W najważniejszym swoim dziele — Nie-boskiej komedii — Krasiński twierdzi, że w rzeczywistości historycznej żadna strona jakiegokolwiek sporu nie ma pełnej racji. Prawda jest w świecie boskim, na Ziemię może ją wprowadzić tylko Opatrzność i siły, które działają zgodnie z nią. W Do D. po śmierci stanowisko Krasińskiego zdaje się ulegać zmianie, poeta podważa autorytet Boga. Mówi o poczuciu opuszczenia w niebie: „samotny jestem, wśród toni Wszechświata". Odnajduję też w wierszu piętno ogromnego wpływu ojca Wincentego Krasińskiego, na syna — Zygmunta. Ojciec najpierw popierał Napoleona, a po jego klęsce — oddał się pod jurysdykcję cara. W związku z tym zabronił nawet Zygmuntowi udziału w niepodległościowym powstaniu listopadowym. Wydaje mi się, że hrabia Wincenty był sługą tego, kto akurat rządził, pozostawał wierny zwycięzcom. W Do D. po śmierci Zygmunt trafia do nieba. Bóg jest jego królem, lecz poeta kwestionuje Jego decyzje, chce wracać na ziemię. Widzę w tym buncie zawoalowane autobiograficzne echo sprzeciwu wobec filozofii ojca, opierającej się na pozostawaniu wiernemu wobec tego, kto ma władzę.

Krasiński podobnie jak Mickiewicz nawiązuje do kategorii nicości. Topolewski odwołuje się do Bieńczyka, który mówi: „byt według swoistej panteistycznej interpretacji Krasińskiego — ulega w momencie śmierci całkowitej i definitywnej destrukcji, po której odzyskanie zniszczonego kształtu staje się niemożliwe". Niebyt jest więc absolutny, jest — bezkształtnością.

Poeta interesuje się zjawiskiem snu. „W snach naszych ukryte są ogromne potęgi elementarne nas samych. Nie na powierzchni duszy, ale w samej głębi serca rodzą się sny (...). To natura nasza, która bez dołożenia się woli naszej sama gra i śpiewa, i prokuruje i poemata pisze". Niezwykła to wizja snu jako głębinowej twórczości duszy". Artysta uważa, że jako zmarły zna niezawodny sposób powrotu na ziemię. Oddam teraz głos poecie, który adresuje swe słowa do Delfiny: „Może ja wrócę — lub przyśnię się tobie!".

Badacze twórczości poety podkreślają: „Krasińskiego fenomenologia śmierci jest czymś więcej niż tylko działaniem intelektualnym. Jest ruchem wyobraźni, drgnięciem egzystencji. To falowanie bytu w śmierci". Przez całe życie z różnym stopniem intensywności „Krasiński nieustannie manifestuje przekonanie, że jego kondycja jest kondycją trupa".

Zakończenie utworu obfituje jednak w nadzieję na spotkanie kochanków. Krasiński uświadomił sobie, że porządku Kosmosu nie zmieni i „dzielić łzy, bolę i ziemski zakątek" nie może z ukochaną. Postanawia więc uzbroić się w cierpliwość. Adresuje do Delfiny wyznanie, że w niebie będzie „I ciebie wiecznie — tylko ciebie czekać!". Zważywszy, że życie człowieka na ziemi w porównaniu z życiem wiecznym, to tylko chwila, kochankowie „niedługo" połączą się w czasie pośmiertnym.

Ostatnio otrzymałem od koleżanki list, w którym opisuje swój dramatyczny sen: „śniło mi się, że umarłam i pochowano mnie w tekturowym pudełku. Na nieszczęście pudełko było dziurawe. Padał deszcz, więc gorączkowo starałam się zakleić je taśma klejącą (bo byłam w dwóch osobach, także jako ja na zewnątrz). Było tak mokro, że nic nie pomagało i woda dostawała się do środka. Ktoś starał się zakryć dziury torebką z hipermarketu. Bezskutecznie. Chowałam więc sama siebie ze świadomością, że przez tę cholerną wilgoć zgniję szybciej niż inni…". Co może to oznaczać? Czyż sen taki nie jest echem i widmem lęków oraz fascynacji Zygmunta Krasińskiego i Adama Mickiewicza? Obaj panowie, jako że już nie żyją, odkryli tajemnicę Hypnosa i Tanatosa, którą chcieli tak bardzo poznać. My żywi, możemy jedynie snuć hipotezy i szukać odpowiedzi, którą poeci próbowali znaleźć w omawianych powyżej utworach.

Bibliografia

1. Bagłajewski A., Odeskie sny — marzenia, (w:) Mickiewicz: sen i widzenie, red. Majchrowski Z., Gdańsk 2000.
2. Bieńczyk M., Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Warszawa 1992.
3. Boy-Żeleński, Brązownicy i inne szkice o Mickiewiczu, t. 4, Warszawa 1956.
4. Dokurno Z., O mickiewiczowskich przekładach z Byrona, „Pamiętnik Literacki", zeszyt specjalny XLII, 1956.
5. Górski K., Artyzm i język, Warszawa 1977.
6. Janion M., Debiut i dojrzałość, t.1, Warszawa 1962.
7. Janion M., Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
8. Kleiner, Mickiewicz, t. 1-2, Lublin 1948.
9. Kleiner, Zygmunt Krasiński — studia, Warszawa 1958.
10. Krasiński Z., Dzieła, red. L. Piwiński, t. 1, Warszawa 1931.
11. Kubale A., Dramat bólu istnienia w listach Zygmunta Krasińskiego, Gdańsk 1977.
12. Libera Z., Zygmunt Krasiński, Warszawa 1968.
13. Mickiewicz A., Wiersze, Warszawa 2000.
14. Piasecka M., Mistrzowie snu, Mickiewicz-Słowacki-Krasiński, Wrocław 1992.
15. Szmydtowa Z., Mickiewicz jako tłumacz z literatur zachodnioeuropejskich, Warszawa 1955.
16. Świdziński J., Wydalony z Parnasu. Księga poświecona śmierci Zygmunta Krasińskiego, Poznań 2003.
17. Topolewski J., Kobiety (u) Krasińskiego, (w:) „Res Publica Nova", nr 6, 1998.
18. Witkowska A., Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1975.
19. Sylwetki. Zygmunt Krasiński.
20. Zbierski H., Mickiewiczowskie przekłady drobnych utworów z Byrona i Moora, (w:) „Przegląd Zachodni", t. 1-2, 1956.
21. Zwierzyński L., Odeskie sny — marzenia, (w:) Mickiewicz: sen i widzenie, red. Majchrowski Z., Owczarski W., Gdańsk 2000.

Do D. po śmierci Zygmunt Krasiński

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Testament Śladami angielskiego poety - William Blake i Emanuel Swedenborg

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word