Autor tekstu: Pierre Mollier

Tłumaczenie: Maciej Twardowski

Wolnomularska polityka laickości, która doprowadziła do pozbawienia religijnych instytucji wielowiekowej kontroli nad oświatą, stała w oczywiście sprzeczności z interesami Kościoła rzymskokatolickiego, który postrzegał demokrację jako przeciwną boskiemu porządkowi na ziemi. Dopiero w 1892 r. Watykan wydał list encykliczny pt.: „Inter sollicitudines”, który uznawał Republikę Francuską. Między 1880 a 1914 walka o laickość stała się nierozerwalna z walką o demokrację i wartości republikańskie. Okres ten jest przez wielu postrzegany jako „złota epoka” wolnomularskiego zaangażowania w sprawy społeczne. Rzeczywiście, niepowstrzymany Wielki Wschód Francji pozwolił sobie nawet na określanie się mianem „Kościoła Republiki”, próbując grać pierwsze skrzypce w reformowaniu francuskiego społeczeństwa. Wielki Wschód stawał się w konsekwencji istotną siłą polityczną — podczas rządów Léona Bourgeoisa (1895) wielu ministrów było aktywnymi wolnomularzami. Podczas konwentów Wielkiego Wschodu Francji dyskutowano na temat ustaw, które miały stanowić podwaliny państwa opiekuńczego we Francji. Podczas konwentu wolnomularskiego w roku 1896 dyskutowano na temat ustawy emerytalnej dla robotników oraz powołano do życia Ministerstwo Pracy, wraz z wymogiem obowiązkowego arbitrażu w wypadku strajków. W czasie tego konwentu powstał również pierwszy kodeks pracy, który po dziś dzień obowiązuje we Francji. Innym przykładem były loże, które zostały zaproszone do debaty nad kwestią odpowiedzialności pracodawcy w sytuacji wypadku w miejscu pracy, tak by móc stosownie do tego przedstawić możliwe rozwiązania. Inne prawa socjalne, związane z wolnomularską debatą ą lub działalnością to m.in. wolność zrzeszania się (1881), obowiązkowe szkolnictwo podstawowe (1882), legalizacja rozwodów (1884) oraz ustawodawstwo w zakresie pracy kobiet i dzieci (1892).

Wpływ masonerii na szeroko pojęte społeczeństwo nie był już tak rozproszony, jak miało to miejsce wcześniej, jako że członkowie lóż byli przygotowani do wnoszenia wkładu we francuskie społeczeństwo, pomimo gwałtownej opozycji ze strony sił konserwatywnych. Wolnomularze organizowali laicką edukację dla dzieci, bale i wieczorne zajęcia dla młodzieży oraz biblioteki i miejsca spędzania wolnego czasu dla wszystkich obywateli. Koniec złotej epoki wpływu francuskiej masonerii na społeczeństwo nastąpił wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej w 1914 roku. Katastrofalne skutki tego wyjątkowo drogiego konfliktu, podczas którego dwa najbardziej rozwinięte społecznie kraje Europy – Francja i Niemcy bezsensownie poświęcały młodzież, zachwiały u wielu masonów wiarą w społeczną ewolucję. W efekcie wojny, francuskie wolnomularstwo stopniowo zmieniło swoją orientację wkraczając w zupełnie nową epokę swojego istnienia. Omawianie tej kwestii wykracza już jednak poza tematykę tego opracowania.

Wnioski

Niedługo po powstaniu wolnomularstwa we Francji na początku XVIII wieku, masoneria rozwijała się w różnych kierunkach. Być może z początku istniała tendencja we francuskim wolnomularstwie, która dystansowała się do wolnomularstwa krajów anglosaskich, co jest oczywiste zważywszy na słynną przemowę szkockiego emigranta, Andrew Michaela Ramsay’a z 26 grudnia 1736 r.

Ludzi nie rozróżnia się przez pryzmat języka, jakim mówią, ubioru, który przywdziewają, kraju w jakim żyją, czy funkcji, które pełnią. Cały świat to jedna wielka republika, w której każdy naród jest rodziną, a każdy człowiek dzieckiem. Panowie, celem przyświecającym powstaniu naszej Społeczności było ożywienie oraz rozpowszechnienie tej starożytnej maksymy, która wynika z ludzkiej natury.

Od czasu tej fundamentalnej przemowy, wewnętrzny rozwój francuskiej masonerii był odbiciem szerszych zmian, które miały miejsce w społeczeństwie francuskim. Wpływ masonerii na te zmiany będzie niezaprzeczalnie poddawany nadal gorącej debacie. Niemal wiek po Ramsay’u, paradoksalnie u szczytu swojej społeczno-politycznej aktywności, francuska masoneria na nowo zainteresowała się kwestiami starożytności i ezoteryki. Chociaż być może było to jedynie dalekie echo słów, które padły podczas rytuału wolnomularskiego w 1738 roku, gdy dozorca miał ostrzec trzykrotnie kandydatów: „Pamiętajcie, to jest o wiele bardziej poważne, niż mogłoby się wydawać”.

Referat przedstawiony na konferencji wolnomularskiej "Czy masoneria może być laicka" (2.2.2009), zorganizowanej przez londyńską lożę Hiram należącą do Wielkiego Wschodu Francji.

Podobna tematyka na: Franc-masońska manifa, Obserwatorium Laickości przy WWF

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: O (mało) Inteligentnym Projektancie Chrześcijanie wiedzą lepiej

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Pierre Mollier Politolog (Institut d'Etudes Politiques de Paris) i religioznawca (Sorbona). Dyrektor departamentu muzealno-archiwalno-bibliotecznego Wielkiego Wschodu Francji. Redaktor czasopisma wolnomularskiego Renaissance Traditionnelle. Zastępca sekretarza generalnego Institut d'Etudes et de Recherches Maçonniques (IDERM), francuskiego ośrodka akademickiego zajmującego się badaniem nad wolnomularstwem. Specjalizuje się w historii wolnomularskich rytów i symbolizmu.