Europejscy astronomowie odkryli ponad 50 nowych egzoplanet orbitujących wokół pobliskich gwiazd. Wśród nich 16 to super-Ziemie, które eksperci nazywają planetami pozasłonecznymi o masie większej od Ziemi, ale znacznie mniejszej od olbrzymów gazowych Układu Słonecznego. Zespół wykorzystał spektrograf HARPS (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher), który znajduje się w Obserwatorium La Silla w Chile Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Zaprezentowana na ostatniej konferencji Extreme Solar Systems w Wyoming w USA liczba planet jest największą, jaką do tej pory ogłoszono za jednym razem.

"Plony odkryć za pomocą HARPS przekroczyły wszelkie oczekiwania i obejmują wyjątkowo bogatą populację super-Ziemi i planet typu Neptuna wokół gwiazd podobnych do naszego Słońca" - wyjaśnia Michel Mayor z Uniwersytetu Genewskiego w Szwajcarii, który kierował projektem. "Jest nawet lepiej - nowe wyniki pokazują, że tempo odkryć rośnie."

Astronomowie wykorzystują od 2003 r. spektrograf HARPS do obserwowania gwiazd takich jak Słońce. W tym okresie odkryli ponad 150 nowych planet. Należy zauważyć, że dzięki HARPS odkryto około 66% wszystkich znanych egzoplanet o masie niższej od masy Neptuna. Naukowcy twierdzą, że odkrycia stanowią "owoc" długofalowej pracy spektrografu HARPS, który mierzy prędkość radialną gwiazdy z wyjątkową dokładnością.

Dzięki obserwacjom prowadzonym za pomocą HARPS kosmologowie są w stanie precyzyjniej oszacować możliwość, czy wokół gwiazdy takiej jak Słońce znajdują się planety o niskiej masie w odróżnieniu od olbrzymów gazowych. Około 40% takich gwiazd towarzyszy co najmniej jedna planeta o masie mniejszej od Saturna, a większość egzoplanet o masie takiej jak Neptun lub mniejszej wydaje się znajdować w układach z wieloma planetami - dodają.

Zaawansowana technologia, jaką wykorzystano w spektrografie HARPS, jest wykorzystywana nie tylko ze względu na swoją stabilność, ale również czułość w wyszukiwaniu skalistych planet zdolnych do utrzymania życia. Zespół zbadał 10 pobliskich gwiazd podobnych do Słońca, wybranych ze względu na możliwość przeprowadzenia wyjątkowo precyzyjnych pomiarów prędkości radialnej.

W okresie 48 miesięcy astronomowie odkryli 5 nowych planet o masach 5-krotnie niższych od Ziemi.

"Planety znajdą się pośród jednych z najlepszych celów dla przyszłych teleskopów kosmicznych, aby szukać oznak życia w atmosferze planety na podstawie sygnatur chemicznych, takich jak ślady tlenu" - mówi Francesco Pepe z Obserwatorium Genewskiego w Szwajcarii.

Po ustaleniu, która z nowych planet jest mała, naukowcy odkryli, że masa HD 85512 b wynosi około 3,6 masy Ziemi. Znajduje się na końcu strefy sprzyjającej rozwojowi życia - wąskiego pasa wokół gwiazdy, gdzie w odpowiednich warunkach może występować woda.

"Jest to potwierdzona planeta o najniższej masie, jaką odkryto za pomocą metody prędkości radialnej, potencjalnie znajdująca się w strefie sprzyjającej rozwojowi życia wokół swojej gwiazdy oraz druga planeta o najniższej masie odkryta za pomocą spektrografu HARPS wewnątrz strefy sprzyjającej rozwojowi życia" - mówi Lisa Kaltenegger z Instytutu Astronomii im. Maxa Plancka w Heidelbergu, Niemcy i z Centrum Astrofizyki Harvard-Smithsonian w Bostonie w USA.

Wypowiadając się na temat odkrycia HD 85512 b profesor Mayor stwierdził: "Odkrycie HD 85512 b to zaledwie początek możliwości spektrografu HARPS i wskazuje na realność odkrycia innych super-Ziemi w strefach sprzyjających rozwojowi życia wokół gwiazd podobnych do Słońca."

Dodaje: "W ciągu kolejnych 10-20 lat powinniśmy dysponować pierwszą listą planet w sąsiedztwie Słońca nadających się potencjalnie do zasiedlenia. Sporządzenie takiej listy jest niezbędne zanim będzie można poszukiwać w ramach przyszłych eksperymentów możliwych sygnatur spektroskopowych życia w atmosferach egzoplanet."

Profesor Mayor odkrył w 1995 r. pierwszą egzoplanetę wokół normalnej gwiazdy.

© Unia Europejska 2005 - 2011

Źródło: CORDIS

Fot. ESO