Każdy z nas czasami budzi się z uczuciem ulgi albo zawodu, że to co się właśnie stało było tylko snem i w ten właśnie sposób większość ludzi zyskuje świadomość śnienia po przebudzeniu.

Aczkolwiek niektóre osoby, nazywane marzycielami sennymi, mogą pozostać świadome śnienia również w trakcie snu.

Chociaż w toku wcześniejszych badań świadomych marzycieli sennych przeprowadzono wizualizację ośrodków mózgu, które uaktywniają się, kiedy zyskujemy samoświadomość, to do tej pory trudności sprawiało dokładne wskazanie części mózgu pomagających nam postrzegać świat w sposób autorefleksyjny.

Teraz zespół niemieckich naukowców wykorzystał tomografię rezonansu magnetycznego (MRT) do wykazania, że konkretna sieć korowa - złożona z prawej części grzbietowo-bocznej kory przedczołowej, obszarów kory czołowo-biegunowej i przedklinka, której każdy komponent jest powiązany z funkcjami autorefleksyjnymi - aktywuje się po osiągnięciu stanu jasnej świadomości.

Badania, których wyniki opublikowało czasopismo SLEEP, oferują unikalny wgląd w podstawy neuronalne świadomości ludzkiej i opierają się na pracach przeprowadzonych w ramach wcześniejszych badań, które po raz pierwszy uwidoczniły sieci neuronalne świadomego stanu mentalnego.

Mimo zaawansowanych, nowoczesnych technik obrazowania nadal nie ma możliwości pełnej wizualizacji tego, co się dzieje w mózgu, kiedy człowiek przechodzi ze stanu świadomego w nieświadomy.

Zważywszy, że aktywność mózgu jest zazwyczaj znacznie obniżona w czasie snu, trudno jest rozróżnić konkretną aktywność leżącą u podstaw odzyskiwanej autopercepcji i świadomości w czasie przechodzenia do stanu czuwania od globalnych zmian w aktywności mózgu, które następują w tym czasie.

Zespół postanowił zbadać świadomych marzycieli sennych w czasie snu, kiedy zdają sobie sprawę, że śnią i mogą umyślnie kontrolować swoje sny.

Autor naczelny raportu z badań, Martin Dresler z Instytutu Psychiatrii im. Maxa Plancka, powiedział: "W czasie zwykłego snu dysponujemy ledwie podstawową świadomością, postrzegamy oraz doświadczamy emocji, ale nie zdajemy sobie sprawy z tego, że tylko śnimy. Wyłącznie w czasie świadomego snu, osoba śniąca zyskuje metawgląd w swój sen".

Porównując aktywność mózgu w czasie jednego ze świadomych okresów z aktywnością zmierzoną bezpośrednio przed zwykłym snem, zespół był w stanie ustalić charakterystyczną aktywność mózgu, jaka wiąże się z jasną świadomością.

Kolejny autor raportu z badań, Michael Czisch z Instytutu Psychiatrii im. Maxa Plancka wypowiedział się na temat badań w sposób następujący: "Zasadniczo podstawowa aktywność mózgu w czasie zwykłego oraz świadomego snu jest podobna. Aczkolwiek w świadomym stanie aktywność niektórych obszarów kory mózgowej znacznie wzrasta w ciągu sekund. Zaangażowane obszary kory mózgowej to prawa część grzbietowo-boczna kory przedczołowej, której powszechnie przypisuje się funkcję autooceny oraz obszary czołowo-biegunowe odpowiedzialne za ocenę naszych myśli i odczuć. Szczególną aktywność wykazuje również przedklinek - część mózgu, którą od dawna wiąże się z autopercepcją".

Publikacja: Dresler, M., et al. Neural correlates of dream lucidity obtained from contrasting lucid versus non-lucid REM sleep: a combined EEG/fMRI case study, SLEEP, 2012. doi.org/10.5665/sleep.1974. Ilustracja: freedigitalphotos.net. Źródło: CORDIS.