Zespół naukowców, którego prace są finansowane ze środków unijnych, wykorzystał diariusze mnichów i inne historyczne archiwa, aby potwierdzić trafność komputerowych symulacji klimatycznych. Odkrycia, opublikowane w czasopiśmie Nature Geoscience, powinny pomóc naukowcom w przygotowywaniu precyzyjniejszych szacunków dotyczących zmian klimatu, zwłaszcza na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Źródłem unijnego wsparcia były dwa projekty: CIRCE (Badania zmian klimatu i ich oddziaływania - środowisko śródziemnomorskie) i ACQWA (Ocena zmian klimatu i ich oddziaływania na ilość i jakość wody).

W toku badań naukowcy wykorzystali 3 modele klimatyczne do symulowania zmian klimatu w ciągu ostatnich 500 lat. Następnie porównali wyniki modeli klimatycznych ze źródłami historycznymi, takimi jak archiwa stacji meteorologicznych, rejestry plonów i diariusze mnichów. Dane historyczne okazały się zgodne z wynikami symulacji.

Naukowców szczególnie interesowało oddziaływanie czynników zewnętrznych wobec systemu klimatycznego - takich jak aktywność wulkaniczna, zmiany w temperaturze Słońca oraz wzrost emisji gazów cieplarnianych spowodowany działalnością człowieka - na pogodę, zarówno w płaszczyźnie sezonowości, jak i regionalności.

Jak podkreślają, "to regionalne i sezonowe objawy zmian klimatu determinują wpływ ocieplenia z powodu gazów cieplarnianych na ekosystemy i społeczności".

Tak jak uznano wpływ emisji gazów cieplarnianych na klimat Europy w XX w., to z drugiej strony niektórzy naukowcy zasugerowali, iż wpływ czynników zewnętrznych we wcześniejszych stuleciach był "bez znaczenia".

Tymczasem wyniki badań wskazują, że czynniki zewnętrzne miały ogromny wpływ w ciągu ostatnich pięciuset lat na pogodę w Europie. To sugeruje, że nasze obecne emisje gazów cieplarnianych prawdopodobnie odegrają znaczącą rolę w kształtowaniu klimatu europejskiego w przyszłości.

"Nasze prace pokazują, że wpływy zewnętrzne na pogodę są istotne i nawet niewielkie zmiany czynników spoza systemu klimatycznego mają znaczący wpływ" - wyjaśnia naczelna autorka artykułu, profesor Gabi Hegerl z Wydziału Nauki o Ziemi Uniwersytetu w Edynburgu, Wlk. Brytanii. "To znaczące odkrycia, ponieważ obserwujemy wpływ tych czynników na szczeblu regionalnym".

W skali krótkoterminowej szczególnie wyraźny wpływ na klimat wywierają wulkany. Okresy letnie następujące po erupcji są zwykle znacznie chłodniejsze od normy, a zimy cieplejsze. Jednakże nie wydają się one wywierać większego wpływu na temperatury wiosną i jesienią.

Wpływ czynników zewnętrznych na klimat zaznacza się szczególnie zimą i wiosną, bowiem wówczas odpowiadają one szacunkowo za 75% obserwowanych od końca XVII w. zimowych ociepleń. "Ocieplanie się zim jest w dużej mierze związane z wprowadzaniem gazów cieplarnianych" - zauważają naukowcy.

Jak podsumowują: "Wykorzystaliśmy rekonstrukcje sezonowych temperatur lądowych w Europie oraz symulacje przygotowane za pomocą trzech modeli klimatycznych, aby wykazać, że wpływy zewnętrzne na klimat - takie jak stężenia stratosferycznych aerozoli wulkanicznych czy gazów cieplarnianych, inne wpływy antropogeniczne i prawdopodobnie zmiany w całkowitym natężeniu promieniowania słonecznego - wywierały dostrzegalny wpływ na temperatury w Europie na przestrzeni ostatnich pięciuset lat."

Obok naukowców z Uniwersytetu w Edynburgu, udział w badaniach wzięli badacze z Uniwersytetu Justusa Liebiga w Giessen, Niemcy, Universidad Complutense Madrid w Hiszpanii oraz z Uniwersytetu w Bernie, Szwajcaria.

Projekt CIRCE jest finansowany na kwotę 10 mln EUR z tematu "Zrównoważony rozwój, zmiany globalne i ekosystemy" Szóstego Programu Ramowego (6PR). Przedsięwzięcie rozpoczęte w 2007 r., które ma się zakończyć w tym roku, zgromadziło naukowców z ponad 60 organizacji z Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki.

Pięcioletni projekt ACQWA, który rozpoczął się w 2008 r., otrzymał 6,5 mln EUR z tematu "Środowisko" Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE. Łącznie 35 partnerów pochodzi z Europy i Ameryki Południowej.

© Unia Europejska 2005-2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Hegerl, G., et al. (2011) Influence of human and natural forcing on European seasonal temperatures. Nature Geoscience (w druku), publikacja internetowa z dnia 16 stycznia. DOI: 10.1038/NGEO1057.