Na Stadionie Narodowym w Warszawie odbyła się premiera systemu Proteus, wieńcząca 5 lat prac w jednym z największych projektów badawczo-rozwojowych w Polsce. Proteus to ultranowoczesny, zintegrowany system przeznaczony do działań antyterrorystycznych i antykryzysowych. Działania służb mają wspomagać m.in. trzy wielofunkcyjne roboty, samolot bezzałogowy oraz mobilne centrum dowodzenia. System ma być w całości zintegrowany, co jest innowacją w skali światowej. 

Projekt realizowany był przez konsorcjum wiodących ośrodków naukowych w Polsce, którym przewodniczy Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów.

W celu prezentacji możliwości systemu Proteus na płycie Stadionu Narodowego zainscenizowane zostało zdarzenie kryzysowe, w którym na żywo zaprezentowano poszczególne elementy systemu Proteus. Mały Robot wyposażony w podbierak próbek cieczy, czujnik chemiczny i kamerę wizyjną wykonywały działania rozpoznawcze. Średni oraz Duży Robot zaprezentowały możliwości wykorzystania czujników oraz akcesoriów dodatkowych na robotach. Wszystkie trzy roboty podejmując wspólne działania wspomagały jednostki policji i straży pożarnej w usuwaniu skutków zainscenizowanego wypadku. Całość działań służb koordynowały Mobilne Centrum Dowodzenia oraz Mobilne Centrum Operatorów Robotów, do których spływały dane z jednostek uczestniczących w akcji w celu usprawnienia procesu decyzyjnego, stanowiącego nową jakość w dziedzinie zarządzania kryzysowego na poziomie taktycznym.

Wrześniowy pokaz na Stadionie Narodowym był ukoronowaniem ponad 5 lat pracy nad jednym z największych projektów badawczo-rozwojowych w Polsce (całkowity budżet ponad 68 mln zł), zrealizowanym przez konsorcjum jednostek naukowych pod przewodnictwem Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP. "Zintegrowany mobilny system wspomagający działania antyterrorystyczne i antykryzysowe - Proteus" stanowi odpowiedź na liczne wyzwania, przed którymi stoją służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo obywateli: gwałtowne zjawiska pogodowe, powodzie, a nawet zagrożenia terrorystyczne, chemiczne oraz biologiczne. Realizacja projektu umożliwiła wszystkim podmiotom biorącym w nim udział na wypracowanie nowej unikalnej wiedzy, dzięki której w przyszłości będą mogły skuteczniej współpracować z przemysłem w procesie opracowania innowacyjnych produktów. Wyniki projektu Proteus mogą stanowić podstawę od opracowania konkretnych rozwiązań i produktów, które wspomogą działania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne.

Elementy systemu Proteus

Proteus, którego wymagania techniczne i operacyjne zostały zdefiniowane we współpracy z przyszłymi odbiorcami (Policja, Straż Pożarna, Centra Antykryzysowe), jest jednostką operacyjną złożoną z zintegrowanych elementów, gwarantujących efektywność w praktycznie każdym rodzaju zagrożenia kryzysowego.

Mobilne Centrum Dowodzenia

Mobilne centrum dowodzenia zamontowane na podwoziu samochodu ciężarowego, wyposażone w szereg rozwiązań telekomunikacyjnych i informatycznych, (z wykorzystaniem technik satelitarnych). To tutaj odbywa się przetwarzane i analizowane danych nadchodzących z pozostałych elementów Proteu¬sa, takich jak samolot bezzałogowy czy roboty.

Najważniejsze cechy centrum:

• Samochód pozwalający na rozwinięcie w rejonie akcji nowoczesnego, w pełni autonomicznego stanowiska dowodzenia
• System ekspercki, wielokryterialnie analizujący sytuację kryzysową i przedstawiający operatorom i kierującym akcją listę możliwych scenariuszy rozwiązania problemu
• Rozwiązania informatyczne zapewniające kierującemu działaniami najlepszą możliwą ocenę sytuacji, włącznie z elementami wirtualnej rzeczywistości
• Wspomaganie podejmowania decyzji przez dostęp do zewnętrznych baz danych i systemy eksperckie ułatwiające ocenę i prognozowanie rozwoju sytuacji
• Systemy łączności i wymiany informacji zapewniające efektywną współpracę z różnych służb oraz komunikację ze stacjonarnymi stanowiskami kierowania

Samolot Bezzałogowy

Jego zadaniem jest wspomaganie działań w sytuacjach kryzysowych poprzez obserwację, zbieranie danych z zagrożonych obszarów (za pomocą czujników takich jak np. w pełni innowacyjny czujnik płomieni) i przekazywanie ich do Mobilnego Centrum Dowodzenia. Dostarczone informacje usprawniają proces decyzyjny i koordynację służb zaangażowanych w akcję ratunkową. Samolot Bezzałogowy jest jednostką częściowo autonomiczną - dzięki możliwości poruszania się po zadanej wcześniej trasie przelotu, nie wymaga stałej uwagi operatora i przeszkolenia w zakresie pilotażu.

Najważniejsze cechy samolotu:

• Rozpiętość skrzydeł: 6,2 m
• Długość: 2,85 m
• Masa startowa: 70 kg
• Czas lotu: 8 h (silnik spalinowy)
• Minimalne rozmiary lotniska: 50 x 50 m (start z katapulty, lądowanie na spadochronie)
• Zasięg komunikacji: do 50 km
• Wyposażony w głowicę optyczną z kamerami światła dziennego (zoom 36x) i termowizji

Mały Robot

Najmniejszy z robotów wchodzących w skład systemu Proteus. Jego podstawową funkcją jest inspekcja trudno dostępnych i potencjalnie skażonych miejsc, gdzie zdrowie i życie osób biorących udział w akcji jest poważnie zagrożone. Mały Robot został wyposażony w szereg urządzeń pozwalających na pobranie próbek do analiz o różnym stanie skupienia i przewiezienie ich do laboratorium w celu dalszej analizy.

Najważniejsze cechy robota:

• Innowacyjny, gąsiennicowy układ napędowy umożliwiający poruszanie się w trudnym terenie i wspinanie na przeszkody do wysokości pół metra
• Waga robota: 50 kg
• Wymiary robota: dł. 97 cm, szer. 58 cm, wys. 30 cm
• Możliwość zamontowania na robocie pobieraka próbek gleby, cieczy i gazów
• Robot będzie wyposażony w kamery wizyjne oraz termowizyjne

Średni Robot

Średni robot w systemie Proteus łączy funkcje interwencyjne i rozpoznawcze. Gąsienicowy układ napędowy umożliwia poruszanie się w trudnym terenie, również we wnętrzach budynków. Funkcje rozpoznawcze realizowane są dzięki możliwości montażu szerokiego wachlarza czujników, które wchodzą w skład systemu Proteus (np. czujnik materiałów wybuchowych). Funkcje interwencyjne zapewnia wielofunkcyjny manipulator o zasięgu aż 2 metrów i możliwości przenoszenia ładunków o maksymalnym udźwigu 28kg.

Najważniejsze cechy robota:

• Układ napędowy umożliwiający poruszanie się w trudnym terenie oraz wspinanie się na krawężniki i schody
• Waga robota, ok. 65 kg
• Wymiary robota: dł. 100 cm, szer. 60 cm, wys. 50 cm
• Robot będzie wyposażony w manipulator o zasięgu 2 m i maksymalnym udźwigu 28 kg
• Manipulator robota będzie mógł być wyposażony w narzędzia, np. nożyce do cięcia blachy
• Robot będzie wyposażony w kamery wizyjne oraz kamerę termowizyjną

Duży Robot

Robot ten jest największym robotem wchodzącym w skład systemu Proteus. Duża prędkość i doskonałe właściwości jezdne umożliwiają sprawne i szybkie operowanie na trudnym, nieutwardzonym podłożu. Dzięki odpowiedniej konstrukcji i gabarytom może podnosić i przewozić ładunki o znacznej masie, nawet do 40kg. Manipulator Dużego Robota służyć może do montażu urządzeń peryferyjnych. Ciekawostką jest możliwość zastosowania prądnicy strażackiej, służącej do gaszenia pożarów czy też antyterrorystycznych zestawów negocjacyjnych.

Najważniejsze cechy robota:

• Specjalny rodzaj zawieszenia gwarantujący doskonałe właściwości jezdne w terenie nieutwardzonym i pagórkowatym
• Duża prędkość maksymalna, ponad 10 km/h
• Waga robota, ok. 300 kg
• Wymiary robota: dł. 150 cm, szer. 90 cm, wys. 100 cm
• Robot będzie wyposażony w moduł autonomii, który ułatwi operowanie robotem a nawet zastąpi operatora w niektórych sytuacjach
• Robot będzie wyposażony w manipulator o wysokiej funkcjonalności, zasięgu 2,5 metra i udźwigu maksymalnym ok. 40 kg
• Wymienna końcówka manipulatora pozwoli na mocowanie różnego rodzaju narzędzi np. wiertarki lub prądownicy strażackiej

Mobilne Centrum Operatorów Robotów

Na miejsce akcji wszystkie roboty dowiezie Mobilne Centrum Operatorów Robotów, zamontowane na podwoziu samochodu ciężarowego. Ta lekka i mobilna ciężarówka jest wyposażona w sprzęt do szybkiego załadunku i rozładunku robotów, przenośne lekkie konsole operatorów robotów oraz system łączności z centrum dowodzenia w ramach podstawowego stanowiska dowodzenia akcją.

Symulator Robota Mobilnego

Powstały w Zakładzie Automatyki i Osprzętu Lotniczego Politechniki Warszawskiej symulator robota mobilnego pełni funkcję ośrodka szkoleniowego i testowego w systemie Proteus. Dzięki zastosowanym rozwiązaniom wizualizacyjnym, symulator wiernie odtworza środowisko operacyjne robota.

Jedną z najważniejszych funkcji symulatora jest szkolenie operatorów robotów i przygotowanie ich do przyszłych działań operacyjnych w każdych warunkach. Ważnym zadaniem jest również wsparcie prac projektowych i rozwojowych oraz badania symulacyjne obiektów ruchomych.

Podstawowym elementem urządzenia jest półsferyczny ekran, wspierany systemem trójkanałowej wizualizacji. Stanowisko szkoleniowe połączone jest bezpośrednio z panelem operacyjnym instruktora, monitorującego na bieżąco proces szkolenia lub testów.

Nasobne Zestawy Czujników

Nasobne Zestawy Czujników to radiotelefony wyposażone w czujniki lokalizacyjne oraz czujniki monitorujące bezpieczeństwo osób zaangażowanych w akcję - czujnik pulsu, czujnik ruchu, czujnik temperatury i wilgotności otoczenia. Dzięki nim zarówno położenie, jak i warunki pracy ratowników będą przedstawione w formie graficznej na mapie w Mobilnym Centrum Dowodzenia, pozwalając na bezpieczne i efektywne wykorzystanie sił i środków.

Elementy wchodzące w skład Proteusa funkcjonują już w służbach ratowniczych i strukturach militarnych, lecz połączenie ich w jedną, operacyjną jednostkę jest innowacyjne nawet w skali światowej. Tego typu rozwiązania dopiero zaczynają być tworzone na świecie, jednak praktycznie wyłącznie dla potrzeb militarnych. Połączenie istniejących elementów i rozwiązań w zintegrowany system, będący w stanie pełnić różne zadania w zależności od potrzeb, stanowi o wyjątkowości projektu Proteus.

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP został utworzony w 1965 roku jako państwowa jednostka badawcza, mająca za zadanie wdrażanie najnowszych technologii w różnych gałęziach przemysłu. Obecnie to polski lider m.in. w zakresie automatyzacji i robotyki, którego roboty mobilne z powodzeniem stosowane są od ponad 10 lat w wielu służbach na całym świecie.

Projekt Proteus zrealizowany został dzięki współfinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013. Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP został utworzony w 1965 roku jako państwowa jednostka badawcza, mająca za zadanie wdrażanie najnowszych technologii w różnych gałęziach przemysłu. Obecnie to polski lider m.in. w zakresie automatyzacji i robotyki, którego roboty mobilne z powodzeniem stosowane są od ponad 10 lat w wielu służbach na całym świecie.

Patronat nad wydarzeniem objęli: prof. Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Elżbieta Bieńkowska, Minister Rozwoju Regionalnego, prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Źródło: Projektproteus.pl. Zdjęcia: Łukasz Widziszowski