Osoby praworęczne podświadomie kojarzą dobro z prawą stroną przestrzeni, a zło z lewą. Niemniej eksperyment przeprowadzony przez naukowców z USA pokazuje, że to skojarzenie można szybko zmienić. Badania, których wyniki zostały opublikowane w internetowym czasopiśmie Psychological Science, ujawniają że nawet kilkuminutowe posługiwanie się lewą ręką sprawniej niż prawą może odwrócić ocenę dobra i zła u praworęcznych, powodując uznawanie przez nich lewej strony za "właściwą" część przestrzeni.

Naukowcy Daniel Casasanto z Instytutu Psycholingwistyki im. Maxa Plancka w Holandii i Evangelia Chrysikou z Uniwersytetu w Pensylwanii w USA wyjaśnili, w jaki sposób pojęcia dobra i zła są zakorzenione w doświadczeniach cielesnych ludzi i mogą podlegać zmianie wraz ze zmianą wzorców tych doświadczeń.

W języku pozytywne idee są powiązane z prawą stroną, a negatywne z lewą. Na przykład dobrze być "prawym", ale źle parać się "lewizną". W artykule, który ukazał się w czasopiśmie Psychological Science, naukowcy zauważają, że różne konotacje z lewą i prawą są również widoczne w rozmaitych tekstach religijnych. Przytaczają przykład z Biblii, który mówi, że "Serce mędrca skłania się ku jego stronie prawej, lecz serce głupca ku jego lewej" i zauważają, że "według prawa islamskiego, muzułmanie powinni używać prawej ręki do jedzenia i picia, ponieważ tylko szatan używa lewej".

W czasie eksperymentów osoby praworęczne pytane o to, który z dwóch produktów kupić, którego z dwóch kandydatów zatrudnić czy które z dwóch stworzeń z kosmosu wydaje się inteligentniejsze skłaniali się do wyboru produktu, osoby lub stworzenia po prawej, podczas gdy większość leworęcznych wskazywała na lewą stronę. Aby wyjaśnić tę skłonność dr Casasanto wysunął tezę, że pojęcia dobra i zła zależą po części od sposobu, w jaki ludzie używają rąk. "Ludzie mogą sprawniej działać wykorzystując swoją dominującą rękę i zaczynają podświadomie kojarzyć dobre rzeczy ze swoją biegłą stroną przestrzeni" - zasugerował.

Aby sprawdzić tę teorię dr Casasanto zbadał, w jaki sposób osoby naturalnie praworęczne myślą na temat dobra i zła, kiedy ich prawa ręka jest upośledzona z powodu uszkodzenia mózgu albo nawet znacznie mniej ekstremalnego ograniczenia, jak np. założona rękawica narciarska. Naukowcy poprosili pacjentów po udarze o wykonanie zadania, które ujawnia ukryte skojarzenia między przestrzenią a dobrem u zdrowych pacjentów. Wyniki badań pokazały, że chorzy, którzy utracili władzę w lewej ręce wykazywali powszechne przekonanie, że prawa strona jest dobra. Niemniej osoby, które utraciły władzę w prawej ręce w następstwie uszkodzenia lewej półkuli mózgu kojarzyli dobro z lewą stroną, tak jak osoby naturalnie leworęczne.

Ten sam wzorzec odkryto u zdrowych studentów, którzy wykonywali zadania wymagające sprawności motorycznej z założoną nieporęczną rękawicą na lewej dłoni - aby zachować ich praworęczność - lub na prawej, aby przemienić ich chwilowo w leworęcznych. Po upływie mniej więcej 12 minut jednostronnego doświadczenia motorycznego ocena niepowiązanego zadania przez badanych z rękawicą na prawej dłoni wykazała tendencję "dobre jest po lewej stronie", jak u naturalnie leworęcznych.

"To odkrycie nie wyklucza możliwości, że wrodzone czynniki neurobiologiczne mają również swój udział w charakterystycznych dla ciała mapowaniach, które zostały zaobserwowane u naturalnie prawo i leworęcznych" - przyznają naukowcy. "Niemniej fakt, że ocena praworęcznych ulegała odwróceniu w następstwie długo lub krótkofalowych zmian w sprawności motorycznej wskazuje, że doświadczenie motoryczne jest wystarczające do określenia kierunku skojarzeń przestrzenno-wartościujących, a nawet zagłuszają wszelką wrodzoną predyspozycję do kojarzenia "dobra" ze stroną naturalnie dominującą".

"Ludzie na ogół sądzą, że ich sądy są racjonalne, a pojęcia stałe" - zauważa dr Casasanto. "Niemniej jeżeli noszenie rękawicy przez kilka minut może odwrócić zwykłą ocenę człowieka tego, co jest dobre a co złe, to być może umysł jest bardziej plastyczny niż sądziliśmy".

Naukowcy podsumowują: "Wyzwaniem dla dalszych badań będzie scharakteryzowanie mechanizmów neurokognitywnych, na podstawie których doświadczenie fizyczne generalizuje się, kształtując abstrakcyjne koncepcje dobra i zła".

© Unia Europejska 2005-2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Casasanto, D., et al. (2011) When Left Is "Right": Motor Fluency Shapes Abstract Concepts. Psychological Science. Publikacja internetowa z dnia 9 marca 2011 r. DOI: 10.1177/0956797611401755.