Interakcja niemowlęcia z otoczeniem jest ograniczona ze względu na słabo rozwinięte zdolności motoryczne dziecka. Dlatego badanie zdolności poznawczych niemowląt nie jest łatwym zadaniem. Które zdarzenie sensoryczne jest rezultatem własnego działania motorycznego niemowlęcia, a które nie? Naukowcy z Frankfurckiego Instytutu Badań Zaawansowanych i z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie nad Menem prawdopodobnie znaleźli odpowiedź na to pytanie. Ich badanie było współfinansowane w ramach projektu IM-CLEVER ("Wewnętrznie motywowane, uczące się kumulatywnie wszechstronne roboty"), który otrzymał wsparcie w wysokości 5,9 mln euro ze środków tematu "Technologie informacyjno-komunikacyjne" (TIK) siódmego programu ramowego (7PR).

Do badania zdolności poznawczych niemowląt można wykorzystać ruch gałek ocznych, ponieważ osiąga on dużą dokładność już na wczesnym etapie rozwoju dziecka. W zaprezentowanym w czasopiśmie PLoS ONE badaniu naukowcy wykorzystali technikę śledzenia w czasie rzeczywistym ruchu gałek ocznych, dając sześcio- i ośmiomiesięcznym dzieciom bezpośrednią kontrolę nad ich wizualnym otoczeniem. W ten sposób możliwe było zbadanie zagadnienia sprawstwa, czyli zdolności człowieka do postrzegania, że niektóre zdarzenia sensoryczne są wywoływane przez jego własne działania.

Wyniki dowodzą, że niemowlęta szybką uczą się wykonywać takie ruchu gałkami ocznymi, które pozwalają im wywołać pojawianie się nowych bodźców. Potrafią zatem wyszukiwać nowe sposoby kontrolowania swojego otoczenia.

"W przeciwieństwie do dotychczasowych metod badania zdolności poznawczych niemowląt, które koncentrowały się na zdolności patrzenia, nasza metoda daje niemowlętom bezpośrednią kontrolę nad ich fizycznym otoczeniem, pozwalając na modyfikowanie tego otoczenia za pomocą ruchu gałek ocznych", piszą autorzy badania. "Tego rodzaju metody, oparte na śledzeniu ruchu gałek ocznych, były wcześniej stosowane na osobach dorosłych, ale dopiero niedawno stało się możliwe wykorzystanie ich do badania dzieci. Zdolność niemowląt do szybkiego uczenia się sposobów kontrolowania otoczenia, jaką tu przedstawiliśmy, toruje drogę do w pełni interaktywnej nowej metody badania zdolności uczenia się i zdolności poznawczych u niemowląt i może stać się podstawą nowych technik szkolenia i metod leczenia".

Według naukowców, niemowlęta potrafią odkrywać nowe formy sprawstwa. Uczą się manipulować otoczeniem przy pomocy ruchów gałek ocznych. W tym celu wybierają punkt, w który się wpatrują, aby uzyskać konkretne zdarzenia sensoryczne. Mają także umiejętność szybkiego przewidywania rezultatów swoich działań.

"Wcześniej metody badania warunkowania instrumentalnego u niemowląt były ograniczone przez stosunkowo słabo rozwinięte i schematyczne zdolności motoryczne, w tym takie zachowania jak ssanie czy kopanie", piszą autorzy. "Główną zaletą metody badającej manipulowanie otoczeniem przy pomocy ruchów gałek ocznych jest to, że obejmuje ona duży repertuar dających się odróżnić czynności (ruch oczu w kierunku różnych obiektów lub miejsc bądź też mruganie), które wykonują niemowlęta".

Naukowcy twierdzą, że opracowana przez nich metoda może w przeciwieństwie do metod klasycznych dobrze nadawać się do badania zdolności poznawczych niemowląt.

Autorzy badania tłumaczą: "Po pierwsze, możemy uzyskać bogate i szczegółowe dane behawioralne. Po drugie, możemy w sposób interaktywny badać różne aspekty zdolności poznawczych niemowląt, dając małym dzieciom, które posiadają bardzo ograniczone zdolności językowe i motoryczne, możliwości komunikowania się ze światem i wpływania na niego. Po trzecie, metoda ta jest ciekawsza i bardziej satysfakcjonująca dla niemowlęcia".

© Unia Europejska 1994 - 2012

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Wang, Q. et al., "Infants in Control: Rapid Anticipation of Action Outcomes in a Gaze-Contingent Paradigm", PLoS ONE, 7(2): e30884, 2012. doi:10.1371/journal.pone.0030884