12 lipca 2013 roku omal nie doszło do uchwalenia zgody na ubój rytualny w Rzeczpospolitej Polskiej. PSR przyłączył się do protestów obrońców praw zwierząt. Odrzucenie uchwały zaowocowało licznymi protestami związków wyznaniowych zainteresowanych ubojem rytualnym. W związku z zaistniałą sytuacją i z tym, że może się ona nieraz powtórzyć, Zarząd Główny PSR postanowił sporządzić oficjalne stanowisko w sprawie praw zwierząt.

Statut Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów kładzie silny nacisk na kwestie etyczne. Są one jednym z głównych elementów opisu charakteru stowarzyszenia:

§1. Charakter stowarzyszenia

Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów (skrót: PSR), zwane dalej Stowarzyszeniem, jest zrzeszeniem o charakterze światopoglądowym, etycznym i filozoficzno-naukowym polskich racjonalistów, identyfikujących się z poniższymi celami statutowymi, realizującym wszelkie działania statutowe nieodpłatnie i działającym na podstawie ustawy z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104, z późn.zm.) oraz postanowień niniejszego Statutu.

Również w celach stowarzyszenia znajdujemy silne odwołanie do etyki świeckiej i humanistycznej:

§ 9. Celem Stowarzyszenia jest:

1) rozwijanie i krzewienie światopoglądu opartego na wiedzy naukowej, rozumie, doświadczeniu, oraz etyce świeckiej i humanistycznej;

Cechą etyki świeckiej jest jej ciągłe uzupełnianie i doskonalenie. W przeciwieństwie do dogmatycznych religijnych wzorców moralnych, etyka świecka oparta jest na ciągłym rozwoju ludzkiego poznania. Z biegiem czasu odkrywamy nowe zjawiska, nowe elementy rzeczywistości, część z nich skłania do przewartościowania dawnych postaw etycznych. Dzięki etyce świeckiej część ludzkości stanęła na stanowisku, iż kobiety nie są pod żadnym względem gorsze od mężczyzn. Tego typu przekonania dawało się i daje zauważyć we wspólnotach religijnych, mniejszych i większych. Etyka świecka doprowadziła również do niemal całkowitego zniesienia niewolnictwa, choć było ono zjawiskiem w pełni akceptowanym przez tzw. „święte księgi" i „święte tradycje". Homoseksualizm przestał być uważany dzięki niej za zjawisko niegodne i piętnowane, lecz został zdefiniowany, zgodnie z prawdą, jako orientacja seksualna wielu milionów ludzi. Sukcesy etyki świeckiej można by mnożyć niemal w nieskończoność.

Jednym z istotnych postulatów etyki świeckiej jest jej rozszerzenie o inne gatunki zamieszkujące planetę Ziemia. Większość liczących się etyków świeckich odrzuca przekonania wielu religii dotyczące innych niż człowiek zwierząt. Nie są one dla nich, tak jak dla na przykład autorów Biblii, przedmiotami, lecz podmiotami. Jednocześnie nauka odkrywa, iż nie tylko w przypadku Homo sapiens możemy mówić o zjawisku świadomości, a co za tym idzie możliwości przeżywania cierpienia.

Choć należy przypuszczać, iż gospodarka żywnościowa człowieka długo jeszcze bazować będzie również na zwierzętach hodowlanych, PSR powinno protestować przeciwko zadawaniu niepotrzebnego bólu innym niż człowiek zwierzętom ze względów religijnych i z uwagi na całkowitą minimalizację kosztów pozyskiwania mięsa.

Jeśli chodzi o względy religijne, statut PSR wyraża się o tym jasno:

§ 9. 3 rozwijanie postaw tolerancyjnych, zwalczanie uprzedzeń i wspieranie idei społeczeństwa otwartego;

§ 9. 7 działanie na rzecz wyeliminowania wpływu irracjonalnych ideologii na ustawodawstwo państwowe, rozwój nauki, działalność artystyczną i obyczajowość;

Z pewnością traktowanie każdego innego niż Homo sapiens zwierzęcia jako przedmiotu, a nie podmiotu wynikać może głównie z uprzedzeń bazujących na religijnych i obyczajowych mitach, zaś przedmiotowe traktowanie zwierząt przez ustawodawstwo i indywidualnych ludzi jest owocem wpływu irracjonalnych ideologii i przekonań. Jest to jeden z elementów odrzucania prawdy o rzeczywistości na rzecz dogmatów, których się nie chce podważać, które wręcz — jak w przypadku uboju rytualnego, czy ofiar ze zwierząt w wielu religiach - traktuje się jako wskazówki nadrzędne w relacji człowiek — inne zwierzęta.

Źródłem niepotrzebnych cierpień zwierząt jest też pozbawiony jakiejkolwiek empatii pragmatyzm, czyli minimalizacja kosztów produkcji mięsa (zarówno w trakcie hodowli, jak i w procesie zabijania zwierzęcia). Światopoglądu racjonalistycznego, propagowanego przez Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów nie należy jednakże mylić z prymitywnie ujętym pragmatyzmem. Tylko potoczne znaczenie słowa „racjonalizm" mylone być może z upraszczającym złożoność rzeczywistości i wielość punktów odniesień prostym pragmatyzmem. Bazujący na rozwiniętych przez dwa wieki doświadczeń oświeceniowy racjonalizm ma na celu budowanie lepszej, bardziej optymistycznej przyszłości, wolnej od irracjonalizmu i od pozbawiania jakichkolwiek praw istot czujących i co za tym idzie narażonych na cierpienie.

Walka z irracjonalizmem nie może być tylko walką czysto teoretyczną. Jej napędem powinny być konkretne postawy, jak i wspieranie innych stowarzyszeń, fundacji i inicjatyw mających zbieżne cele. Czytamy o tym w statucie:

§ 10. Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez:

1) popularyzację wiedzy, kształtowanie etyki społecznej i stowarzyszeniowej wśród członków;

2) podejmowanie współpracy z władzami, organizacjami, instytucjami, czasopismami, grupami społecznymi oraz osobami zainteresowanymi działalnością Stowarzyszenia;

Wynika z tego, że zadaniem PSR jest kształtowanie postaw racjonalnych (a nie doraźnie pragmatycznych) wśród własnych członków, jak i na zewnątrz. Tak jak odrzucanie kobiety przez narracje obyczajowe i religijne zbliża nas do środowisk feministycznych, tak jak odrzucanie homoseksualistów przez wyżej wspomniane narracje zbliża nas do środowisk LGBT, tak czynienie przedmiotem zwierzęcia innego niż człowiek przez ludzi pogrążonych w dawnych irracjonalnych narracjach religijnych i obyczajowych, zbliża nas do środowisk obrońców praw zwierząt, czyniąc ten jeden element płaszczyzną współdziałania i porozumienia.

Jednocześnie ważne jest, aby broniąc praw zwierząt PSR przedstawiało argumenty racjonalne, bazujące na nauce i etyce świeckiej. W ten sposób będzie ono mogło wnieść swój wyrazisty i wartościowy wkład w dążenie do zgodnego z koniecznością i rzeczywistością rozszerzenia pojęcia „humanizm".

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (3)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word