Zespół europejskich naukowców, pracujący pod kierunkiem uczelni z Yorku i Bradford w Wlk. Brytanii, odkrył że ludzie modyfikowali swoje zachowanie raczej wolniej niż szybciej, jeżeli chodzi o przerzucanie się na inną metodę polowania czy zbieractwa. Odkrycia zaprezentowane w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) wyjaśniają tajemnicę tego przejścia na podstawie pozostałości w starożytnych garnkach.

Naukowcy z Danii, Niemiec i Wlk. Brytanii przeanalizowali pozostałości potraw zachowane w 133 ceramicznych naczyniach z zachodnich regionów bałtyckich Europy Północnej, aby ustalić, czy te pozostałości pochodzą z organizmów lądowych, morskich czy słodkowodnych. Naukowcy zbadali garnki ceramiczne z 15 stanowisk, datujące się na około 4.000 r. p.n.e., okres w którym zaczęły się pojawiać udomowione zwierzęta i rośliny uprawne.

Odkrycia wskazują, że ludzie nie mieli żadnych skrupułów w związku z nastaniem rolnictwa i udomowienia, aby wykorzystywać na własne potrzeby ryby i inne zasoby morskie... choć nie stało się to szybko. Garnki ze stanowisk nadmorskich zawierały pozostałości wzbogacone o węgiel występujący w organizmach morskich.

"Rolnictwo całościowo odmieniło społeczności ludzkie" - czytamy w artykule. "Aczkolwiek mimo ponad stu lat badań naukowych osiągnięto niewielkie porozumienie, co do tempa czy kompletności tej zasadniczej zmiany i w konsekwencji jej głównych sił napędowych. Ceramiczne pojemniki są wszechobecne na tych stanowiskach i zawierają niezwykle dobrze zachowane lipidy, pozostałe po pierwotnych zastosowaniach naczynia. Zrekonstruowanie kulinarnych praktyk na podstawie znalezisk ceramicznych może wnieść wkład w długoletnie debaty na temat początków rolnictwa."

Około 20% garnków nadmorskich zawierało według naukowców inne ślady biochemiczne organizmów morskich. Były tam np. tłuszcze i oleje, które nie występowały w zwierzętach i roślinach zamieszkujących na lądzie. Na stanowiskach śródlądowych 28% garnków zawierało pozostałości organizmów morskich, które wydają się pochodzić z ryb słodkowodnych.

"Badania dostarczają wyraźnych dowodów na to, że ludzie w regionie Zachodniego Bałtyku wykorzystywali zasoby morskie i słodkowodne mimo pojawienia się udomowionych zwierząt i roślin uprawnych" - wyjaśnia autor naczelny dr Oliver Craig z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Yorku. "Chociaż rolnictwo zostało szybko wprowadzone w całym regionie, to mogło nie spowodować tak radykalnego odejścia od życia opartego na zbieractwie i myślistwie, jak dotychczas sądziliśmy."

Carl Heron, profesor nauk archeologicznych na Uniwersytecie w Bradford powiedział: "Nasz zbiór danych to pierwsze szeroko zakrojone badania, łączące obszerny zakres dowodów molekularnych i dane jednozwiązkowych izotopów w celu rozróżnienia zasobów lądowych, morskich i słodkowodnych przyrządzanych w archeologicznej ceramice. Zapewnia on także model dla przyszłych badań nad wykorzystywaniem garnków przez ludzi w przeszłości."

Zespół twierdzi, że mimo szybkiego zidentyfikowania zmian w użytkowaniu wyrobów garncarskich, pozyskane dane "stawiają pod znakiem zapytania powszechne poglądy, że gospodarki uległy całkowitej transformacji wraz z nastaniem rolnictwa i że neolityczna ceramika były powiązana wyłącznie z płodami rolnymi pochodzącymi od udomowionych zwierząt i roślin uprawnych".

Badania zostały dofinansowane przez Radę ds. Badań Naukowych w Sztuce i Naukach Humanistycznych w Wlk. Brytanii.

© Unia Europejska 2005 - 2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Craig, O. E. et al. (2011) 'Ancient lipids reveal continuity in culinary practices across the transition to agriculture in Northern Europe'. PNAS, publikacja z dnia 24 października. DOI: 10.1073/pnas.1107202108