W klasycznej neuropsychologii za półkulę mózgową związaną z ekspresją i rozumieniem mowy uchodziła głównie półkula lewa. Wyniki współczesnych badań wskazują jednak, że mowa jest procesem o bardziej złożonej lokalizacji mózgowej. Tezę tę wspierają również wyniki eksperymentów, przeprowadzonych z użyciem technik neuroobrazowania, opublikowane w najnowszym wydaniu Proceeding of the National Academy of Sciences (PNAS, October 5, 2010, vol. 107  no. 40  17439-17444). Autorami badań są Mirjana Bozic, Lorraine K. Tyler, David T. Ives, Billi Randallb i William D. Marslen-Wilson, naukowcy pracujący w różnych ośrodkach naukowych w Cambridge (Wielka Brytania) i Paryżu (Francja).

Zgodnie z podejściem reprezentowanym przez autorów rozumienie mowy angażuje dwa rodzaje procesów neuropoznawczych: zlokalizowany w obu półkulach system podtrzymujący przetwarzanie postrzeżeniowe i poznawcze, pierwotny pod względem neurobiologicznym, oraz bardziej wyspecjalizowany system zlokalizowany w lewej półkuli mózgowej, odpowiedzialny za gramatyczne funkcje językowe, z którymi mamy do czynienia tylko u ludzi. Lokalizacja pierwszego systemu obejmuje okolice płatów czołowych i skroniowych w obu półkulach mózgowych. System ten odpowiedzialny jest głównie za przypisanie dźwiękom mowy odpowiedniego znaczenia, ogólne przetwarzanie postrzeżeniowe oraz funkcje pragmatyczne komunikacji językowej. Drugi, bardziej wyspecjalizowany system, zlokalizowany jest w lewej półkuli, w okolicach bruzdy bocznej (m.in. obszary czuciowe i ruchowe mowy).

Słuchanie dźwięków mowy skutkuje w obu półkulach aktywacją okolic środkowej części płata skroniowego, zakrętu kątowego i przedniej części zakrętu obręczy, choć jednocześnie obserwowano stosunkowo silną aktywację dolnych okolic czołowych i zakrętu kątowego półkuli lewej. Aktywacja środkowej części płatów skroniowych obu półkul przy zadaniach językowych angażujących rozumienie mowy ma miejsce w przypadku kontaktu ze słowami prostymi (krótkimi, o nieskomplikowanej budowie, np. sen). Gdy trudność zadania rośnie, angażując procesy selekcji i podejmowania decyzji, aktywowana jest okolica dolnych zakrętów czołowych zarówno w lewej, jak i w prawej półkuli. Jednak w zadaniach angażujących gramatyczne funkcje językowe, występuje silna aktywacja zlokalizowanych w lewej półkuli obszarów przedczołowych oraz tylnych okolic lewego płata skroniowego, co odzwierciedla funkcjonowanie szerszego systemu połączeń czołowo-skroniowych zaangażowanych w proces rozumienia i nadawania mowy w półkuli lewej.

[Tłumacznie/opracowanie: C. O. Reless]

Źródło:
Bihemispheric foundations for human speech comprehension