Według danych demograficznych w 2017 roku w USA mieszkało 3,45 miliona wyznawców islamu, co daje 1,1% ogółu ludności kraju. Według statystyk Departamentu Stanu USA z 2009 roku największą grupę muzułmanów stanowi ludność pochodzenia południowoazjatyckiego (34%), następni są Arabowie (26%), na trzeciej pozycji znajdują się natomiast Afroamerykanie (25%). Zestawienie Afroamerykanów obok Arabów i ludności południowoazjatyckiej może dziwić, o tyle, że termin Afroamerykanin oznacza wyłącznie czarnoskórych Amerykanów (z tego grona jest więc wykluczona ludność napływowa z np. Senegalu). Kiedy islam pojawił się w Ameryce i kiedy zdobył popularność pośród czarnych?

Korzenie amerykańskiego islamu sięgają jeszcze czasów niewolnictwa. Szacuje się, że około 15-30% czarnych niewolników, którzy dotarli do obu Ameryk, była wyznawcami islamu. Większość z nich została przymuszona do konwersji i przyjęcia chrześcijaństwa. Islam na kilka stuleci niemal całkowicie zanikł z amerykańskiego krajobrazu i powrócił na scenę dopiero na początku XX wieku. W Ameryce Północnej proces deislamizacji niewolników przebiegł płynnie i bez większego oporu, inaczej sytuacja ukształtowała się na Południu. Na terenie brazylijskiej prowincji Bahia miejsce miała „rewolta Males" — powstanie islamskich niewolników z plemienia Jorubów. Czarni muzułmanie w Brazylii okazali się bardzo dobrze zorganizowani i jak na owe czasy wyedukowani. Jorubowie często potrafili czytać i pisać, co było w ówczesnej Ameryce Łacińskiej rzadkością, nawet wśród wolnej ludności. Muzułmanie prowincji Bahia spisywali w języku arabskim manuskrypty, których badania wykazały, że spisujący je musieli onegdaj należeć do afrykańskiej inteligencji. Determinowana przez katolików Brazylia niechętnie patrzyła na inne wyznania. Biali Brazylijczycy zmuszali czarnych do przyjmowania chrześcijaństwa, ci jednak dalej praktykowali rdzenne religie. W ten sposób narodził się synkretyzm religijny przeżywający obecnie w Brazylii renesans. Najbardziej niechętni chrystianizacji byli oczywiście Jorubowie słynący z religijnej żarliwości. Nic dziwnego, że po tym, gdy biali nakazali zburzyć meczet w Bahia, ci zareagowali zbrojną rebelią. Zbuntowani muzułmanie — a z dzisiejszej perspektywy islamiści — wystąpili w styczniu 1835 roku, wśród ich postulatów znalazły się: abolicja dla wszystkich czarnych muzułmanów, powzięcie w niewolę wszystkich niewiernych, wprowadzenie w kraju islamskiej monarchii, zabicie wszystkich białych i skonfiskowanie ich majątków. Jakkolwiek z dzisiejszej perspektywy hasła te brzmią abstrakcyjnie, trzeba przyznać, że także współcześni islamiści wahabiccy czy salafici miewają równie postrzelone pomysły. Powstanie oczywiście upadło a islam w Brazylii został całkowicie wytępiony.

Wróćmy jednak na północ kontynentu. Odrodzenie czarnego islamu nastąpiło za sprawą działalności nieortodoksyjnej sekty o nazwie Mauryjska Świątynia Wiedzy. Założycielem tej quasi-islamskiej organizacji był Drew Ali (urodzony jako Timothy Ali), założył on w 1913 roku meczet w Newark, gdzie głosił doktrynę stanowiącą mariaż czarnego nacjonalizmu i sunnickiego islamu. Ali był twórcą teorii spiskowych, powielanych następnie przez kolejne pokolenia czarnoskórych fantyków. „Mauryjczycy" twierdzili, że Afroamerykanie są „Azjatami", ich naturalnym wyznaniem jest natomiast mahometanizm. Ali uznawał ponadto, że czarni są spadkobiercami fikcyjnego „imperium mauryjskiego", Jezus był czarny, a poza tym o islamie miał znikomą wiedzę. Islam traktowany był przez „Maurów" w sposób symboliczny, Ali jedynie w niewielkim stopniu poznał Koran, głoszone przez niego hasła pełną parą czerpały natomiast z dorobku sekt chrześcijańskich. Pierwsza muzułmańska organizacja w USA była w zasadzie muzułmańska tylko z nazwy.

W 1931 roku w USA (tym razem padło na Detroit) pojawił się kolejny szarlatan. Był nim Wali Fard Muhammad będący prawdopodobnie białym muzułmaninem zasymilowanym w społeczności czarnych gett. Zarazem był on niezłym bajkopisarzem i mitomanem. Fard twierdził m.in. że Afroamerykanie są potomkami zagubionego plemienia Shabazz z Mekki, a on sam jest jedyną osobą mogącą doprowadzić do renesansu tego odnalezionego Narodu Islamu w Ameryce. W 1934 roku W. F. Muhammad niespodziewanie zaginął, schedę objął po nim Elijah Muhammad. Nowy lider ubogacił Naród Islamu w wątki nacjonalistyczne i rasistowskie, białych okrzyknięto mianem „białych diabłów". Od lat 50. sekta zyskiwała na popularności jako alternatywa wobec umiarkowanego ruchu na rzecz praw obywatelskich. Najbardziej wpływowym krzewicielem rasistowskiej wersji islamu był Malcolm X. W latach 60. porzucił on oryginalną doktrynę Narodu i przyjął sunnicki islam, rozgniewało to sfanatyzowanych sekciarzy, którzy w 1965 roku zamordowali aktywistę. Zanim Malcolm X zginął, zdołał nawrócić na islam m.in. boksera Muhammada Alego (znanego wcześniej jako Cassius Clay). Aktualnym liderem sekty jest Louis Farrakhan znany z antysemityzmu, homofobii, rasizmu i propagowania teorii spiskowych. Niestety sędziwy Farrakhan jest traktowany przez Afroamerykanów całkowicie poważnie i cieszy się dużym szacunkiem tej społeczności. Naród Islamu również uchodzi za grupę nieortodoksyjną i sektę, z pewnością jest jednak bliższy islamowi niż Mauryjska Świątynia Wiedzy. Przedstawiciele Narodu Islamu wyznają Allaha, nie jedzą wieprzowiny, nie piją alkoholu i modlą się pięć razy. Także jego historyczni (i obecny) liderzy bardzo dobrze znali Koran i zasady islamu.

Członkowie Narodu Islamu, 1994, fot. Nancy Wong, źródło: Wikimedia

Od lat 80. zauważalny jest wzrost liczby konwertytów na islam sunnicki, który niemal całkowicie zmarginalizował Naród Islamu i mniejsze odłamy takie jak Pięcioprocentowcy. Sunnitami są m.in. demokratyczny polityk Keith Elisson, raperzy Ice Cube, Dave East, MC Ren i Kevin Gates, czy bokser Mike Tyson. Duża część nowych muzułmanów przyjęła wiarę Mahometa w więzieniach. Badacz J. Michael Waller szacuje, że w 2003 roku muzułmanie stanowili 17-20% całej populacji więziennej, czyli około 350 tysięcy, większość muzułmańskich więźniów mają stanowić czarnoskórzy. Nie zanosi się na to, aby czarny islam wyparł chrześcijaństwo tradycyjnie zakorzenione w społeczności Afroamerykanów, niemniej jednak islam jest bardzo popularny wśród zwolenników ruchu Black Power i… pośród raperów. Czarny islam stał się oficjalną doktryną kilku grup tzw. czarnego nacjonalizmu, w tym Nowej Partii Czarnych Panter i jej pochodnych. Nacjonaliści wykorzystują islam do uderzania w białą, chrześcijańską Amerykę, co niekiedy przybiera skrajny charakter. W lipcu 2016 roku ekswojskowy i członek Narodu Islamu, Gavin Long zastrzelił trzech policjantów w Baton Rouge (Luizjana). Zbrodnię poprzedziły zamieszczane przez Longa videoblogi, które ochoczo zamieszczał on na portalach społecznościowych. W filmikach były żołnierz oskarżał policjantów o złe traktowanie Afroamerykanów. Bezpośrednim impulsem, jaki pchnął Longa do morderstw była wieść o zabójstwie 37-letniego Altona Sterlinga przez białych policjantów w stanie Minnesota.

Czarny islam nie ma jednak wyłącznie rasistowskiej i agresywnej gęby. Muzułmanie nierzadko są liderami społeczności afroamerykańskich i gwiazdami popkultury. Członkiem Narodu Islamu przez pewien czas był ceniony raper Snoop Dogg, wokalista uznał jednak, że islam nie jest dla niego i po pewnym czasie na przeszedł na rastafarianizm. Większą gorliwością wykazał się jego kolega z branży Kevin Gates. Pochodzący z Luizjany muzyk jest jednym z niewielu amerykańskich raperów z wyższym wykształceniem i sprawia wrażenie dość bystrego człowieka, niemniej jednak w przeszłości miewał problemy z prawem i to właśnie w zakładzie karnym zainspirował go sunnicki islam. Na portalach społecznościowych prowadzonych przez rapera możemy znaleźć zdjęcia ukazujące Kevina i jego żonę m.in. w tradycyjnych strojach muzułmańskich, modlących się i odbywających pielgrzymkę w Mekce. Islam jest także jednym z najczęściej powtarzających się motywów w utworach hip-hipowca.

Na obecną chwilę liczba muzułmanów-Afroamerykanów szacowana jest na 660-825 tysięcy, ciężko przewidzieć jaka przyszłość czeka czarny islam. Z pewnością nie zastąpi on chrześcijaństwa, on jednak przez kolejne dziesięciolecia wywierać duży wpływ na życie i kulturę czarnej Ameryki.

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (9)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    MS Word