Struktura sieci kontrolnej przedsiębiorstw międzynarodowych wpływa na konkurencyjność rynkową oraz na stabilność finansową na szczeblu globalnym. Naukowcy ze Szwajcarii przeanalizowali architekturę międzynarodowej sieci własności oraz zestawienie kontroli sprawowanej przez poszczególne podmioty globalne. Wyniki opublikowane w czasopiśmie PLoS ONE pokazują, że przedsiębiorstwa międzynarodowe organizują się w ogromną strukturę w kształcie muszki przy koszuli, a spora część kontroli znajduje się w rękach niewielkiego, aczkolwiek silnego "rdzenia" instytucji finansowych. Naukowcy nazywają ten rdzeń ekonomiczną "superjednostką". Badania zostały dofinansowane z projektu FOC-II (Prognozowanie kryzysów finansowych), który uzyskał wsparcie na kwotę niemal 1,9 mln EUR z tematu "Technologie informacyjne i komunikacyjne" (TIK) Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE.

Choć wiele osób jest od dawna przekonanych, że garstka przedsiębiorstw zdominowała gospodarkę światową, nie przeprowadzono żadnych badań, aby potwierdzić albo odrzucić tę tezę. Pozyskanie informacji ilościowych nie jest prostym zadaniem - przedsiębiorstwa mogą kontrolować inne firmy w sposób bezpośredni lub pośredni.

Aby odkryć strukturę kontroli i jej implikacje, zwłaszcza jej oddziaływanie na gospodarkę światową, naukowcy z Wydziału Projektowania Systemów Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Technologicznego w Zurychu (ETH Zurych) zidentyfikowali niewielką grupę firm o niewspółmiernym wpływie na gospodarkę światową. Ustalenia zespołu opierają się na analizie powiązań między 43.000 przedsiębiorstw międzynarodowych.

"Rozpoczęliśmy od listy 43.060 ponadnarodowych korporacji, odpowiadających definicji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wybranych spośród próby około 30 mln podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w bazie danych Orbis 2007" - czytamy w artykule. "Przeprowadziliśmy następnie wyszukiwanie rekursywne, które pozwoliło wyróżnić, po raz pierwszy wedle naszej wiedzy, sieć wszystkich ścieżek własności, wychodzących z ponadnarodowych korporacji i prowadzących do nich. Uzyskana w ten sposób sieć posiada 600.508 węzłów i 1,1 mln powiązań własnościowych."

W toku badań naukowcy odkryli rdzeń 1.318 przedsiębiorstw ze wspólną własnością. Każde z 1.318 przedsiębiorstw miało powiązania z co najmniej 2 pozostałymi. Średnio każde przedsiębiorstwo było powiązane z 20 innymi.

Zespół wskazuje, że chociaż rdzeń odpowiada 20% światowych przychodów operacyjnych, owe 1.318 przedsiębiorstw wydaje się utrzymywać, poprzez swoje udziały, większość dużych renomowanych przedsiębiorstw i firm produkcyjnych na świecie. Te drugie są uznawane powszechnie za "gospodarkę rzeczywistą", wytwarzając kolejne 60% globalnych przychodów. Naukowcy odkryli również, że zaledwie 147 przedsiębiorstw kontroluje 40% majątku sieci, co powszechnie określa się jako "1%".

"To niezwykłe odkrycie podnosi co najmniej dwie kwestie, zasadnicze dla zrozumienia funkcjonowania światowej gospodarki" - czytamy w artykule. "Po pierwsze, jakie są implikacje dla stabilności finansowej na świecie? Wiadomo, że instytucje finansowe stosują kontrakty finansowe, takie jak kredytowe instrumenty pochodne, z innymi instytucjami. To umożliwia im dywersyfikację ryzyka, ale jednocześnie wystawia na groźbę zarażenia się. Niestety informacje o tych kontraktach nie są zwykle ujawniane ze względów strategicznych. Jednakże w rozmaitych krajach istnienie takich finansowych powiązań jest skorelowane z relacjami własności. A zatem hipoteza, że struktura sieci własności jest dobrym odzwierciedleniem sieci finansowej implikuje, że światowa sieć finansowa jest niezwykle złożona."

Naukowcy twierdzą, że ich metodologię można wykorzystać do identyfikacji istotnych węzłów w dowolnej sieci w świecie rzeczywistym, w której wielkość skalarna, np. określająca zasoby, kształtuje się zgodnie z ukierunkowanymi powiązaniami ważonymi.

© Unia Europejska 2005 - 2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Vitali, S. et al. (2011) 'The Network of Global Corporate Control'. PLoS ONE 6(10): e25995. DOI:10.1371/journal.pone.0025995