Okres młodzieńczy to wiele zmian rozwojowych, hormonalnych i stresów. Ale to nie wszystko. Wyniki nowych badań przeprowadzonych w Wlk. Brytanii pokazują, jak iloraz inteligencji (IQ), wynik uzyskiwany na podstawie jednego z kilku różnych znormalizowanych testów do oceny inteligencji, może ulegać znaczącemu wzrostowi lub spadkowi w czasie dojrzewania. Zmiany te są powiązane ze zmianami w strukturze mózgu człowieka. Odkrycia, zaprezentowane w czasopiśmie Nature, mogą mieć znaczenie w kontekście testów i podziału dzieci na grupy w procesie edukacji szkolnej.

W większości ludzie są przekonani, że zdolności intelektualne są stałym czynnikiem w ciągu naszego życia. Wyniki IQ od dawna są wykorzystywane do prognozowania osiągnięć edukacyjnych dzieci i ich przyszłych perspektyw zatrudnienia. Aczkolwiek naukowcy z Wellcome Trust Centre for Neuroimaging przy University College London i Laboratorium Neurokognitywistyki Rozwojowej przy Uniwersytecie w Londynie w Wlk. Brytanii zaobserwowali, że nasze IQ nie ma stałej wartości.

Naukowcy, pracujący pod kierunkiem profesor Cathy Price z Wellcome Trust Centre for Neuroimaging, zbadali w 2004 r. 33 osoby. Wszystkie były zdrowymi nastolatkami w wieku od 12 do 16 lat. Badani zostali ponownie poddani testom w 2008 r., kiedy osiągnęli wiek od 15 do 20 lat. Na obydwu etapach zespół wykorzystał rezonans magnetyczny (MRI) do wykonania skanów struktury mózgu badanych. Odkrycia pokazują, że wyniki IQ uzyskane w drugim teście różniły się znacząco od wyników sprzed czterech lat. Niektórzy badani poprawili swój wynik w stosunku do rówieśników aż o 20 punktów na znormalizowanej skali IQ. U innych odnotowano spadek o podobną wartość. Zespół przeanalizował również skany MRI w celu ustalenia, czy istnieje korelacja ze zmianami w budowie mózgu osób badanych. Wyniki badań pozwolą zdaniem naukowców wyjaśnić, czy zmiany te mają istotne znaczenie.

"Odkryliśmy znaczące zmiany w wynikach testów IQ uzyskiwanych przez badanych w 2008 r. w porównaniu z tymi otrzymanymi cztery lata wcześniej" - zauważa autorka naczelna Sue Ramsden, również z Wellcome Trust Centre for Neuroimaging. "Niektórzy badani poradzili sobie wyraźnie lepiej, a inni znacznie gorzej. Odkryliśmy oczywiste powiązanie między tą zmianą wyników a zmianami w budowie mózgu, co pozwala nam stwierdzić z niemal pewnością, że te zmiany w IQ są realne."

Zmierzono również IQ werbalne każdego badanego, jak również ich zdolności w zakresie języka i arytmetyki oraz pamięć i wiedzę ogólną. Jeżeli chodzi o IQ niewerbalne, to zespół poprosił badanych o wskazanie brakujących elementów na obrazku lub rozwiązanie łamigłówki wizualnej. Naukowcy znaleźli wyraźną korelację z konkretnymi obszarami mózgu.

Wyższy wynik IQ werbalnego był skorelowany z wyższą gęstością istoty szarej w obszarze lewej kory motorycznej mózgu, która aktywuje się w momencie artykulacji słownej. Wyższy wynik IQ niewerbalnego wiązał się z wyższą gęstością istoty szarej w płacie przednim móżdżku, który ma wpływ na ruchy rąk. Niemniej wyższe IQ werbalne nie pozostawało w korelacji z wyższym IQ niewerbalnym.

Chociaż nie ma ostatecznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego IQ się zmienia i dlaczego wyniki badanych poprawiły się lub pogorszyły, naukowcy sugerują, że różnice są wywoływane przez wczesny lub późny rozwój badanych. Edukacja również może oddziaływać na zmieniające się IQ, co z kolei może mieć znaczenie zdaniem zespołu dla sposobu oceny dzieci w wieku szkolnym.

"Mamy tendencję do oceniania dzieci i ustalania ich ścieżki edukacyjnej na stosunkowo wczesnym etapie życia, niemniej wykazaliśmy, że ich inteligencja najprawdopodobniej nadal się rozwija" - zauważa profesor Prince. "Musimy postępować ostrożnie, by nie spisywać na straty słabiej radzących sobie na wczesnym etapie, kiedy tak naprawdę ich IQ może ulec znaczącej poprawie w ciągu kilku kolejnych lat. Podobnie jak ze sprawnością fizyczną - wysportowany czternastolatek może być mniej sprawny w wieku 18 lat, jeżeli porzuci ćwiczenia fizyczne. I na odwrót nastolatek w słabiej kondycji może zdobyć znacznie większą sprawność dzięki gimnastyce."

Wypowiadając się na temat wyników badań, dr John Williams, kierownik Neuroscience and Mental Health przy Wellcome Trust stwierdził: "Te interesujące badania podkreślają, jak 'plastyczny' jest mózg człowieka. Interesującym byłoby sprawdzić, czy zmiany strukturalne następujące wraz z dorastaniem i rozwojem obejmują poza IQ inne funkcje kognitywne. Badania te mobilizują nas do myślenia o tych spostrzeżeniach i ich wykorzystaniu do pozyskiwania wiedzy o tym, co może się dziać w momencie pojawiania się choroby psychicznej".

© Unia Europejska 2005 - 2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Ramsden, S., et al. (2011) 'Verbal and non-verbal intelligence changes in the teenage brain', Nature, publikacja z dnia 19 października. DOI: 10.1038/nature10514.