 |
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty: | | |
 |
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe » Polskie konkordaty » Konkordat z 1993
Konkordatowi - Nie! [1] Autor tekstu: Ryszard M. Zając
Pozwoliłem sobie przygotować pełny tekst konkordatu wraz z krytycznym komentarzem. Moim zdaniem, ta szczególna umowa międzynarodowa
(dotycząca przecież wyłącznie obywateli Rzeczypospolitej) nie może być ratyfikowana!
Ogranicza bowiem suwerenność naszego państwa, nakłada na obywateli znaczne
obciążenia finansowe, jest sprzeczna z konstytucyjną zasadą rozdziału kościoła
od państwa, gwałci zasadę równouprawnienia wyznań, odstaje od zasady suwerennej
autonomii świeckich i wierzących.
Konkordat z 28 lipca 1993 roku zacznie obowiązywać w miesiąc po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych. Wcześniej wymagana jest
zgoda Sejmu i Senatu oraz podpis Prezydenta R.P. Byłby to ewenement w posoborowej
(1962-65) działalności kościoła. Po 1965 roku watykańska dyplomacja nie
doprowadziła do podpisania konkordatu z władzami żadnego państwa. Wprawdzie w 1984 roku ratyfikowano we Włoszech „Układ o zmianie Konkordatu Laterańskiego",
ale było to w istocie dostosowanie przestarzałego układu z 1929 roku, do
nowej, demokratycznej Konstytucji Włoch, głoszącej wolność sumienia, wyznania i równość obywateli.
Konkordat polski z 10 lutego 1925 roku, sygnowany przez
Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego oraz papieża Piusa XI (wcześniej
nuncjusza w Polsce) przestał faktycznie obowiązywać po II wojnie światowej.
Watykan nie zgadzał się na stałe ustanowienia administracji kościelnej na
Ziemiach Odzyskanych, państwo zaś respektowało jedynie zasady obsadzania
urzędów kościelnych. Dopiero w 1983 roku, na posiedzeniu Komisji Wspólnej
Rządu i Episkopatu biskupi zaproponowali podpisanie konwencji polsko-watykańskiej,
normującej relacje państwo-kościół. Jej projekt, zawierający 23 artykuły,
obie strony parafowały 4 maja 1988 roku, przesyłając go do Watykanu. Strona
kościelna zobowiązała się m.in. do szanowania świeckiego charakteru państwa;
rząd zaś gwarantował m.in. swobodę działalności kościoła. Konwencja ta miała
być ratyfikowana łącznie z ustawą „o stosunku państwa do kościoła katolickiego".
W związku ze zbliżającymi się wyborami 1989 roku, ustawę
trzy tygodnie wcześniej uchwalił Sejm. Watykan nie podjął żadnych negocjacji w sprawie uzgodnionego projektu konwencji. Wkrótce nuncjusz apostolski przedstawił
ówczesnemu solidarnościowemu rządowi zupełnie nowy dokument, zawierający
rozbudowaną preambułę i 29 artykułów. W imieniu rządu H.Suchockiej skwapliwie
podpisał go 28 lipca 1993 roku ówczesny minister spraw zagranicznych K.Skubiszewski.
Decyzja o ratyfikacji konkordatu należy obecnie do Sejmu, Senatu i Prezydenta
R.P. Mam nadzieję, iż konkordat nie zostanie nigdy ratyfikowany. Ryszard M. Zając
poseł na Sejm R.P.
(sekretarz Parlamentarnego Zespołu na Rzecz Wolności Światopoglądowej)
KONKORDAT
pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Stolicą Apostolską
podpisany w dniu 28 lipca 1993 roku w Warszawie,
przez Krzysztofa Skubiszewskiego, ministra spraw zagranicznych R.P.
oraz arcybiskupa Józefa Kowalczyka, nuncjusza apostolskiego
Stolica Apostolska i Rzeczypospolita Polska,
- dążąc do trwałego i harmonijnego uregulowania wzajemnych stosunków,
- biorąc pod uwagę fakt, że religia katolicka jest wyznawana przez większość
społeczeństwa polskiego,
- podkreślając posłannictwo kościoła katolickiego, rolę odegraną przez
kościół w tysiącletnich dziejach Państwa Polskiego oraz znaczenie pontyfikatu
Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II dla współczesnych dziejów
Polski,
- zważywszy przełomowe znaczenie odzyskania niepodległości i suwerenności
przez Państwo Polskie oraz w trosce o jego pomyślny rozwój,
- stwierdzając doniosły wkład kościoła w rozwój osoby ludzkiej i umacnianie
moralności,
- kierując się wymienionymi wartościami oraz powszechnymi zasadami prawa
międzynarodowego, łącznie z normami dotyczącymi poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód oraz wyeliminowania wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji z powodów religijnych,
- uznając, że fundamentem rozwoju wolnego i demokratycznego społeczeństwa
jest poszanowanie godności osoby ludzkiej i jej praw,
- uwzględniając nową strukturę administracyjną kościoła w Polsce, ustanowioną
bullą papieską „Totus Tuus poloniae populus",
postanowiły zawrzeć niniejszy Konkordat, przy czym Rzeczypospolita Polska
uwzględniła swe zasady konstytucyjne i ustawy, a Stolica Apostolska — dokumenty
Soboru Watykańskiego II, dotyczące wolności religijnej i stosunków pomiędzy
kościołem a wspólnotą polityczną oraz przepisy prawa kanonicznego.
W tym celu Stolica Apostolska, reprezentowana przez Jego
Ekscelencję Księdza Józefa Kowalczyka, Arcybiskupa Tytularnego Heraklei,
Nuncjusza Apostolskiego w Warszawie, Rzeczypospolita Polska, reprezentowana
przez Jego Ekscelencję Pana Krzysztofa Skubiszewskiego, Ministra Spraw Zagranicznych,
uzgodniły co następuje:
komentarz: Preambuła jest nadmiernie rozbudowana
(w konkordacie z 1925 była o połowę krótsza i bardziej konkretna). Zapis o „odzyskaniu suwerenności i niepodległości przez Państwo Polskie"
budzi uzasadnione podejrzenie, iż autorzy podkreślają restytucję państwa:
to zaś oznacza kwestionowanie legalności dotychczas obowiązującego prawa.
Preambuła jest nierównoprawna, nadmiernie podkreślając rangę kościoła. Zapis o kierowaniu się „powszechnymi zasadami prawa międzynarodowego, łącznie z normami dotyczącymi poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód"
jest dosyć obłudnie dwuznaczny. W odróżnieniu od Rzeczypospolitej Polskiej
Stolica Apostolska nie ratyfikowała dotąd Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka z 1966 r. oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 roku.
Artykuł 1
Rzeczypospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają,
że Państwo i Kościół katolicki są — każde w swej dziedzinie — niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we
wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra
wspólnego.
komentarz: Nie sposób jednoznacznie określić
„dziedziny" kościoła i państwa, zwłaszcza w takich sferach życia
społecznego, jak np. zawieranie małżeństw czy nauczanie. Jeśli zauważymy,
iż przedstawiciele kościoła nie zobowiązali się nawet do respektowania ...
Konstytucji R.P., zapis taki jest nie do przyjęcia.
Artykuł 2
W celu utrzymania i umacniania więzi pomiędzy Układającymi
się Stronami oraz w celu wypełniania powierzonej każdemu z nich misji, Nuncjusz
Apostolski rezyduje, jak dotychczas w stolicy Polski, a polski Ambasador
nadzwyczajny i pełnomocny przy Stolicy Apostolskiej w Rzymie.
Artykuł 3
Rzeczypospolita Polska zapewnia Kościołowi katolickiemu
oraz jego osobom prawnym i fizycznym swobodę utrzymywania stosunków i komunikowania
się ze Stolicą Apostolską, z Konferencjami Episkopatów, z Kościołami partykularnymi, a także między sobą i innymi wspólnotami, instytucjami, organizacjami i osobami w kraju i za granicą.
Artykuł 4
1. Rzeczypospolita Polska uznaje osobowość prawną
Kościoła katolickiego.
2. Rzeczypospolita Polska uznaje również osobowość prawną
wszystkich instytucji kościelnych, terytorialnych i personalnych, które
uzyskały taką osobowość na podstawie przepisów prawa kanonicznego. Władza
kościelna dokonuje stosownego powiadomienia kompetentnych organów państwowych
3. Inne instytucje kościelne mogą na wniosek władzy kościelnej
uzyskać osobowość prawną na podstawie prawa polskiego.
komentarz: Bardzo kontrowersyjny zapis,
zrównujący osoby prawne prawa kanonicznego z osobami prawnymi polskiego
prawa cywilnego, a nawet pozwalający uzyskać osobowość prawną (art.4 ust.3)
przez te podmioty, które nie mają osobowości prawnej w świetle prawa kanonicznego
(np. spółki prawa handlowego). Krąg osób prawa kanonicznego, uzyskujących z mocy konkordatu osobowość prawną w rozumieniu prawa cywilnego, winien
być ograniczony wyłącznie do kościelnych osób prawnych, realizujących cele
religijne i kultowe. Choćby ze względu na treść kan. 120 par. 1 Kodeksu
Prawa Kanonicznego: „osoba prawna ze swej natury trwa nieprzerwanie.
Wygasa jednak, jeśli zostanie zniesiona przez kompetentną władzę albo nie
działa przez okres stu lat …" (sic!).
Prawo kanoniczne jest wewnętrznym prawem kościoła, znanym
tylko wąskiemu gronu specjalistów. Państwo może w dowolnej umowie międzynarodowej
podporządkować się postanowieniom prawa wewnętrznego drugiego państwa -
tyle, że w ten sposób skazuje się na utratę części własnej suwerenności!
Artykuł 5
Przestrzegając prawa do wolności religijnej, Państwo
zapewnia Kościołowi katolickiemu, bez względu na obrządek, swobodne i publiczne
pełnienie jego misji, łącznie z wykonywaniem jurysdykcji oraz zarządzaniem i administrowaniem jego sprawami na podstawie prawa kanonicznego.
komentarz: Zapis nie precyzuje, jak rozumieć
„misję kościoła", jakiego rodzaju sytuacji ma dotyczyć jego jurysdykcja,
jakie „sprawy" mają być przezeń „zarządzane i administrowane".
Wolność religijna nie może być interpretowana jako działalność naruszająca
porządek prawny w państwie; nie może oznaczać swoistego immunitetu duchownych, w postaci odpowiedzialności prawnej wyłącznie na podstawie prawa kanonicznego
(a nie na podstawie polskiego prawa karnego, bądź cywilnego); nie może wreszcie
być rozumiana jako np. prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, wolnej
od przestrzegania prawa państwowego.
Artykuł 6
1. Tworzenie właściwych Kościołowi struktur należy
do kompetentnej władzy kościelnej; dotyczy to w szczególności erygowania,
zmieniania i znoszenia prowincji kościelnych, archidiecezji, ordynariatu
polowego, administratur apostolskich, prałatur personalnych i terytorialnych,
opactw terytorialnych, parafii instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń
życia apostolskiego oraz innych kościelnych osób prawnych.
2. Żadna część terytorium polskiego nie będzie włączona
do diecezji lub prowincji kościelnej mającej swą stolicę poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Żadna diecezja, mająca swą stolicę w Rzeczypospolitej
Polskiej nie będzie się rozciągała poza granice Państwa Polskiego.
4. Biskup należący do Konferencji Episkopatu Polski nie
będzie należał do krajowej konferencji Episkopatu w innym państwie.
5. Biskup nie będący obywatelem polskim nie będzie należał
do Konferencji Episkopatu Polski. Biskup taki nie będzie sprawował jurysdykcji w Rzeczypospolitej Polskiej, wyjąwszy legata lub innego wysłannika papieskiego.
komentarz: Art.6 ust. 1 jest sprzeczny z art. 16 — albo w kwestii ordynariatu polowego „kompetentna władza
kościelna" ma wyłączną władzę, albo też działa „w porozumieniu z kompetentnymi władzami Rzeczypospolitej Polskiej". W art,.6 ust.2
pominięto region kościelny (kanon 433 par. 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego)
oraz prowincję zakonną (kan. 621 KPK). Może to oznaczać prawo kościoła do
tworzenia regionów kościelnych (kilka sąsiednich diecezji) oraz prowincji
zakonnych, niezależnie od obywatelstwa i narodowości ich członków i obejmujących
swym zasięgiem terytorialnym obszar innego państwa. Nie chroni przed taką
sytuacją art.6 ust.1; ponieważ struktury te nie zawsze muszą posiadać osobowość
prawną; na dodatek pozostają zazwyczaj w wyłącznej jurysdykcji Watykanu.
Międzynarodowe konsekwencje takich uregulowań podkreśla możliwość mianowania
nuncjuszem w Polsce niekoniecznie obywatela polskiego (zgodnie z art. 6)
oraz zezwolenie biskupom na samodzielne decydowanie (zgodnie z art. 18), w jakim języku ma być prowadzona katechizacja czy posługi duszpasterskie.
Artykuł 7
1. Urzędy kościelne obsadza kompetentna władza kościelna
zgodnie z przepisami prawa kanonicznego.
2. Mianowanie i odwoływanie biskupów należy wyłącznie
do Stolicy Apostolskiej.
3. Stolica Apostolska będzie mianować biskupami w Polsce
duchownych, którzy są obywatelami polskimi.
4. W odpowiednim czasie poprzedzającym ogłoszenie nominacji
biskupa diecezjalnego Stolica Apostolska poda jego nazwisko do poufnej wiadomości
Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Dołożone zostaną starania, aby to powiadomienie
nastąpiło możliwie wcześnie.
komentarz: Zapis art.7 ust.4 o „możliwie
wczesnym powiadomieniu" jest dość naiwny, znacznie lepiej byłoby ustalić
określoną ilość dni przed. Patrz też komentarz do art.6.
Artykuł 8
1. Rzeczypospolita Polska zapewnia Kościołowi katolickiemu
wolność sprawowania kultu, zgodnie z artykułem 5.
2. Organizowanie kultu publicznego należy do władzy kościelnej
zgodnie z przepisami prawa kanonicznego i z zachowaniem odpowiednich przepisów
prawa polskiego.
3. Miejscom przeznaczonym przez właściwą władzę kościelną
do sprawowania kultu i grzebania zmarłych państwo gwarantuje w tym celu
nienaruszalność. Z ważnych powodów i za zgodą kompetentnej władzy kościelnej
można przeznaczyć te miejsca na inny użytek. Niniejszy przepis nie ogranicza
stosowania prawa polskiego w przypadkach wywłaszczenia, z zachowaniem standardów
prawa międzynarodowego.
4. Sprawowanie kultu publicznego w miejscach innych,
niż określone w ustępie 3, nie wymaga zezwolenia władz państwowych, chyba
że odpowiednie przepisy prawa polskiego stanowią inaczej, w szczególności
ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny.
5. Władza publiczna może podjąć niezbędne działania w miejscach określonych w ustępie 3, także bez powiadomienia władzy kościelnej,
jeśli jest to konieczne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia.
komentarz: Brak jest podtrzymania zapisu
ustawy z 31.01.59 o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1972 nr 47 poz.
298), ustalającego, że w miejscowościach, w których nie ma cmentarza komunalnego,
zarząd cmentarza wyznaniowego umożliwia pochowanie — na tych samych prawach — osób innego wyznania lub niewierzących. Nie wiadomo, co rozumieć przez
sformułowania „bezpieczeństwo i porządek publiczny", czy też „standardy
międzynarodowe" (art.17 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka?).
15 lutego 1994 kościoły członkowskie Polskiej Rady Ekumenicznej
oświadczyły, iż obawiają się że "przepisy konkordatu, dotyczące cmentarzy,
wyłączające cmentarze rzymskokatolickie w zakresie zarządzania spod obowiązujących
ustaw państwowych, uniemożliwią chowanie na nich osób innych wyznań i bezwyznaniowych."
Artykuł 9
1. Wolne od pracy są niedziele i następujące dni świąteczne:
1 stycznia — uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi
(dzień Nowego Roku),
drugi dzień Wielkanocy,
dzień Bożego Ciała,
15 sierpnia — uroczystość wniebowzięcia Najświętszej
Maryi Panny,
1 listopada — dzień Wszystkich Świętych,
25 grudnia — pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
26 grudnia — drugi dzień Bożego Narodzenia,
2. Rozszerzenie powyższego wykazu może nastąpić po porozumieniu
Układających się Stron.
komentarz: Nie ma zapisu o możliwości zmniejszenia
liczby świąt, chociaż kan. 1246 par. 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego uprawnia
Konferencję Episkopatu do zniesienia danego święta lub przeniesienia go
na najbliższą niedzielę. Skreślenie któregokolwiek ze świąt wymaga w tej
sytuacji renegocjacji konkordatu.
Artykuł 10
1. Od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywiera
takie skutki, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem
polskim, jeżeli:
1/ między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego,
2/ złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie
woli dotyczące wywarcia takich skutków,
3/ zawarcie małżeństwa zostało wpisane w aktach stanu
cywilnego na wniosek przekazany Urzędowi Stanu Cywilnego w terminie pięciu
dni od zawarcia małżeństwa; termin ten ulega przedłużeniu, jeżeli nie został
dotrzymany z powodu siły wyższej, do czasu ustania tej przyczyny,
2. Przygotowanie do zawarcia małżeństwa kanonicznego
obejmuje pouczenie nupturientów o nierozerwalności małżeństwa kanonicznego
oraz o przepisach prawa polskiego dotyczących skutków małżeństwa.
3. Orzekanie o ważności małżeństwa kanonicznego, a także w innych sprawach małżeńskich przewidzianych w prawie kanonicznym, należy
do wyłącznej kompetencji władzy kościelnej.
4. Orzekanie w sprawach małżeńskich w zakresie skutków
określonych w prawie polskim należy do wyłącznej kompetencji sądów państwowych.
5. Kwestia powiadamiania o orzeczeniach wskazanych w ustępach 3 i 4 może być przedmiotem postępowania określonego w artykule
27.
6. Celem wprowadzenia w życie niniejszego artykułu dokonane
zostaną konieczne zmiany w prawie polskim.
komentarz: Przepis ten umożliwia „legalną
bigamię", tzn. Zawarcie małżeństwa kanonicznego przez osobę pozostającą w związku małżeńskim w świetle prawa cywilnego. Kan. 1701 par. 1 pkt. 2 w zasadzie zabrania zawarcia takiego związku, ale decyduje o tym biskup
diecezjalny, udzielając stosownej dyspensy. Prawo kanoniczne dopuszcza ponadto
(tzw. przywilej pawłowy), aby ochrzczony małżonek pozostawił nieochrzczonego,
zawierając nowy związek.
Przepis ten może stanowić podstawę żądań, aby małżeństwa
zawarte w trybie art. 10 wyłączone były spod instytucji świeckiego rozwodu.
Jeśli tzw. ślub kościelny nie zostanie zarejestrowany w USC należy się liczyć z brakiem prawnych możliwości ochrony interesów (także majątkowych) żony i dzieci. Wreszcie, zapis o ślubie kościelnym, znajdujący się na świeckim
„potwierdzeniu małżeństwa" oznaczać będzie w istocie wprowadzenie
do cywilnych dokumentów informacji o preferencji religijnej danej osoby,
co jest sprzeczne z zasadą wolności sumienia.
Ponadto "Polska Rada Ekumeniczna jest przekonana,
że przepisy konkordatu normujące zawieranie małżeństw zostaną w drodze ustawowej
rozciągnięte na inne kościoły."
Artykuł 11
1. Układające się strony deklarują wolę współdziałania
na rzecz obrony i poszanowania instytucji małżeństwa i rodziny będących
fundamentem społeczeństwa. Podkreślają one wartość rodziny, przy czym Stolica
Apostolska, ze swej strony potwierdza naukę katolicką o godności i nierozerwalności
małżeństwa.
komentarz: Przepis ten będzie interpretowany
jako zakaz rozwodów; cywilne sądy nie będą uprawnione do rozwiązywania ślubów
kościelnych, ani też do unieważnienia "potwierdzeń ślubu kościelnego,
wydawanych przez USC.
Artykuł 12
1. Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania
dzieci oraz zasadę tolerancji Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola prowadzone przez organy administracji
państwowej i samorządowej, organizują zgodnie z wolą zainteresowanych naukę
religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych.
2. Program nauczania religii katolickiej oraz podręczniki
opracowuje władza kościelna i podaje do wiadomości kompetentnej władzy państwowej.
3. Nauczyciele religii muszą posiadać upoważnienie (missio
canonica) od biskupa diecezjalnego.. Cofnięcie tego upoważnienia oznacza
utratę prawa do nauczania religii. Kryteria wykształcenia pedagogicznego
oraz forma i tryb uzupełniania tego wykształcenia będą przedmiotem uzgodnień
kompetentnych władz państwowych z Konferencją Episkopatu Polski.
4. W sprawach treści nauczania i wychowania religijnego
nauczyciele religii podlegają przepisom i zarządzeniom kościelnym, a w innych
sprawach przepisom państwowym.
5. Kościół katolicki korzysta ze swobody prowadzenia
katechezy dla dorosłych, łącznie z duszpasterstwem akademickim.
komentarz: Przepis sankcjonuje nauczanie
religii w szkołach, wprowadzone głośną i kontrowersyjną „Instrukcją"
oraz wprowadza nakaz prowadzenia takiej nauki w przedszkolach i szkołach
wyższych. Obawy budzi brak nadzoru państwa nad programem i nauczaniem religii w szkołach publicznych; konsekwencją unormowań tego artykułu („w ramach
planu zajęć") będzie pełnoprawny udział katechetów w Radach Pedagogicznych.
Konkordat narusza tym artykułem prawo rodziców do nie ujawniania swych przekonań i prawo dziecka do swobodnego rozwoju światopoglądowego, sprzyja zaś nietolerancji i dyskryminacji, dwulicowości i obłudzie.
Znaczące są konsekwencje finansowe dla budżetu państwa — jak wynika z wyjaśnień MEN (pismo do mnie z dnia 03 lipca 1996 znak: DKWS-WZP-
1032-154-MK/96) „należy zakładać, że w 1996 r. w szkołach podstawowych
prowadzonych przez gminy zajęcia z katechezy prowadzi około 6.148 księży i diakonów, w szkołach prowadzonych jako zadanie własne przez miasta o statusie
gmin około 809, a w szkołach prowadzonych przez MEN i inne resorty — 3.043
księży i diakonów. Szacunkowy koszt wprowadzenia wynagrodzeń dla około 10
000 księży i diakonów kształtowałaby się w skali roku 1996 na poziomie około
137 milionów złotych (84 mln zł w szkołach podstawowych prowadzonych przez
gminy, 11 mln zł w szkołach prowadzonych przez miasta uczestniczące w programie
pilotażowym i 42 mln zł w szkołach prowadzonych przez MEN i inne resorty)
(..) w dniu 29 maja 1996 r. na posiedzeniu Komisji Wspólnej Przedstawicieli
Rządu i Episkopatu Polski zostało przyjęte ustalenie, że księżom i diakonom
Kościoła katolickiego nauczającym religii w szkołach, wynagrodzenie będzie
wypłacane od dnia 01 września 1997 r." W piśmie MEN do mnie z dnia
14 lutego 1994 znak: DOK-WZP-1032-12-MK/94 wskazano, że "gdyby w każdym
oddziale religia nauczana była w wymiarze dwu godzin tygodniowo, jak to
wynika z rozporządzenia, to wówczas liczba osób nauczających religii kształtowała
by się na poziomie ok. 34 tys."
Artykuł 13
Dzieciom i młodzieży katolickiej przebywającym na
koloniach i obozach oraz korzystających z innych form zbiorowego wypoczynku
zapewnia się możliwość wykonywania praktyk religijnych, a w szczególności
uczestniczenia we Mszy św. W niedziele i święta.
Artykuł 14
1. kościół katolicki ma prawo zakładać i prowadzić
placówki oświatowe i wychowawcze, w tym przedszkola oraz szkoły wszystkich
rodzajów, zgodnie z przepisami prawa kanonicznego i na zasadach określonych
przez odpowiednie ustawy.
2. W realizowaniu minimum programowego przedmiotów obowiązkowych i w wystawianiu druków urzędowych szkoły te podlegają prawu polskiemu. W realizowaniu programu nauczania pozostałych przedmiotów szkoły te stosują
się do przepisów kościelnych. O publicznym charakterze tych szkół i placówek
decyduje prawo polskie.
3. Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy oraz uczniowie i wychowankowie szkół i placówek wymienionych w ustępie 1 — jeśli są one
szkołami lub placówkami publicznymi albo mają uprawnienia szkół lub placówek
publicznych — mają prawa i obowiązki takie same, jak analogiczne osoby w szkołach i placówkach publicznych.
4. Szkoły i placówki wymienione w ustępie 1 będą dotowane
przez Państwo lub organy samorządu terytorialnego w przypadkach i na zasadach
określonych przez odpowiednie ustawy.
komentarz: Artykuł przyznaje nauczycielom i wychowawcom szkół katolickich uprawnienia wynikające m.in. z Karty Nauczyciela.
Nowelizacja postanowień „Karty" wobec tej grupy osób będzie mogła
być dokonana dopiero za zgodą Watykanu. Zobowiązanie się państwa w umowie
międzynarodowej do dotowania katolickich szkół i placówek ma bardzo wysoką
rangę i będzie musiało być respektowane, niezależnie od ilości takich szkół
(a więc i wysokości kosztów), nie wprowadzono bowiem żadnych ograniczeń. W oparciu o ten przepis można zanegować każdą ustawę budżetową.
Artykuł 15
1. Rzeczpospolita Polska gwarantuje Kościołowi katolickiemu
prawo do swobodnego zakładania i prowadzenia szkół wyższych, w tym uniwersytetów,
odrębnych wydziałów i wyższych seminariów duchownych oraz instytutów naukowo-badawczych.
2. Status prawny szkół wyższych, o których mowa w ustępie
1, a także tryb i zakres uznawania przez Państwo kościelnych stopni i tytułów
oraz status prawny wydziałów teologii katolickiej na uniwersytetach państwowych
regulują umowy pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu
Polski upoważnioną przez Stolicę Apostolską.
3. Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie i Katolicki
Uniwersytet Lubelski są dotowane przez Państwo. Państwo rozważy udzielanie
pomocy finansowej odrębnym wydziałom, wymienionym w ustępie 1.
komentarz: Zobowiązanie się państwa w umowie
tak wysokiej rangi do finansowania szkół duchownych katolickich bez prawa
jakiegokolwiek nadzoru, z obowiązkiem uznawania „kościelnych stopni i tytułów" ma charakter rażąco dyskryminujący państwo. Na podstawie
ustawy z 14.06.1991, na zasadach analogicznych jak dla uczelni państwowych
(z wyłączeniem dotacji na inwestycje) finansowany jest Katolicki Uniwersytet
Lubelski — np. w roku 1993 dotacja ta wyniosła 109 miliardów 744 miliony
starych złotych.
Jak wynika z wyjaśnień Ministra-Szefa Urzędu Rady Ministrów
Leszka Millera, przesłanych mi pismem z dnia 04 lipca 1996 r. znak: GLM.4407-
36/96 „dofinansowanie KUL w 1996 roku wynosi: — na działalność dydaktyczną
17 711 zł, na pomoc materialną dla studentów 4 535 zł". Papieska Akademia
teologiczna nie była dotąd finansowana przez państwo. Wielkość dotacji ulegnie
znaczącemu zwiększeniu w związku z inwestycyjnymi planami tych uczelni,
które w myśl konkordatu również mają być finansowane przez państwo. Wydaje
się, że ewentualne dotacje nie powinny obejmować wydatków inwestycyjnych,
ani też powstałych w wyniku decyzji organizacyjnych podjętych bez zgody
państwa (np. tworzenie nowych wydziałów lub filii).
Zdumiewający jest zapis o samodzielności kościelnych
placówek w nadawaniu stopni naukowych. W konkordatach zawartych z Bawarią
(1966 r.) i Austrią (1933 r.) to państwo mianuje profesorów i docentów, a nawet nauczycieli religii w szkołach wyższych, po porozumieniu się z odpowiednim
biskupem.
Artykuł 16
1. Opiekę duszpasterską nad żołnierzami wyznania katolickiego w czynnej służbie wojskowej, w tym również zawodowej, sprawuje w ramach
ordynariatu polowego Biskup Polowy zgodnie z prawem kanonicznym i statutem
zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską w porozumieniu z kompetentnymi władzami
Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Żołnierzom, o których mowa w ustępie 1, zapewnia się
możliwość swobodnego uczestniczenia we Mszy św. W niedziele i święta, jeśli
nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.
3. Kapłani i diakoni oraz członkowie instytutów życia
konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego po złożeniu profesji wieczystej
zostają przeniesieni do rezerwy. Alumnom wyższych seminariów duchownych,
osobom po złożeniu ślubów czasowych oraz nowicjuszom odracza się służbę
wojskową ze względu na odbywanie nauki.
4. Kapłani przeniesieni do rezerwy mogą być powołani
do odbywania ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia
funkcji kapelana wojskowego na wniosek właściwego przełożonego kościelnego.
5. W czasie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny władza
kościelna skieruje dodatkowych kapłanów do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych, a diakonów, alumnów wyższych seminariów duchownych oraz członków instytutów
życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego do służby sanitarnej
lub służby w obronie cywilnej.
komentarz: Jak dowodzi praktyka, kapelani
zastąpili w jednostkach wojskowych dawnych oficerów politycznych. Jak wynika
ze skierowanych do mnie wyjaśnień MON (pismo z dnia 21.08.1996) „w
duszpasterstwie wojskowym przewidziane zostały (..) na koniec I półrocza
1996 r. 333 stanowiska dla żołnierzy zawodowych i pracowników wojska (..) z tego duszpasterstwo katolickie — 302 (..) w budżecie Ministerstwa Obrony
Narodowej w 1996 r. zaplanowano, na pokrycie wydatków związanych z działalnością
duszpasterską środki w wysokości 10.439 tys. zł, w tym dla duszpasterstwa
katolickiego 9.104 tys. zł".
Artykuł 17
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia warunki do wykonywania
praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych osobom przebywającym w zakładach penitencjarnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych oraz opieki
zdrowotnej i społecznej, a także w innych zakładach i placówkach tego rodzaju.
2. Osobom, o których mowa w ustępie 1, zapewnia się w szczególności możliwość uczestniczenia we Mszy św. W niedziele i święta
oraz w katechizacji i rekolekcjach, a także do korzystania z indywidualnych
posług religijnych w zgodzie z celami pobytu tych osób w zakładach wskazanych w ustępie 1.
3. Dla realizacji uprawnień osób, o których mowa w ustępie
1, biskup diecezjalny skieruje kapelanów, z którymi odpowiednia instytucja
zawrze stosowną umowę.
komentarz: Artykuł wprowadza zasadę, że
wszystkie zakłady wychowawcze, opieki zdrowotnej i społecznej, penitencjarne
itp. Muszą przyjąć i zatrudnić kapelana, skierowanego przez katolickiego
biskupa diecezjalnego. Dotyczy to nawet sytuacji, kiedy tego rodzaju placówki
są prowadzone przez podmioty innych wyznań! W oświadczeniu z 15 lutego 1994
r. „Polska Rada Ekumeniczna wyraża ubolewanie, że Rząd RP zgodził się
na sformułowania art. 17 konkordatu, przewidujące wykonywanie rzymsko-katolickich
praktyk i posług religijnych w zakładach opiekuńczo-charytatywnych i opieki
zdrowotnej , prowadzonych przez Kościoły nierzymskokatolickie, bez porozumienia
się z ich władzami". Brak jest przy tym zobowiązania Stolicy Apostolskiej,
że w prowadzonych przez kościół katolicki tego rodzaju placówkach dopuści
się do posług religijnych innych wyznań. Artykuł ten zapewnia kapelanom
prawo do wynagrodzenia oraz świadczeń socjalnych i emerytalnych.
Jak wynika z przesłanych mi wyjaśnień Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej (pismo z dnia 28 czerwca 1996 r. znak: BKK-IV-130-204/96)
"według danych na dzień 31.XII.1995 r. w szpitalach ogólnych resortu
zdrowia zatrudnionych było 781 kapelanów, w tym 180 w pełnym wymiarze czasu
pracy oraz 601 w niepełnym wymiarze (..) Wynagrodzenia kapelanów kształtują
się w granicach od 200 zł do 350 zł brutto (..) Ministerstwo zakupuje usługi w 56 niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej zarejestrowanych w rejestrach
prowadzonych przez wojewodów (..) W roku 1996 Ministerstwo zakupiło 1.499.741
osobodni po 22,5 zł średnio."
Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało mnie pismem z dnia 4 października 1996 r. znak: MP-371/96, iż "w Służbie Więziennej
utworzonych jest 15,5 etatów kapelanów więziennych (..) koszty osobowe związane z zatrudnieniem kapelanów w jednostkach organizacyjnych więziennictwa wynoszą w skali roku około 339 tys. zł."
Artykuł 18
Stosownie do potrzeby zapewnienia opieki duszpasterskiej
nad członkami mniejszości narodowych, biskupi diecezjalni decydują o organizowaniu
posługi duszpasterskiej i katechizacji w języku właściwej mniejszości.
komentarz: Patrz komentarz do art.6.
Artykuł 19
Rzeczpospolita Polska uznaje prawo wiernych do zrzeszania
się zgodnie z prawem kanonicznym i w celach określonych w tym prawie. Jeżeli
te zrzeszenia poprzez swą działalność wkraczają w sferę uregulowaną w prawie
polskim, podlegają także temu prawu.
komentarz: Istnieje szereg sprzeczności
pomiędzy normami prawa kanonicznego, a przyjętymi w polskim prawie normami
wynikającymi z międzynarodowych paktów praw człowieka. M.in. kanon 317 par.
4 kodeksu prawa kanonicznego zakazuje pełnienia funkcji „moderatorów"
(przewodniczących) tym, „którzy pełnią kierownicze urzędy w partiach
politycznych". Niejednoznaczne jest pojęcie „sfera uregulowana
prawem polskim".
Artykuł 20
1. Kościół katolicki ma prawo swobodnego drukowania,
wydawania i rozpowszechniania wszelkich publikacji związanych z jego posłannictwem.
2. Kościół katolicki ma prawo posiadania i używania własnych
środków społecznego przekazu, a także do emitowania programów w publicznej
radiofonii i telewizji, na zasadach określonych w prawie polskim.
komentarz: Artykuł rażąco uprzywilejowuje
kościół katolicki, kosztem innych wyznań. Polska Rada Ekumeniczna w oświadczeniu z 15 lutego 1994 wyraża nadzieję, że przywileje te „zostaną w drodze
ustawodawczej rozszerzone na wszystkie kościoły".
Jak poinformował mnie prezes Telewizji Polskiej S.A.
Ryszard Miazek, pismem z dnia 2 października 1996 znak: TVP-p.-2435/96 "przeciętny
miesięczny czas przeznaczony na audycje przygotowywane przez zespół programów
katolickich TVP S.A. wynosi ok. 650 minut (oraz dodatkowo okazjonalne programy
(transmisje) związane najczęściej z wizytami Ojca Świętego w różnych krajach)
(..) średni koszt wyprodukowania 1 minuty wyżej wymienionych programów wynosi
280-300 zł."
Jak poinformował mnie prezes Polskiego Radia S.A., pismem z dnia 24 października 1996 r. znak: SZKA/732/96 "Polskie Radio S.A. w czterech ogólnokrajowych programach, w okresie miesiąca łącznie emituje
21 godzin audycji przygotowanych przez Redakcję Katolicką (..) średni koszt
produkcji godziny produkcji programu religijnego wynosi 2.599 zł, średni
koszt rozpowszechnienia (emisji) godziny programu radiowego wynosi 1.302
zł."
Jak wynika z ustaleń kontroli NIK w 1993 r, nadawcy kościelni — wbrew art. 7 ust. 1 ustawy o łączności — nie posiadali świadectwa homologacji
swoich nadajników, a 15 kościelnych stacji radiowych (Radio Maryja — Zgromadzenie
Redemptorystów) emitowało program nie na przyznanych częstotliwościach CCIR
87,5-108 MHz, lecz na paśmie OIRT 66-74 MHz. Tak wygląda respektowanie prawa
polskiego przez podmioty kościelne.
Artykuł 21
1. Odpowiednie instytucje kościelne mają prawo do
prowadzenia, każda zgodnie ze swą naturą, działalności o charakterze misyjnym,
charytatywnym i opiekuńczym. W tym celu mogą one tworzyć struktury organizacyjne i urządzać publiczne zbiórki.
2. Przepisy prawa polskiego o zbiórkach publicznych nie
mają zastosowania do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność
charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie
duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych
kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej
okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.
komentarz: Artykuł dyskryminuje inne wyznania.
Polska Rada Ekumeniczna w oświadczeniu z 15 lutego 1994 zauważa, iż „pożądane
jest, aby postanowienia art. 21 ust. 2 konkordatu, dotyczące zbiórek publicznych,
zostały rozszerzone na wszystkie kościoły". Niejasne prawnie są sformułowania:
„miejsca i okoliczności zwyczajowo przyjęte" oraz „sposób
tradycyjnie ustalony".
Artykuł 22
1. Działalność służąca celom humanitarnym, charytatywno-
opiekuńczym, naukowym i oświatowo-wychowawczym podejmowana przez kościelne
osoby prawne jest zrównana pod względem prawnym z działalnością służącą
analogicznym celom i prowadzoną przez instytucje państwowe.
2. Przyjmując za punkt wyjścia w sprawach finansowych
instytucji i dóbr kościelnych oraz duchowieństwa obowiązujące ustawodawstwo
polskie i przepisy kościelne, Układające się Strony stworzą specjalną komisję,
która zajmie się koniecznymi zmianami. Nowa regulacja uwzględni potrzeby
Kościoła, biorąc pod uwagę jego misję oraz dotychczasową praktykę życia
kościelnego w Polsce.
3. Władzom państwowym zostanie wskazana instytucja kościelna
lub instytucje kościelne, kompetentne w sprawach wymienionych w ustępie
2.
4. Rzeczypospolita Polska w miarę możliwości udziela
wsparcia materialnego w celu konserwacji i remontowania zabytkowych obiektów
sakralnych i budynków towarzyszących, a także dzieł sztuki stanowiących
dziedzictwo kultury.
komentarz: Artykuł grożący największymi
konsekwencjami finansowymi dla budżetu państwa. „Zrównanie pod względem
prawnym" działalności humanitarnej, charytatywno-opiekuńczej, naukowej i oświatowo-wychowawczej, prowadzonej przez kościelne osoby prawne oznacza
dotowanie z budżetu państwa tej działalności. M.in. w 1993 roku budżet w dziale „ochrona zdrowia" przeznaczył na 52 kościelne zakłady opiekuńczo-lecznicze i leczniczo-wychowawcze 237 miliardów starych zł. Z budżetów wojewódzkich
dotowanych jest dodatkowo ok. 100 kościelnych domów pomocy społecznej.
Konkordat przesądza dalsze funkcjonowanie Funduszu Kościelnego
oraz zasady przekazywania Kościołowi przez państwo majątku, dalsze obowiązywanie
ustawy z 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych, a także
utrzymanie dotychczasowych zwolnień podatkowych i celnych.
Jak wynika z wyjaśnień przesłanych mi przez Ministra-Szefa
Urzędu Rady Ministrów Leszka Millera (pismo z dnia 4 lipca 1996 r., znak:
GLM.4407-36/96) "w 1996 roku obciążenie Funduszu Kościelnego z tytułu
ubezpieczenia społecznego duchownych wyniosło 12 730 997, 37 zł. Rozliczenie
to dotyczy zobowiązań za 1995 rok, bowiem zgodnie z ustawą (..) zobowiązania
te Fundusz Kościelny reguluje jednorazowo za rok poprzedni do 31 marca w danym roku budżetowym (..) Wypłaty ze składek osób duchownych w 1995 r.
wyniosły 6 754 825, 35 zł, co stanowiło 34,7% ogółem wypłaconych przez ZUS
świadczeń."
Jak poinformował mnie Departament Wyznań Urzędu Rady
Ministrów, pismem z dnia 27 czerwca 1996 r. znak: DW/PW/464/96 „w 1995
roku wartość zwolnienia podmiotów kościelnych od cła i podatków wyniosła
(..) 9 621 433, 30 PLN." Według wyjaśnień Ministerstwa Kultury i Sztuki
(pismo z dnia 26 czerwca 1996 r., znak: PR/538/96) "finansowanie prac
remontowo-konserwatorskich zabytkowych obiektów sakralnych w 1996 roku dla
605 obiektów kościoła rzymsko-katolickiego wyniosło 10 884 795 PLN."
Artykuł 22 ust. 2 i 3 przewiduje utworzenie specjalnej
komisji, która ma zająć się „potrzebami Kościoła". Należy liczyć
się ze zgłaszaniem zapotrzebowań na dotowanie przez państwo na poziomie
co najmniej diecezji, ponieważ w myśl kanonu 391 par. 1 kodeksu prawa kanonicznego
biskup diecezjalny ma pełnię władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej,
także w zakresie spraw majątkowych. Art. 22 ust. 4 stanowi o „udzielaniu
wsparcia materialnego w celi konserwacji i remontowania zabytkowych obiektów
sakralnych i budynków towarzyszących". Wydaje się konieczne ograniczenie
dotacji wyłącznie do obiektów zabytkowych, publicznie dostępnych, bowiem
art. 60 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła katolickiego
stanowi, iż „budynkami towarzyszącymi" w rozumieniu ustawy są
m.in.: "budynki stanowiące mieszkanie proboszcza lub rektora i kancelarię
parafialną lub kancelarię rektora (plebanię), budynki stanowiące mieszkanie
wikariuszy (wikariatkę), budynki stanowiące mieszkanie pracowników świeckich
parafii ..."
Artykuł 23
Kościelne osoby prawne mogą zgodnie z przepisami prawa
polskiego nabywać, posiadać, użytkować i zbywać mienie ruchome i nieruchome
oraz nabywać i zbywać prawa majątkowe.
Artykuł 24
Kościół ma prawo do budowy, rozbudowy i konserwacji
obiektów sakralnych, kościelnych oraz cmentarzy — zgodnie z prawem polskim. O potrzebie budowy świątyni i o założeniu cmentarza decyduje biskup diecezjalny
lub inny właściwy ordynariusz. Budowę obiektów sakralnych i kościelnych
oraz założenie cmentarza inicjują właściwe władze kościelne po uzgodnieniu
miejsca z kompetentnymi władzami i po uzyskaniu wymaganych decyzji administracyjnych.
Artykuł 25
1. W każdej diecezji komisja powołana przez biskupa
diecezjalnego będzie współpracować z właściwymi władzami państwowymi w celu
ochrony znajdujących się w obiektach sakralnych i kościelnych dóbr kultury o ogólnonarodowym znaczeniu oraz dokumentów archiwalnych o wartości historycznej i artystycznej.
2. Kompetentne władze państwowe i Konferencja Episkopatu
Polski opracują zasady udostępniania dóbr kultury będących własnością lub
pozostających we władaniu Kościoła.
Artykuł 26
Kościelne osoby prawne mogą zakładać fundacje. Do
fundacji tych stosuje się prawo polskie.
komentarz: Jeśli nie zostanie ograniczony
krąg podmiotów uzyskujących osobowość prawną (patrz komentarz do art. 4),
powstanie sprzeczność pomiędzy uprawnionymi do zakładania fundacji w myśl
ustawy o fundacjach, a uprawnionymi w myśl konkordatu. Ma to znaczenie również z uwagi na zwolnienia podatkowe.
Artykuł 27
Sprawy wymagające nowych lub dodatkowych rozwiązań
będą regulowane na drodze nowych umów między Układającymi się Stronami albo
uzgodnień między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Konferencją Episkopatu
Polski, upoważnioną do tego przez Stolicę Apostolską.
komentarz: Artykuł ograniczający kompetencje
władz państwowych R.P., w tym ograniczający władzę ustawodawczą Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej. Narzuca konieczność negocjacji dyplomatycznych w sprawach należących
do kompetencji własnej państwa. Relacje pomiędzy państwem a Kościołem muszą
zostać gruntownie uporządkowane — tymczasem ten zapis oznaczać będzie konieczność
uzgadniania z Watykanem ustaw, np. dotyczących opodatkowania kościelnych
osób prawnych bądź fizycznych.
Artykuł 28
Układające się Strony będą usuwać na drodze dyplomatycznej
zachodzące pomiędzy nimi różnice dotyczące interpretacji lub stosowania
niniejszego konkordatu.
komentarz: Jak wynika z powyższych komentarzy
do poszczególnych artykułów, konkordat w tej wersji to Himalaje niejasności!
Użyte sformułowania są mocno kontrowersyjne, a interpretacja niełatwa. Minister
Spraw Zagranicznych Dariusz Rosati, odpowiadając na moją interpelację w sprawie projektu deklaracji Rządu lub Ministra Spraw Zagranicznych dotyczącej
Konkordatu ze Stolicą Apostolską (pismo z dnia 12 lipca 1996 r. znak: Jz-0202-403(2)96)
stwierdził, iż "Minister Spraw Zagranicznych — działając z upoważnienia
Prezesa rady Ministrów, podjął dialog ze Stolicą Apostolską w celu usunięcia
tych wątpliwości w sposób zgodny z prawem traktatów. Zachowanie poufności
tych rozmów jest życzeniem strony watykańskiej i jest zgodne z ustawą o tajemnicy państwowej i służbowej z dnia 14 grudnia 1982."
Podkreślić należy, iż wobec niejasności interpretacyjnych,
wyjaśnianie powstałych na tym tle sporów na drodze dyplomatycznej oznaczać
będzie po prostu możliwość stosowania przez Kościół polityki faktów dokonanych,
jak to miało już miejsce w przypadku „Instrukcji", wprowadzającej
naukę religii do szkół, „Kodeksu Etyki Lekarskiej" czy zapisu o „wartościach chrześcijańskich". Znacznie rozsądniejsze byłoby
dołączenie artykułu, zawierającego słowniczek precyzyjnie zdefiniowanych
dotychczasowych niejednoznacznych i kontrowersyjnych sformułowań.
Artykuł 29
Konkordat niniejszy podlega ratyfikacji. Wejdzie on w życie po upływie 1 miesiąca od dnia wymiany dokumentów ratyfikacyjnych.
Konkordat niniejszy sporządzono w Warszawie, dnia 28
lipca 1993 roku, w dwóch egzemplarzach, każdy w języku polskim i włoskim,
przy czym obydwa teksty są jednakowo autentyczne.
Na dowód czego Pełnomocnicy Układających się Stron podpisali
niniejszy konkordat i opatrzyli go pieczęciami.
| (Krzysztof Skubiszewski) |
( + Józef Kowalczyk) |
Stolica Apostolska nawiązała dotąd stosunki dyplomatyczne
ze 147 państwami. Tylko 46 zawarło z Watykanem konkordaty; spośród państw
europejskich uczyniły tak tylko cztery: Włochy, Hiszpania, Austria, Portugalia,
część landów Niemiec. Francja jest tradycyjnie katolickim krajem o znacznej
swobodzie działania Kościoła — a nie miała, nie ma i nie chce mieć własnego
konkordatu. Konkordat Polski z 1993 roku ustanawia prawny model stosunków
między państwem a Kościołem przed uchwaleniem Konstytucji. W sytuacji braku
nowej, demokratycznie uchwalonej Konstytucji, konkordat ten urasta do rangi
dokumentu konstytucyjnego, nadrzędnego nad prawem krajowym.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1992 roku
stanowi, iż ratyfikacja umowy międzynarodowej oznacza konieczność zmiany
ustaw krajowych. Konkordat w powyższej wersji wymaga nowelizacji dwudziestu
ośmiu ustaw polskich, przy czym wszystkie nowelizacje mają charakter zwiększania
uprawnień i przywilejów kościoła. W odniesieniu do ustaw, które faktycznie
wymagają nowelizacji ze względu na konieczność dostosowania relacji państwo-kościół
do zasad obowiązujących w cywilizowanych państwach Europy — ten konkordat
sankcjonuje stanowisko zachowawcze, zmuszając demokratycznie wybrane władze
państwa do uciążliwego negocjowania wewnętrznych spraw państwa na forum
międzynarodowym.
Powyższy konkordat nie zobowiązuje Kościoła nawet do
respektowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie sprzyja ujawnieniu
finansów Kościoła, stanowiących wciąż niemałą część tzw. szarej strefy gospodarczej.
Jest wreszcie dokumentem, budzącym żywe obawy o użycie go jako narzędzia
„przystosowania" polskiego prawa do doktryny katolickiej i prawa
kanonicznego.
Jeśli w ogóle konkordat miałby być ratyfikowany — czemu
jestem przeciwny — niezbędne byłoby przynajmniej sprecyzowanie jego postanowień.
Może to oznaczać np. zawarcie tzw. Protokołu Dodatkowego (konwencja z 17
września 1970 z Bawarią, czy Układ z 8 marca 1971 z Austrią), bądź wymianę
uzgodnionych not (ratyfikacja Konwencji z 27 czerwca 1964 r. z Tunezją),
bądź też wstrzymanie się z wymianą dokumentów ratyfikacyjnych i rozpoczęcie
negocjacji zapowiedzianych w art. 28.
1 2 Dalej..
« Konkordat z 1993 (Publikacja: 22-07-2002 Ostatnia zmiana: 04-04-2013)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 1342 |
 |
Zobacz komentarze (2).. 
Wyślij mailem.. 
Wersja do druku 
PDF 
MS Word
