|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe » Polskie konkordaty » Konkordat z 1993 » Prace nad konkordatem
Środowiska opiniotwórcze o Konkordacie [1]
Stanowisko
Stowarzyszenia „Neutrum" w sprawie zawarcia konkordatu
(7 grudnia 1993 r.,
Warszawa)
Warszawa,
7 XII 1993
Prezydium
Sejmu
Prezydium Senatu
Przewodniczący klubów poselskich
Parlamentarna Grupa Kobiet.
Jednym z zadań stojących przed nowym Sejmem jest zajęcie stanowiska w kwestii
ratyfikacji konkordatu. W związku z tym przesyłamy uzasadnienie naszej opinii
na temat tego dokumentu. Uprzejmie prosimy o uwzględnienie naszych argumentów i zastrzeżeń w sejmowej debacie nad konkordatem. Nasze stanowisko było
konsultowane z prawnikami.
Za
Prezydium Zarządu Krajowego
Marek
Gromelski
Czesław Janik
Anna Wolicka
Stanowisko „Neutrum" w sprawie zawarcia konkordatu
Jesteśmy
przeciwni zawieraniu z Watykanem konkordatu dotyczącego wewnętrznych stosunków
między państwem a Kościołem katolickim w Polsce.
Konkordat jest wynikiem przekroczenia
kompetencji przez poprzedni rząd. Rząd ten, podpisując konkordat przed
uchwaleniem konstytucji i przesądzając w ten sposób pewne rozwiązania
konstytucyjne, przypisał sobie kompetencje władzy ustawodawczej. Ratyfikacja
konkordatu usankcjonowałaby więc lekceważenie prawa.
Konkordat nie był poddany konsultacji
społecznej. Konkordat zawiera ustalenia dotyczące wszystkich obywateli państwa,
na przykład w sprawie zawierania małżeństw. Mimo to jego treść była przed
społeczeństwem ukrywana. Praktykę tego rodzaju uważamy za niedopuszczalną w demokratycznym państwie.
Konkordat łamie zasadę równości
wszystkich obywateli wobec prawa. Regulowanie sytuacji Kościoła
katolickiego w Polsce przez konkordat dyskryminuje przedstawicieli innych wyznań,
których prawa nie będą chronione przez akt tak wysokiej rangi, jak nadrzędna w stosunku do ustaw umowa międzynarodowa. Taką dyskryminację uważamy za
niedopuszczalną. Jest ona sprzeczna z gwarancjami Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka, podpisanej zarówno przez Polskę, jak i Watykan.
Konkordat łamie konstytucyjną zasadę
rozdziału Kościoła od państwa, wprowadzając elementy prawa kanonicznego
do prawa polskiego.
Konkordat
dyskwalifikują także pewne zawarte w nim ustalenia szczegółowe niekorzystne
dla państwa, jego systemu prawnego i obywateli:
1. Większość artykułów konkordatu to wyłącznie zobowiązania państwa
wobec Kościoła katolickiego, z całkowitym pominięciem zasady wzajemności
dla umów międzypaństwowych. Konkordat nie przewiduje niezbędnych gwarancji
dla państwa polskiego: przestrzegania porządku prawnego przez nominowanych
przez Watykan dostojników kościelnych w Polsce, postępowania niesprzecznego z polityką zagraniczną rządu RP w działalności misyjnej Kościoła polskiego i jego kontaktach międzynarodowych itp. Nie jest to więc obopólnie korzystna
umowa, lecz swoista karta przywilejów Kościoła katolickiego.
2. Art. 8 ust. 4 stanowiący, że „sprawowanie kultu publicznego w miejscach
innych niż określone w ust. 3 nie wymaga zezwoleń", nie zawiera niezbędnego
ograniczenia możliwości sprawowania kultu publicznego ze względu na
poszanowanie uczuć religijnych oraz wolność sumienia i wyznania niekatolików.
Otwiera to pole do konfliktów na tle wyznaniowym i przesądza sprawę
umieszczania symboli religijnych w urzędach państwowych.
3. Art. 10 dotyczący zawierania małżeństw wprowadza prawo kanoniczne do
systemu prawa państwowego. Aby małżeństwo miało skutki zgodne z prawem
polskim, musi być wymagane sporządzenie aktu zawarcia małżeństwa cywilnego.
Art. 10 narusza tę zasadę.
4. Art. 12 określa szkołę jako jedyne
miejsce nauczania religii. W sprawie nauczania religii w szkołach państwowych
powinno decydować społeczeństwo, a konkretne rozwiązania powinny być określone w polskich ustawach, nie zaś w umowie międzynarodowej. Konkordat przekreśla
definitywnie dążenia znacznej części katolików, którzy są zwolennikami
nauczania religii w punktach katechetycznych.
5. W związku z trudną sytuacją finansową państwa konkordat nie powinien
zawierać zobowiązań powodujących dodatkowe obciążenia dla budżetu (art.
15).
6. Część dotycząca spraw finansowych i podatkowych powinna zawierać
konkretne, szczegółowe ustalenia lub przynajmniej zapis, że dochody
instytucji kościelnych i osób duchownych są kontrolowane i opodatkowywane
przez państwo zgodnie z zasadami przewidzianymi w ustawodawstwie polskim.
Reasumując,
nieprawdziwe jest zawarte w preambule konkordatu stwierdzenie, że zawierając
go kierowano się między innymi „normami dotyczącymi praw człowieka i podstawowych swobód oraz wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji i nietolerancji z powodów religijnych". W rzeczywistości otwarto drogę do zwiększenia
takiej dyskryminacji.
Konstytucyjnie zagwarantowana wolność sumienia i wyznania powinna mieć swoją
ustawę wykonawczą o randze ustawy organicznej, która by rozwiązywała
kompleksowo, na równych prawach, sytuację wszystkich Kościołów i związków
wyznaniowych, a także gwarantowała poszanowanie praw i wolności niewierzącym.
Ewentualne umowy między Polską a Watykanem powinny dotyczyć wzajemnych
stosunków tych państw, nie zaś spraw, o których powinno decydować polskie
prawo. W żadnym razie taka umowa nie może przesądzać rozwiązań
konstytucyjnych.
[ 1 ]
Oświadczenie Ligi Wielkopolskiej w sprawie
ratyfikacji konkordatu
([Styczeń] 1994 r.)
Ugrupowania centroprawicowe tworzące Ligę
Wielkopolską podpisanie konkordatu pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Stolicą
Apostolską w 1993 roku przyjęły z uznaniem jako akt nie tylko dobrej woli,
ale i realizmu politycznego.
Dlatego uważamy, że kampania domagająca się renegocjacji tego dokumentu
narusza powagę polskich instytucji państwowych.
W związku z tym oświadczamy: — wszelkie działania zmierzające do wstrzymania procedury
ratyfikacyjnej do czasu uchwalenia nowej konstytucji podważają wiarygodność
Polski jako odpowiedzialnego partnera stosunków międzynarodowych; — stanowią również czynnik świadomego pogłębiania podziałów
religijnych i światopoglądowych inspirowanych przez środowiska lewicy
laickiej.
Przeciwko tym tendencjom wyrażamy stanowczy protest i oczekujemy, iż władze państwa polskiego zdolne będą do międzynarodowego
zabezpieczenia naszej wiarygodności i nie pozostaną w sprzeczności z oczekiwaniami znacznej części narodu polskiego.
Oświadczenie podpisali w imieniu: Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa
Pracy — Ireneusz Buczkowski; Porozumienia Centrum — Jarosław Kaźmierski; PSL -
Porozumienia Ludowego — Leszek Dziamski; Partii Wolności — Maciej Frankiewicz;
Ruchu Chrześcijańsko-Narodowego Akcja Polska — Piotr Walerych; Ruchu Trzeciej
Rzeczypospolitej — Andrzej Rux; Stronnictwa Demokracji Polskiej — Bogusław
Bardziejewski; Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego — Zbigniew Czerwiński;
Konfederacji Polski Niepodległej — Bolesław Jegier.
[ 2 ]
Oświadczenie Gdańskiej Rady
Koordynacyjnej Stowarzyszeń Katolickich w sprawie konkordatu
(Styczeń 1994 r.)
Podpisanie w 1993 r. Konkordatu między Rzecząpospolitą
Polską a Stolicą Apostolską, nobilitującego Polskę na arenie międzynarodowej,
opinia katolicka przyjęła z uznaniem i satysfakcją. Uregulowanie
publiczno-prawnego statusu Kościoła Katolickiego w Polsce kładzie kres
sprzecznej z naszą tradycją sytuacji prawnej, wynikającej z jednostronnego
zerwania Konkordatu przez Rząd komunistyczny w 1945 r. Daje on również
nadzieję na formalne zagwarantowanie wolności religijnej także mniejszościowym
Kościołom i związkom wyznaniowym.
Wybory 19 września ub. r. wyniosły do władzy elity polityczne domagające się
jego renegocjacji bądź wstrzymania się z ratyfikacją do czasu uchwalenia
nowej konstytucji. Sprzeciwiamy się obu tym tendencjom.
Uważamy, że kolportowane na szeroką skalę poglądy negujące potrzebę
ratyfikacji Konkordatu i czynione w tym kierunku kroki, podważają wiarygodność
Polski jako partnera stosunków międzynarodowych, a także potwierdzają opinię,
iż obóz rządzący dąży do rekomunizacji naszego państwa.
Opinia katolicka wobec tych faktów nie może stać bezczynnie.
Domagamy się niezwłocznego ratyfikowania podpisanego Konkordatu.
Katolickie
Stowarzyszenie Wychowawców, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Towarzystwo
Odpowiedzialnego Rodzicielstwa, Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy, Gdańskie
Porozumienie Obrony Życia, Stowarzyszenie „Civitas Christiana", Klub
Inteligencji Katolickiej, Wspólnota Gdańska Ruchu Kultury Chrześcijańskiej
„Odrodzenie"
[ 3 ]
Oświadczenie Stowarzyszenia Polskich
Prawników Katolickich w sprawie ratyfikacji Konkordatu
(26 stycznia 1994 r.,
Warszawa)
1.
Zarząd Stowarzyszenia Polskich Prawników Katolickich obserwuje z niepokojem
niekompetentne wypowiedzi niektórych osób prywatnych i przedstawicieli niektórych
ugrupowań politycznych na temat ratyfikacji Konkordatu podpisanego w dniu 28
lipca 1993 r.
2. Konkordat jest oryginalną
konwencją międzynarodową służącą poszanowaniu prawa człowieka do wolności
religijnej w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym, która spełnia oczekiwania
na przebudowę całego systemu prawa i oczyszczania go z ograniczeń pozostałych
po reżimie komunistycznym.
3. Normy zawarte w Konkordacie są
uszczegółowieniem podstawowych praw człowieka zagwarantowanych w wielostronnych konwencjach międzynarodowych, do których przestrzegania Polska
już wcześniej się zobowiązała.
4. Gwarancje wolnościowe, jakie
wpisane zostały do Konkordatu, mają swoje uzasadnienie w godności osoby
ludzkiej, która przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na jego
przynależność do Kościoła Katolickiego, czy też któregoś z Kościołów
mniejszościowych.
5. Dlatego błędne są wszelkie
zarzuty, że Konkordat wprowadza dyskryminację z powodów różnic religijnych.
Gwarancje wpisane do Konkordatu będą bowiem na zasadzie analogii przysługiwać
zarówno Kościołowi Katolickiemu jak i Kościołom mniejszościowym.
6. Niezrozumiałe są protesty w sprawie braku konsultacji ze społeczeństwem przed podpisaniem Konkordatu, jako
konwencji międzynarodowej ze Stolicą Apostolską, na której Polska nic nie
traci. Natomiast nie dostrzega się faktu, że Polska w ostatnich latach zawarła
szereg konwencji, które obciążają Polskę różnego rodzaju zobowiązaniami
nawet przyczyniającymi się do wzrostu zadłużenia. W sprawach tych nikt nie
sieje niepokoju z powodu braku konsultacji przed ich podpisaniem i ratyfikacją.
7. Środki masowego przekazu
wprowadzają w błąd opinię publiczną w wielu sprawach dotyczących treści
Konkordatu, a zwłaszcza co do uznania cywilnych małżeństw kościelnych i cmentarzy. Jest rzeczą oczywistą, że wprowadzenie tego rodzaju formy
zawierania ślubów służy jedynie poszerzeniu zakresu wolności osobistej,
natomiast nie rodzi niebezpieczeństwa bigamii w porównaniu z dotychczasowym
prawem. Zarzuty dotyczące zakazu grzebania zmarłych na cmentarzu katolickim
nie mają jakichkolwiek podstaw w zapisie Konkordatu. Są to wszystko przejawy złej
woli zwolenników minionego systemu.
8. Konkordat jest umową między
dwoma suwerennymi stronami: Rzeczpospolitą Polską i Stolicą Apostolską, którą
kieruje nasz rodak Jan Paweł II, a nie z Episkopatem Polski, jak błędnie
sugerują to środki masowego przekazu. Każdy rozsądny Polak zdaje sobie sprawę,
co Polska zawdzięcza Janowi Pawłowi II. Ratyfikacja Konkordatu będzie
potwierdzeniem przemian zaistniałych w Polsce, dzięki wsparciu moralnemu Jana
Pawła II.
Ratyfikacja Konkordatu jest wymogiem polskiej racji stanu, potrzebą zapewnienia
międzynarodowej wiarygodności Polski, jak również zapewnieniu ciągłości
polskiej historii, tradycji i kultury narodowej. Odmowa lub zahamowanie procesu
ratyfikacji będzie świadczyć o braku dobrej woli w kontynuacji tych przemian
ze strony aktualnie kierujących Państwem elit politycznych.
9. Wychodząc z powyższych racji
Zarząd Stowarzyszenia solidaryzuje się w pełni ze stanowiskiem Prymasa Polski
Józefa Kardynała Glempa z dnia 6 stycznia 1994 r. w sprawie kontynuacji
procesu legislacyjnego nowego Konkordatu.
[ 4 ]
1 2 Dalej..
Przypisy: [ 1 ] Biuletyn
Stowarzyszenia na Rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo „NEUTRUM", 20
grudnia 1993 r., nr 4(8); tekst
publikowany również w: "Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski,
Instytut Nauk Politycznych, Warszawa 1997. [ 2 ] "Słowo",
19 stycznia 1994 r.; tekst publikowany
również w: „Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat
1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski, Instytut
Nauk Politycznych, Warszawa 1997. [ 3 ] "Słowo",
24 stycznia 1994 r.; tekst publikowany
również w: „Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat
1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski, Instytut
Nauk Politycznych, Warszawa 1997. [ 4 ] "Słowo",
4-6 lutego 1994 r.; tekst publikowany również w: „Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów
źródłowych z lat 1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet
Warszawski, Instytut Nauk Politycznych, Warszawa 1997. « Prace nad konkordatem (Publikacja: 18-11-2003 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 3005 |
|