Biomasa stanowi niemal połowę całej, zużywanej przez nas energii odnawialnej i ma także pomóc w osiągnięciu celu UE w zakresie energii odnawialnej do 2020 r. Wraz z coraz wyższą temperaturą politycznej debaty nad bezpieczeństwem energetycznym, biomasa zaczyna być wskazywana jako główny zastępnik gazu ziemnego i ciepłownictwa. Ale na ile jest ona zrównoważona? Eksperci naukowi, decydenci oraz przedstawiciele NGO i podmiotów branżowych postawili to pytanie na konferencji Europejskiego Towarzystwa Biomasy (AEBIOM), która odbyła się niedawno w Brukseli.

Różnica między biomasą a paliwami kopalnymi wiąże się ze skalą czasu. Według ośrodka Biomass Energy Centre, pod warunkiem zrównoważonego zarządzania, biomasa jest zbierana jako część stale uzupełnianych upraw. W ten sposób utrzymywany jest zamknięty obieg węgla bez wzrostu netto poziomów atmosferycznych CO2.

Jednak wizja zamkniętego obiegu węgla w przypadku biomasy nie zawsze może być osiągalna. Ponadto pytanie o zrównoważenie wykracza poza same emisje CO2, gdyż obejmuje również inne problemy, takie jak bioróżnorodność i bezpieczeństwo żywnościowe.

Zrębka wierzby energetycznej - biomasa spalana w polskich elektrowniach

W czasie konferencji AEBIOM, przedstawiciele Komisji Europejskiej wielokrotnie przytaczali wniosek Komisji, że nie ma konieczności wprowadzania obowiązujących kryteriów zrównoważenia dla biomasy stałej i gazowej, by osiągnąć cele na rok 2020.

Giulio Volpi z DG ds. Energii zauważył: "Zagrożenia ze strony niezamierzonego oddziaływania [biomasy] na środowisko mogą być rozwiązywane i minimalizowane za pomocą istniejących lub nowych środków UE w innych dziedzinach, niekoniecznie z dziedziny energii... Biomasa ma ogromny potencjał, który należy wykorzystać i musimy zadbać, aby ramy polityki wspomagały biomasę".

Niemniej biomasa pozostaje wyraźnym wyzwaniem dla sektora. Peter Wilson reprezentujący branżową inicjatywę Sustainable Biomass Partnership (SBP), wskazał na niewystarczające stosowanie istniejących mechanizmów zapewniania zrównoważenia (FSC i PEFC) w ważnych obszarach pozyskiwania drewna. Przedstawił opracowywane przez SBP ramy dostarczania biomasy (ang. Biomass Assurance Framework) jako "rozwiązanie pomostowe", oferujące zbiór norm i procesów, które umożliwią przedsiębiorstwom z sektora wykazanie zgodności z wymogami w zakresie prawa, nadzoru i zrównoważenia za pomocą istniejących mechanizmów.

Uwe Fritsche z International Institute for Sustainability Analysis and Strategy (IINAS) podzieliła się perspektywą naukową, wymieniając szereg problemów, z jakimi przyjdzie nam się zmierzyć w trakcie próby przechodzenia na biogospodarkę, w której biomasa jest istotnym komponentem. Są to: emisje gazów cieplarnianych z powodu zmiany użytkowania gruntów i zmiany zasobów węgla; problemy z bioróżnorodnością związane z przekształcaniem użytków zielonych, terenów podmokłych i torfowisk; bezpieczeństwo żywnościowe oraz kwestie własności gruntów i zakwaszenia.

Uwe Fritsche wskazał także na "sprawę paliwa". "Im bardziej zwiększamy handel bioenergią i im wyżej cenimy produkty leśne, pojawia się ryzyko przyjęcia niewłaściwego spojrzenia na niektóre paliwa potrzebne do życia wielu ludziom na tej planecie".

Instytut IINAS pracuje obecnie wraz z unijnym Wspólnym Centrum Badawczym (JRC), Europejską Agencją Środowiska (EEA) i innymi podmiotami nad uwzględnieniem najnowszych osiągnięć naukowych dotyczących tych kwestii. Uwe Fritsche poinformował, że toczą się rozmowy nad ewentualnym opracowaniem matrycy do identyfikacji ryzyka związanego z następstwami gazów cieplarnianych, powstających przy użytkowaniu produktów leśnych.

IINAS bierze również udział w jednym z wielu dofinansowywanych ze środków unijnych projektów poświęconych analizie potencjału i zrównoważenia biomasy. Zadanie postawione przed S2BIOM to poprawa zrównoważenia łańcucha dostaw biomasy. Zespół S2BIOM, który powstał we wrześniu 2013 r., pracuje nad zaprojektowaniem i ewaluacją optymalnych łańcuchów dostaw biomasy oraz strategii wspomagających zrównoważoną dostawę surowca do produkcji biomasy na szczeblu lokalnym, regionalnym i paneuropejskim.

Źródło: CORDIS, UE