6. Uczestnictwo w lekcjach religii powinno być w Berlinie nadal wolnym wyborem ucznia. Szkoły berlińskie oferują obok wspólnych lekcji etyki w klasach 7-10, praktykowaną już od roku 1948 możliwość nauki religii już od 1 klasy. W Berlinie prowadzone są lekcje religii ewangelickiej, katolickiej, prawosławnej, sunnickiej, szyickiej, elewickiej (tureckiej), żydowskiej i buddyjskiej oraz przedmiot humanistyczny „Nauka o życiu". W szkołach podstawowych ok. 75% dzieci uczestniczy w takich lekcjach, przy czym Senat Berlina pokrywa 90% związanych z tym kosztów i wydaje na to rocznie 50 mln euro.

Berliński model ogólnokształcącej nauki etyki i wolnego wyboru nauki religii odzwierciedla różnorodność i wymagania pokojowego wspólnego życia w naszej wielokulturowej metropolii oraz zapotrzebowanie na wiedzę ze strony dzieci i młodzieży.

Argumenty Stowarzyszenia Pro Reli:

1. Wolny wybór . Tylko wybierając między obowiązkową etyką i obowiązkowa religią uczniowie mają rzeczywiście wolny wybór światopoglądu. Tylko po zrównaniu w prawach lekcji religii i etyki mogą oni swobodnie decydować zgodnie ze swoim światopoglądem o nauce jednego lub drugiego przedmiotu. Państwowy przedmiot obowiązkowy „Etyka” jest brakiem tolerancji wobec innych.

2. Respektować kulturową różnorodność . Berlin żyje z kulturowej różnorodności. To trzeba respektować. Dlatego należy każdego traktować poważnie w jego religijnej i kulturowej tożsamości. Akurat w Berlinie, mieście wielokulturowym, jest ważne, żeby „nie czesać ludzi jednym grzebieniem”. Obowiązkowa etyka traktuje jednakowo tak różniących się nawzajem uczniów. Natomiast para religia-etyka dzięki zróżnicowaniu oferty traktuje uczniów o różnych charakterach poważnie. Niezależnie od tego, czy uczeń jest chrześcijaninem, żydem, muzułmaninem czy ateistą, będzie traktowany tak poważnie, jak na to zasługuje.

3. Wspieranie tolerancji . Przedmioty etyka i religia są autentyczne i wspierają tolerancję wobec myślących inaczej. Tu uczniowie uczą się nie tylko cenić wartość swoich fundamentalnych przekonań. Tu wspiera się szacunek i tolerancję wobec podstawowych wartości innych. I tylko przez trwałe współdziałanie w nauczaniu religii lub etyki ten efekt jeszcze się wzmacnia.

4. Autentyczne świadectwo . Przy wolnym wyborze religia-etyka nauczyciele nie są ograniczani do przekazywania tylko teoretycznych wartości. Jako przedstawiciele określonego światopoglądu mogą z przekonaniem przekazywać uczniom własne wartości. Teoria i praktyka idą wtedy ręka w rękę.

5. Chronić neutralność światopoglądową . Etyka, jako przedmiot obowiązkowy stoi przed dylematem. Powinna przekazywać wartości, ale nie będąc przedmiotem swobodnie wybieralnym, musi być światopoglądowo neutralna. Nie ma jednak prawdziwego przekazywania wartości bez systemu odniesienia. System odniesienia jest zawsze związany z podstawowymi przekonaniami – niezależnie od tego, czy są one świeckie i humanistyczne, czy ugruntowane religijnie. Para przedmiotów etyka/religia uwalnia etykę z tego dylematu. Etyka nie ma już monopolu nauczania i tym samym nie ma zobowiązania do neutralności światopoglądowej

6. Nie dopuścić do państwowego monopolu. Przekazywanie wartości na lekcjach etyki nigdy nie jest neutralne światopoglądowo. Jeśli etyka jest, jak w Berlinie, jedynym z pary religia-etyka, przedmiotem obowiązkowym, to państwo miesza się niepotrzebnie w zagadnienia światopoglądowe. To jest sprzeczne z obowiązkiem neutralności państwa. Wprowadzenie obowiązku wyboru religia-etyka rozwiązuje tę sprzeczność. Państwo może się wtedy całkiem wycofać. Tylko uczeń zdecyduje, czy chce faworyzować wartości świecko-humanistyczne czy powiązane z określonym wyznaniem.

7. Walczyć z fundamentalizmem . Obowiązek wyboru religia-etyka zmniejsza niebezpieczeństwo fundamentalizmu. Religijni fanatycy i radykalni ekstremiści są niestety wszędzie. Porządna nauka religii w szkołach może być dla uczniów istotną przeciwwagą. Tu uczniowie dowiedzą się, że religia i poszanowanie konstytucji nie stoją w opozycji. W międzyreligijnym dialogu z innymi poglądami uczniowie dowiedzą się całkiem konkretnie, że wierność własnym przekonaniom może tylko pogłębić szacunek i tolerancję wobec myślących inaczej.

Opracowane na podstawie oficjalnych stron internetowych stowarzyszeń Pro Reli i Pro Ethik, oraz doniesień i komentarzy prasowych z procesu o zabójstwo Hatun Sürücü.

Zobacz także te strony: Wolność sumienia w szkole: Podsumowania Wprowadzenie religii do szkół

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Człowiek bez religii Podobieństwa embrionalne w strukturze mózgów kręgowców

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (8)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Andrzej Wendrychowicz Były wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. Jest założycielem i koordynatorem portalu edukacyjnego etykawszkole.pl oraz tłumaczem literatury naukowo-technicznej.  Liczba tekstów na portalu: 35  Pokaż inne teksty autora  Najnowszy tekst autora: KOD - lewicowy dwugłos