Rośliny wytwarzają toksyny, aby bronić się przed potencjalnymi wrogami, takimi jak szkodniki roślinożerne czy choroby, a w przypadku rzepaku, który jest trzecią pod względem areału upraw rośliną oleistą, tą toksyną jest glukozynolat.

Ów proces ochronny może jednak stać się utrapieniem dla rolników, którzy wykorzystują tę bogatą w białka roślinę do karmienia trzody chlewnej i drobiu - toksyczny glukozynolat w większych ilościach jest szkodliwy dla znacznej części zwierząt i dlatego można go podawać tylko w ograniczonym zakresie. Z tego względu Europa Północna importuje ogromne ilości placów sojowych na potrzeby żywienia zwierząt.

Teraz jednak finansowani ze środków unijnych naukowcy z Danii, Hiszpanii i Niemiec opracowują nową metodę utrzymywania niepożądanych toksyn z dala od jadalnych części rośliny. To przełomowe dokonanie znacznie zwiększyło szanse na stosowanie rzepaku jako komercyjnej paszy.

Dwóch pracujących nad badaniami naukowców otrzymało granty Marie Curie: Meike Burow z Uniwersytetu w Kopenhadze przyznano stypendium wewnątrzeuropejskie Marie Curie (IEF) w wysokości 200.222 EUR na realizację projektu REGULATION OF FLUX (Molekularna analiza czynników regulujących przepływ przez ścieżki), a Ingo Dreyer z Universidad Politecnica de Madrid otrzymał stypendium reintegracyjne Marie Curie w kwocie 100.000 EUR na prace nad projektem REGOPOC (Regulacja kanałów potasowych roślin).

W artykule opublikowanym w czasopiśmie Nature zespół podkreśla potencjał rzepaku jako rośliny pastewnej. Co więcej rzepak to przykład tylko jednej z roślin uprawnych, których zastosowanie znacznie się poszerzy dzięki nowej technologii.

Profesor Barbara Ann Halkier z Uniwersytetu w Kopenhadze, współautorka raportu z badań, zauważa: "Opracowaliśmy całkowicie nową technologię, określaną przez nas mianem 'inżynierii transportu'. Można ją wykorzystywać do usuwania niepożądanych substancji z jadalnych części roślin uprawnych. Zidentyfikowaliśmy dwa białka, które transportują glukozynolaty do ziarna rzodkiewnika pospolitego, bliskiego krewnego rzepaku. Po wyhodowaniu rzodkiewnika pospolitego pozbawionego tych dwóch białek, otrzymaliśmy niesamowity rezultat: ziarno całkowicie wolne od glukozynolatów, a więc nadające się na pasze".

To podejście, nazwane "inżynierią transportu", może niedługo zostać wykorzystane w produkcji ziaren rzepaku wolnych od glukozynolatu, co znacząco zwiększy ich zastosowanie w żywieniu zwierząt i zapewni bardziej zrównoważony proces przetwórstwa rzepaku.

Publikacja: Nour-Eldin, H. H. et al. 'NRT/PTR transporters are essential for translocation of glucosinolate defence compounds to seeds', Nature, 2012. doi:10.1038/nature11285. Ilustracja: freedigitalphotos.net. Źródło: CORDIS