„Polska nie jest państwem wyznaniowym" głosi popularna strona na Facebooku, Norwegia, jeszcze do maja ubiegłego roku, była. Kościół Norweski był kościołem państwowym, a religia ewangelicko-augsburska [luterańska] zajmowała miejsce uprzywilejowane. Jednocześnie Konstytucja Norwegii zawsze gwarantowała wolność wyznania i światopoglądu. Norweskie Towarzystwo Humanistyczne jest drugą, co do wielkości, wspólnotą w tym kraju i jego powstanie oraz działalność dobrze obrazuje, na czym polega prawdziwa demokracja i poszanowanie wolności światopoglądowej obywateli.

Human Etisk Forbund [Norweskie Towarzystwo Humanistyczne] powstał w kwietniu roku 1956. Początkowo zrzeszało zaledwie kilku członków. W roku 1970 ruszyła akcja nawołująca niewierzących do występowania z Kościoła Norweskiego, co dało impuls do utworzenia ruchu humanistycznego. Obecnie liczy on 80.000 członków, co stanowi 1,7% społeczeństwa. HEF jest organizacją zrzeszającą ludzi o światopoglądzie nieteistycznym, postulującą poszanowanie praw człowieka, racjonalne i krytyczne myślenie, oparte na nauce i doświadczeniu a także współczucie. Etyka humanistyczna w centrum stawia człowieka, dając mu prawo do samostanowienia, rozwoju i wolności nierozerwalnie połączonej z odpowiedzialnością.

System finansowania wspólnot wyznaniowych i światopoglądowych w Norwegii opiera się na części podatku, z której finansowany jest również Kościół Norweski — inne wspólnoty otrzymują z tej puli rekompensatę, w zależności od liczby członków. Zakłada się bowiem, że członkowie innych wspólnot niekoniecznie muszą finansować instytucję, do której nie należą. Jednym z podstawowych postulatów HEF był rozdział Kościoła od państwa i cel ten został osiągnięty w maju ubiegłego roku. Doprowadziło to do wielu istotnych zmian, między innymi spowodowało podwyższenie stawki dofinansowania dla wspólnot istniejących poza kościołem ewangelicko-augsburskim.

Innym sukcesem humanistów norweskich był proces przed Trybunałem Praw Człowieka dotyczący lekcji religii w szkołach, który to proces Norwegia w Strasburgu przegrała w roku 2008. Przedmiotem nauczanym obowiązkowo w norweskich szkołach była wcześniej Chrześcijańska Religia i Etyka [KRL]. Trybunał uznał, że przedmiot ten narusza jedno z praw człowieka, mianowicie prawo do nauczania obiektywnego, krytycznego i pluralistycznego. Na miejsce KRL wprowadzono przedmiot Religia, Światopogląd, Etyka [RLE], którego zadaniem jest przybliżenie uczniom różnych religii, filozofii oraz nieteistycznych poglądów na świat. Zarówno Religii Chrześcijańskiej, jak i obecnego przedmiotu, uczyli wykwalifikowani nauczyciele. Na stronach Towarzystwa Humanistycznego znajdują się pomoce naukowe, dotyczące zagadnień humanizmu, dla nauczycieli wykładających obecnie RLE. Między innymi można znaleźć tam materiały i porady skorelowane z zaleceniami Ministerstwa Edukacji i programem nauczania przedmiotu, dostosowane do wieku uczniów, np. fragmenty literatury dziecięcej z przykładami zastosowania.

Mają więc norwescy humaniści wkład w edukację przyszłych pokoleń, mają również istotny wkład w organizację ceremonii przejścia, niezintegrowanych z żadnym systemem religijnym. Ceremonie humanistyczne są dostępne w każdej gminie i obejmują takie wydarzenia jak: nadanie imienia, konfirmacja humanistyczna, zawarcie małżeństwa jedno- lub obupłciowego oraz pogrzeb.

Konfirmacja humanistyczna jest ceremonią związaną z wejściem młodej osoby w dorosłość i poniekąd odpowiednikiem konfirmacji w kościele luterańskim, dotyczy młodzieży w wieku 15 lat. W roku 2012 konfirmację humanistyczną wybrało 15% uczniów. Ceremonię tę poprzedza, prowadzony przez wykwalifikowaną kadrę, kurs, podczas którego poruszane są następujące zagadnienia:

· Prawa Człowieka
· Światopogląd i humanizm
· Krytyczne myślenie
· Odpowiedzialność za świat
· Tożsamość
· Problemy etyczne
· Ciało i płeć

Małżeństwo zawarte podczas ceremonii humanistycznej posiada status prawny równorzędny ze statusem ślubu cywilnego. W Norwegii od roku 2008 można zawrzeć małżeństwo z osobą innej lub tej samej płci [także w kościele], małżeństwa homoseksualne mają takie same prawa jak heteroseksualne, włącznie z prawem do in vitro i do adopcji.

Pogrzeb humanistyczny jest ceremonią skupioną na zmarłym i nie nacechowaną elementami religijnymi. Kwestie prawne reguluje ustawa o pochówku, większość zakładów pogrzebowych ma możliwość zapewnienia takiej ceremonii. Pochówek odbywa się na cmentarzach należących do Kościoła, obecnie nie ma w Norwegii cmentarzy świeckich, istnieje również możliwość rozsypania prochów, wystarczy złożyć odpowiedni wniosek do gminy. Każdy ma prawo do darmowego pochówku na terenie swojej gminy. Nie istnieje obowiązek oznaczania grobu kamieniem ani nazwiskiem zmarłego. W roku 2010 odbyły się 522 humanistyczne ceremonie pogrzebowe.

HEF aktywnie walczy przeciwko dyskryminacji osób niewierzących i o zapewnienie im możliwości przeżywania życia zgodnie z wyznawanymi przez nie wartościami. Dotyczy to również wsparcia osób w trudnej sytuacji lub ciężko chorych. Od niedawna pacjenci Szpitala Uniwersyteckiego w Oslo i ich krewni mają możliwość rozmów na tematy egzystencjalne oraz filozoficzne z przedstawicielami nie tylko kościoła luterańskiego, ale również innych instytucji światopoglądowych. Projekt pilotażowy obejmuje 24, wyszkolonych na Uniwersytecie w Oslo, partnerów do rozmów, wywodzących się z 12 organizacji wyznaniowych i światopoglądowych [w tym HEF] i, jak czytamy na stronie internetowej Szpitala, jest odpowiedzią na podstawowe prawa człowieka i pacjenta. Rozmowy mogą odbywać się w języku norweskim i angielskim oraz innych, w zależności od organizacji, m.in. w urdu, bośniackim, japońskim czy francuskim.

Mimo wysokiego poziomu demokracji w Norwegii, nadal wiele spraw podlega debacie i Norweskie Towarzystwo Humanistyczne aktywnie działa na rzecz respektowania praw człowieka a także praw zwierząt. Aktualnie dyskutowana problematyka obejmuje między innymi: eutanazję, religijne nakrycia głowy i widoczne symbole religijne w szkołach i miejscach pracy, paragraf o bluźnierstwie [blasfemipargrafen], obchodzenie świąt w szkołach, obrzezanie chłopców, czy biotechnologię. Można jednak zaobserwować wyraźny wpływ organizacji na politykę i istotne zmiany, prowadzące do większego poszanowania praw człowieka i obywatela.

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (4)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Anna Maria Bugaj Ukończyła kulturoznawstwo na UW, od 10 lat pracuje jako tłumaczka, a od 2008 roku mieszka w Norwegii. Członkini HEF - Human Etisk Forbund [http://www.human.no/], czyli norweskiej "wersji" Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.  Liczba tłumaczeń: 1  Pokaż tłumaczenia autora