Impulsywność - cecha temperamentu, biegun przeciwny refleksyjności - przejawia się w zachowaniu ograniczoną zdolnością hamowania reakcji i odraczania gratyfikacji związanej z zaspokojeniem potrzeb. W związku z tym traktowana jest jako cecha odpowiedzialna za podwyższone ryzyko uzależnień - od alkoholizmu po patologiczny hazard i niektóre zaburzenia odżywiania. Nic więc dziwnego, że neurochemiczne podłoże osobowościowej cechy impulsywności stało się naturalnym celem badań w dziedzinie profilaktyki i leczenia uzależnień.

Ludzie wykazują znaczne różnice indywidualne pod względem prezentowanego stylu podejmowania decyzji. Impulsywność wpływa na przebieg tego procesu, ponieważ jest związana z tendencją do szybszego reagowania na podstawie mniejszej ilości przesłanek, w dodatku nie zawsze dostatecznie rozsądnie dobranych. Impulsywność decyduje o nieprawidłowym przebiegu uwewnętrznionych procesów hamowania, które w języku potocznym określamy między innymi jako rozwagę, cierpliwość i wytrwałość w działaniu, a które są typowymi cechami działania refleksyjnego.

Za neuroprzekaźnik kluczowy dla wymiaru impulsywność-refleksyjność uchodzi przede wszystkim dopamina (DA), choć naukowcom nie udało się jak dotąd precyzyjnie określić, jak dokładnie funkcjonuje związany z dopaminą mechanizm neurofizjologiczny odpowiedzialny za występowanie różnic indywidualnych w poziomie impulsywności.

W tym celu grupa badaczy podjęła się zadania polegającego na określeniu, w jakim stopniu indywidualne różnice w aktywności systemu dopaminy w mózgu pozostają związane z indywidualnym poziomem impulsywności. Z wykorzystaniem metod neuroobrazowania poddano badaniom 32 zdrowych ochotników. Celem badań był pomiar siły związku między zmianami w poziomie aktywności receptorów dopaminy (dotyczyło to w szczególności receptorów typu D2/D3) w śródmózgowiu a wynikami w psychologicznej skali impulsywności (Barratt Impulsiveness Scale). Wyrzut dopaminy w prążkowiu był indukowany za pomocą podawania osobom badanym niewielkich dawek amfetaminy.

W toku badań udało się ustalić, że wyższy poziom impulsywności związany był ze słabszym wiązaniem dopaminy przez receptory D2/D3 w śródmózgowiu. Ponadto, u osób uzyskujących w badaniu psychologicznym wyższe wyniki na skali impulsywności, prążkowie reagowało na amfetaminę silniejszym wydzielaniem dopaminy. Wyniki badań sugerują więc, że zaburzenia w funkcjonowaniu mózgowego układu dopaminergicznego mogą skutkować mniejszą zdolnością do autokontroli reakcji, co jest jednym z ważniejszych behawioralnych czynników ryzyka uzależnień.

[Oprac. C. O. reless]

Źródło:
NEWSSCAN #69
Buckholtz JW, Treadway MT, Cowan RL, Woodward ND, Li R, Ansari MS, Baldwin RM, Schwartzman AN, Shelby ES, Smith CE, Kessler RM, Zald DH. Dopaminergic network differences in human impulsivity. Science. 2010 Jul;329(5991):532.