Poziom wolnego testosteronu (BT) (niezwiązany z białkami transportującymi hormony płciowe) w grupie starszych mężczyzn może mieć wpływ na rozwój choroby Alzheimera. O ile niskie wartości BT można uznać za czynnik towarzyszący początkom demencji, o tyle wysokie wartości niezwiązanego testosteronu mogą stanowić czynnik protekcyjny. Do badań zakwalifikowano 153 mężczyzn w wieku powyżej 55 lat (średnio 72,7). W grupie tej wykonano badanie neurologiczne oraz ocenę funkcji poznawczych w oparciu o testy (MMSE, ADAS-cog), jak również oceniono stężenia testosteronu całkowitego (TT), wolnego (BT), białka wiążące hormony (SHBG) i ApoE. W początkowej fazie badania u 47 mężczyzn (31%) stwierdzane były łagodne zaburzenia pamięci. Po roku obserwacji u 10 osób z tej grupy rozwinęła się demencja i choroba Alzheimera, a u 7 obserwowane były cechy zaniku mózgu.

Tydzień Mózgu

Niezależnym czynnikiem o istotnym znaczeniu, determinującym przejście łagodnych zaburzeń pamięci (MCI) do choroby Alzheimera (AD) było niskie stężenie testosteronu wolnego, wysokie wartości ciśnienia skurczowego oraz podwyższone wartości apolipoproteiny ApoE e4. Wysokie wartości testosteronu wolnego (BT)  były również niezależnym czynnikiem protekcyjnym, zmniejszającym ryzyko wystąpienia AD. Wykazano istotną różnicę pomiędzy stężeniem BT u mężczyzn z prawidłowymi funkcjami poznawczymi oraz tymi z MCI (p<0.05). Nie stwierdzono natomiast powyższej zależności pomiędzy stężeniem całkowitego testosteronu oraz SHBG. Na podstawie powyższych wyników autorzy sugerują, że wzrost stężenia wolnego testosteronu o 1nmol/L może redukować ryzyko wystąpienia AD w ciągu roku o 78%  (95% CI, 31% - 93%), a obniżone wartości BT w sposób istotny, żeby nie powiedzieć dramatyczny przyspieszają konwersję MCI do AD. Wyniki powinny być jednak traktowane z ostrożnością, w przypadku kobiet również estrogeny miały charakteryzować się działaniem protekcyjnym, podczas gdy jak później wykazano, w niektórych przypadkach hormonalna terapia zastępcza nawet pogarszała funkcje poznawcze. Jakkolwiek w przypadku mężczyzn z problemami zaburzeń pamięci, zwłaszcza w początkowym okresie celowa wydaje się  ocena stężenia wolnego testosteronu.

Źródło: Bioavailable Testosterone Predicts a Lower Risk of Alzheimer's Disease in Older Men. Chu LW, Tam S, Wong RL, Yik PY, Song Y, Cheung BM, Morley JE, Lam KS. J Alzheimers Dis. 2010 ; 6.

[Monika Białecka]