Wprowadzenie

Poprzez niepełnosprawność intelektualną rozumiemy istotnie obniżone ogólne możliwości umysłowe (co wynika przede wszystkim z czynników konstytucjonalnych), które wpływają na ograniczenie zdolności normalnego samodzielnego funkcjonowania osoby w życiu codziennym. W zależności od przyjętych kryteriów, osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą stanowić od ułamka procenta do nawet kilku procent populacji.

Niepełnosprawność intelektualna przyjmuje różne formy i nasilenie: od lekkiego upośledzenia umysłowego, wiążącego się przede wszystkim z trudnościami w uczeniu się i wymagającego specjalnych warunków organizacji kształcenia, po głębsze postaci upośledzenia umysłowego, w tym upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim, czyli stan, w którym osoba dorosła funkcjonuje na poziomie dziecka w wieku 0-2 lata i wymaga nie tyle specjalnego systemu nauczania, co w pierwszym rzędzie specjalnego systemu wychowania i opieki.

Opieka zdrowotna nad osobami niepełnosprawnymi intelektualnie stanowi swoiste wyzwanie nie tylko dla systemu opieki zdrowotnej, ale również dla systemu opieki społecznej.

Niepełnosprawność intelektualna jest związana z niższą przeciętną oczekiwaną długością życia. U osób z niepełnosprawnością intelektualną występuje przeciętnie więcej współistniejących chorób w porównaniu z populacją ogólną, a opieka zdrowotna nad nimi wymaga znacznie większych nakładów. W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną trudności związane są już często z etapem diagnozy lekarskiej, co wynika niejednokrotnie z zaburzeń komunikacyjnych (zaburzony rozwój mowy lub nawet całkowita niezdolność do komunikowania się na drodze alternatywnej), obecności kilku współwystępujących problemów zdrowotnych, zróżnicowanej reakcji na ból (niedowrażliwość lub nadwrażliwość) i różnej odpowiedzi na zastosowane leczenie.

W związku z tym badacze z Tajwanu postanowili przyjrzeć się bliżej kwestii, czy niepełnosprawność intelektualna może mieć również wpływ na stan pacjentów poddawanych operacjom chirurgicznym. Czy niepełnosprawność intelektualna jest związana jest z wyższym ryzykiem powikłań pooperacyjnych i wyższym ryzykiem zgonu? Jakie są tego główne przyczyny? Doniesienia z badań, przeprowadzonych przez naukowców afiliowanych w Tajpejskim Szpitalu Uniwersyteckim, Tajpejskim Uniwersytecie Medycznym, Szpitalu Shin Kong Memorial w Tajpej i Tajwańskiej Połączonej Komisji ds. Akredytacji Szpitali zostały opublikowane online w PLoS ONE w dniu 27 października 2011.

"Ciągle brakuje szeroko zakrojonych analiz na temat ogólnych wskaźników zachorowalności okołooperacyjnej i śmiertelności pacjentów chirurgicznych z niepełnosprawnością intelektualną - naukowcy wyjaśniają przesłanki, jakimi kierowali się podejmując własne badania nad tym zagadnieniem. - Dlatego staramy się wyjaśnić, czy niepełnosprawność intelektualna jest niezależnym czynnikiem ryzyka w przypadku poważniejszych zabiegów chirurgicznych, a także chcemy ocenić niepożądane następstwa operacji, występujące u pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną".

Przebieg badań

W badaniach wykorzystano dane zgromadzone przez Tajwański Narodowy Program Ubezpieczeń Zdrowotnych, powszechny system ubezpieczeń, który powstał po połączeniu 13 poprzednio istniejących instytucji ubezpieczeniowych, do czego doszło na Tajwanie w 1995 roku. Powszechnym programem ubezpieczeń zdrowotnych objętych jest obecnie ponad 99% z 22,6 milionów mieszkańców Tajwanu.

W ramach systemu funkcjonuje specjalna Naukowa Baza Danych Narodowych Ubezpieczeń Zdrowotnych, w której gromadzone są dane demograficzne pacjentów, dane na temat diagnoz chorób podstawowych i współwystępujących, dane na temat procedur, recept i innych wydatków na cele medyczne, a także dane na temat płatności dokonywanych na rzecz dostawców usług medycznych.

Na podstawie analizy zebranych danych zidentyfikowano 3983 pacjentów leczonych chirurgicznie z przedoperacyjnym rozpoznaniem niepełnosprawności intelektualnej z ogólnej liczby 2 010 412 osób, poddanych hospitalizacji z uwagi na konieczność przeprowadzenia poważnego zabiegu chirurgicznego (wymagającego znieczulenia ogólnego - zewnątrzoponowego lub podpajęczynówkowego, jak również hospitalizacji trwającej więcej niż jeden dzień) w okresie od 2004 do 2007 roku.

W dalszych analizach, aby zwiększyć moc statystyczną, porównywano przypadek każdego pacjenta z niepełnosprawnością intelektualną z czterema pacjentami bez niepełnosprawności intelektualnej, dobranymi losowo, ale z uwzględnieniem podobieństwa płci, wieku i rodzaju zabiegu chirurgicznego.

"Na podstawie danych o refundacji usług medycznych zebraliśmy informacje na temat poważnych współwystępujących problemów zdrowotnych w 24-miesięcznym okresie przedoperacyjnym, takich jak zawał serca, ostra niewydolność nerek, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zastoinowa niewydolność serca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby naczyń obwodowych, udar mózgu i stany wymagające dializy - naukowcy opisują kolejne założenia przyjęte w badaniach. - Za wskaźnik o podstawowym znaczeniu uznaliśmy śmiertelność pooperacyjną w okresie 30 dni po zabiegu; za wskaźniki wtórne uznaliśmy powikłania pooperacyjne, w tym ostrą niewydolność nerek, zakażenie ran głębokich, zapalenie płuc, krwawienie pooperacyjne, posocznicę, udar mózgu, a także - brak komplikacji".

Ponadto w badaniach uwzględniono, czy pacjent pochodził z mniej czy z bardziej zurbanizowanego rejonu kraju, czy był objęty opieką w szpitalu klinicznym, a także w jakim stopniu objęty był opieką medyczną (długość hospitalizacji, przebywanie na oddziale intensywnej opieki medycznej, wysokość wydatków na opiekę medyczną w szpitalu).

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną zostały podzielone według kryteriów diagnostycznych ICD-9 na niepełnosprawność intelektualną nieokreśloną, niepełnosprawność intelektualną lekką do umiarkowanej i znaczną do głębokiej.

Wnioski

Hospitalizowane osoby z niepełnosprawnością intelektualną istotnie częściej niż pacjenci z populacji ogólnej pochodzą z warstw społecznych o najniższym poziomie dochodów; istotnie częściej również są to osoby pochodzące ze słabiej rozwiniętych i słabo zurbanizowanych regionów Tajwanu. Ich stan zdrowia już w okresie przedoperacyjnym jest znacznie gorszy w porównaniu z pacjentami z populacji ogólnej: częściej cierpią z powodu nadciśnienia, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, cukrzycy, zawału serca, udaru mózgu, zastoinowej niewydolności serca, chorób naczyń obwodowych i ostrej niewydolności nerek; częściej również korzystają z dializoterapii.

Hospitalizacja pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną przeciętnie trwa dłużej, częściej wymagają oni zastosowania intensywnej terapii, w 30-dniowym okresie pooperacyjnym częściej cierpią z powodu ostrej niewydolności nerek, zapalenia płuc, krwawień pooperacyjnych, posocznicy, udaru mózgu oraz innych powikłań. Wydatki medyczne w okresie przebywania w szpitalu także różniły się znacznie między pacjentami z niepełnosprawnością intelektualną a pozostałymi pacjentami.

Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic między dwiema wcześniej wspomnianymi kategoriami pacjentów pod względem wskaźnika śmiertelności. Jednak osoby z niepełnosprawnością intelektualną znacznie częściej cierpią z powodu powikłań pooperacyjnych, zwłaszcza posocznicy, a ryzyko powikłań rośnie wraz z głębokością niepełnosprawności intelektualnej.

"Podsumowując, wyniki naszych szeroko zakrojonych badań populacyjnych po raz pierwszy potwierdziły, że ryzyko poważnych powikłań pooperacyjnych jest istotnie wyższe w przypadku pacjentów z upośledzeniem umysłowym, a także pozostaje związane ze stopniem niepełnosprawności intelektualnej. Uzyskane wyniki potwierdziły, że hospitalizowani pacjenci chirurgiczni z niepełnosprawnością intelektualną należą do grupy podwyższonego ryzyka w przypadku poważnej operacji chirurgicznej, co wskazuje na konieczność zapewnienia im zintegrowanej opieki zdrowotnej, zarówno w zakresie profilaktyki, jak w okresie pooperacyjnym. Należy dołożyć starań, aby przesunąć odpowiednie środki na te cele oraz opracować strategie postępowania ukierunkowane na redukcję niekorzystnych następstw pooperacyjnych w tej populacji".

Referencje dokumentu: Lin J-A, Liao C-C, Chang C-C, Chang H, Chen T-L (2011) Postoperative Adverse Outcomes in Intellectually Disabled Surgical Patients: A Nationwide Population-Based Study. PLoS ONE 6(10): e26977. doi:10.1371/journal.pone.0026977