. DOI: 10.1002/ajp.20927.
Dalsze informacje: American Journal of Primatology (AJP)