W roku 2007 Australia wprowadziła program bezpłatnych szczepień ochronnych przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dla dziewcząt w wieku 12-13 lat. Do programu wybrano szczepionkę czterowalentną, która poza typami 16 i 18 wirusa odpowiedzialnymi za większość przypadków raka szyjki macicy (jak również innych nowotworów złośliwych ze spektrum działalności HPV - np. raka odbytu, sromu, prącia czy części raków gardła) chroni także przed HPV 6 i 11 przyczyniającymi się chociażby do powstawania kłykcin kończystych zwanych też brodawkami płciowymi (wiąże się je z tymi konkretnymi typami wirusa w ponad 90% przypadków). O ile wiedza o udziale wirusów brodawczaka w patogenezie raka szyjki macicy jest już stosunkowo szeroko rozpowszechniona, o tyle pozostałe zmiany, zwłaszcza łagodne, jak kłykciny, nie doczekały się podobnego zainteresowania medialnego, choć stanowią niemały problem zdrowotny, przyczyniając się do dolegliwości natury i fizycznej, i - ze względu na pewną wstydliwość schorzenia - psychicznej (wątpiącym polecam opublikowaną w The New England Journal of Medicine fotografię kłykcin olbrzymich umiejscowionych w szparze międzypośladkowej mężczyzny). To właśnie kłykciny - kalafiorowate, wysoce zaraźliwe zmiany położone w okolicy odbytu i narządów płciowych - skupiły uwagę badaczy oceniających wstępne efekty populacyjne programu szczepień przeciwko HPV.

Występowanie brodawek płciowych oceniano osobno w okresie "przedszczepieniowym" - na podstawie danych z lat 2004-2007 i w okresie "szczepieniowym" - od 2007 do końca 2011 roku, a badanych podzielono pod względem płci i postaci kontaktów seksualnych odbywanych podczas 12 miesięcy przed włączeniem do analizy (kontakty hetero-, homo- i biseksualne - odpowiednio na podstawie deklaracji badanych). Wyszczepialność wynosiła dla pierwszej dawki szczepionki 83%, dla kolejnych odpowiednio - 80% i 73%. W grupach starszych, dla których organizowano równoległe programy "doszczepiania" (dla grupy wiekowej 13-18 w szkołach, dla kobiet do 26 roku życia w placówkach opieki zdrowotnej) były to odsetki mniejsze - odwrotnie proporcjonalnie do wieku (aż 52% w przypadku grupy najstarszej - 20-26 lat). Statystyki opracowano na podstawie raportów z 8 dużych australijskich centrów zdrowia seksualnego, które były w stanie dostarczyć dane retrospektywne aż do roku 2004.

W latach 2004-2011 włączone do badania ośrodki przyjęły (liczono wizyty pierwszorazowe) 85770 pacjentów. Rozpoznanie kłykcin kończystych postawiono 7689 (9%) spośród nich (2394 płci żeńskiej, 5292 męskiej). W okresie "szczepieniowym" zaobserwowano znaczący spadek odsetka zdiagnozowanych kobiet - z 8,9% w 2004 i 9,6% w 2007 do 2,7% w 2011. Spadła również ilość mężczyzn z brodawkami płciowymi - z 11,7% (2007) do 7,4%. Największy spadek ilości rozpoznań zanotowano w grupie kobiet najmłodszych (<21 roku życia), w najszerszym stopniu objętej szczepieniami - z 11,5% do 0,85% (92,6%) - w 2011 zdiagnozowano zaledwie 13 przypadków, wszystkie z grupy niezaszczepionej.

W grupie kobiet w wieku 21-30 obserwowany spadek był niższy - wyniósł 72,6% (z 11,3% do 3,1%), w grupie kobiet starszych nie zanotowano znaczących zmian.

Heteroseksualni mężczyźni, jak się zdaje - również skorzystali na wprowadzeniu szczepień przeciw HPV. W najmłodszej ich grupie częstość rozpoznań kłykcin spadła o 81,8% (z 12,1% w 2007 do 2,2% w 2011), spadek ten dla grupy w wieku 21-30 wyniósł już zaledwie 50,2%, a wśród mężczyzn starszych - podobnie jak w przypadku kobiet - znaczących zmian nie wykryto. Wśród mężczyzn zgłaszających stosunki seksualne z mężczyznami pojawił się jedynie niewielki, choć znaczący statystycznie trend spadkowy (odsetek rozpoznań zmniejszył się o 24,7%).

W ramach pośredniej kontroli dla obserwowanych zjawisk zebrano również dane na temat diagnozowanych w badanym okresie zakażeń dróg moczowo-płciowych bakteriami z rodzaju Chlamydia. Nie zaobserwowano tu spadku częstości zakażeń dla żadnej z grup badanych, wręcz przeciwnie - znaczący statystycznie wzrost odsetka rozpoznań.

Raport wykazuje znaczące obniżenie częstości występowania brodawek płciowych w badanej populacji od czasu wprowadzenia programu powszechnych szczepień przeciwko HPV w Australii, zwłaszcza w grupie o najwyższej wyszczepialności, w której problem ten, jak się wydaje, zanikł. Pozostaje to w zgodności z wynikami opublikowanego w 2005 roku w Lancet Oncology badania, które wykazało bardzo wysoką skuteczność czterowalentnej szczepionki przeciw HPV 6 i 11. Szczepienia przeprowadzano jedynie wśród dziewcząt i młodych kobiet, zatem notowany wśród mężczyzn spadek częstości zachorowań można przypisywać zjawisku odporności grupowej (zbiorowiskowej). Od tego roku (2013) w Australii rząd planuje rozszerzyć swój program bezpłatnych szczepień także na chłopców - główną grupą docelową będą chłopcy w wieku 12-13, jednak jednocześnie będą prowadzone także szczepienia "wyrównawcze" dla starszych grup. Podstawowym celem szczepień chłopców - poza zwiększeniem zasięgu odporności grupowej - jest zapobieganie rozwojowi brodawek płciowych oraz raka prącia, odbytu i gardła.

Oryginalny artykuł: Ali H, Donovan B, Wand H, Read TR, Regan DG, Grulich AE, Fairley CK, Guy R, Genital warts in young Australians five years into national human papillomavirus vaccination programme: national surveillance data; BMJ 2013;346:f2032. Abstrakt. Ilustracja pochodzi ze strony CDC, domena publiczna