Wstęp

Dan Ariely, profesor ekonomii behawioralnej na MIT, jest autorem ciekawych badań dotyczących wpływu podniecenia seksualnego na podejmowanie przez ludzi decyzji. W książce pt. Potęga irracjonalności, z której zaczerpnąłem podane poniższej wyniki, Ariely prezentuje wyniki badań, które przeprowadził na grupie studentów. Można spodziewać się, że w stanie podniecenia seksualnego nasze decyzje staną się mniej racjonalne, bardziej ryzykowane i skoncentrowane na zaspokojeniu potrzeb seksualnych. Jest to tylko hipoteza, a jak sprawa wygląda w rzeczywistości?

Przebieg eksperymentu

Eksperyment nie badał, jak zmienią się decyzje osób badanych w stanie podniecenia w stosunku do stanu normalnego, kiedy to nie odczuwali żadnych silnych emocji i potrzeb. Uczestników poproszono, aby przewidzieli jak będą zachowywać się w stanie podniecenia seksualnego. Nie pytano ich jak zachowaliby się, w normalnym,  stanie bez emocji, ale jak zachowywaliby się w stanie silnego podniecenia seksualnego. Takie podejście z jednej strony ukazuje, jak zmieniają się nasze zachowania w czasie, gdy odczuwamy silny popęd płciowy, a z drugiej pokazują czy trafnie potrafimy przewidywać własne zachowania.

W badaniach udział wzięło dwudziestu pięciu studentów uniwersytetu w Berkeley wyłącznie płci męskiej o heteroseksualnej orientacji. Osoby, które zgłosiły się do badań należały do społecznej elity. Byli to inteligentni, rozsądni, mądrzy i dobrze wychowani młodzieńcy. W pierwszej fazie eksperymentu poproszono ich, aby odpowiedzieli na trzy zestawy pytań zgodnie z przewidywaniami, co do swojego zachowania w stanie podniecenia seksualnego. W czasie udzielania odpowiedzi mieli jak najdokładniej przewidzieć swoje zachowanie w stanie podniecenia, a nie w stanie bez silnych emocji i pożądań, więc można by przypuszczać, że w różnica między ich przewidywaniami, a zachowaniem w stanie silnego podniecenia nie będzie zbyt duża.

W drugiej fazie eksperymentu, która miała miejsce kilka dni później, poproszono studentów, aby odpowiedzieli na te same pytania w czasie silnego pobudzenia płciowego. Jak to osiągnięto? Studenci mieli masturbować się w czasie oglądania zdjęć pornograficznych i odpowiadać na pytania pokazujące sie na komputerze. Oprócz odpowiedzi zaznaczali również poziom podniecenia. Gdy zaznaczali, że są bardzo podnieceni na ekranie pojawiały się te same pytania, na które udzielali w odpowiedzi w pierwszej fazie eksperymentu. Wyniki eksperymentu przedstawione są poniżej.

Grupa uczestników eksperymentu nie była zbyt liczna, podobnie jak ilość pytań, więc można mieć zastrzeżenia, czy przypadkowe preferencje studentów nie zaburzyły w zbyt dużym stopniu wyniku badań. Wystarczy, że w grupie dwudziestu pięciu osób pięć, czy siedem będzie miało podobne preferencje seksualne, które dla reszty społeczeństwa są nietypowe, i już wyniki badań stają się niemiarodajne. Ponadto badane nie były kobiety, homoseksualni mężczyźni, ani osoby starsze, więc można uznać, że eksperyment da nam jedynie fragmentaryczny ogląd wpływu podniecenia na podejmowanie decyzji, jednak uważam, że mimo małej grupy badanych osób eksperyment ukazał ogólną tendencję.

Wyniki eksperymentu

Wyniki podane w tabeli są średnią wszystkich wyników. Studenci mogli udzielać odpowiedzi przesuwając wskaźnik na skali, gdzie „nie" oznaczało 0, „możliwe" 50, a tak 100.

Tabela 1

Oceń atrakcyjność rożnych zachowań

Tabela 2

Oceń prawdopodobieństwo twojego zaangażowania się w niemoralne zachowania, takie jak gwałt na randce.

Tabela 3

Wyraź swoją opinię na temat stosowania zabezpieczeń.

Wnioski

Pierwszym spostrzeżeniem, jakie się nasuwa jest to, że uczestnicy badania nie potrafili prawidłowo przewidzieć swojego zachowania. Studenci mieli przewidzieć, jak będą się zachowywać w stanie podniecenia seksualnego, jednak ich przewidywania okazały się całkowicie nietrafne, margines błędu jest bardzo duży. Najmniejsza pomyłka to 18 procent, a największa to aż 420; dla dużej części przewidywań błąd wynosił ponad 50 procent. Niektóre odpowiedzi zapewne zdziwiły samych uczestników, nie spodziewali się, że w czasie masturbacji będą udzielać odpowiedzi, które w stanie braku podniecenia byłyby nie do pomyślenia. Okazuje się, że badane osoby w czasie silnego pobudzenia płciowego stają się dla samych siebie z znacznym stopniu niezrozumiałe i nieprzewidywalne; zachowują się jak inne osoby.

Analiza pierwszej tabeli ukazuje, że podnieceni studenci stali się bardziej elastyczni i skłonni do podejmowanie bardziej różnorodnych zachowań seksualnych. W czasie podniecenia mężczyźni skłonni byliby uprawiać seks ze starszymi kobietami lub innymi mężczyznami o wiele bardziej, niż w stanie normalnym, (gdy nie byli podnieceni). Dla podnieconych mężczyzn wiele zachowań i osób staje się bardziej pociągające, niż zazwyczaj. Są skłonni dążyć do zaspokojenie seksualnego na różne sposoby. Uderzający jest wzrost atrakcyjności zwierząt, który wynosi aż 167procent, jednak wynik wciąż jest bliski odpowiedzi „nie".

Młodzi mężczyźni, którzy w zwyczajnych sytuacjach przestrzegają zasad etycznych, w stanie podniecenia byli gotowi złamać reguły moralne, aby skłonić kobietę do seksu. Studenci byliby skłonni do zachęcania kobiety do picia alkoholu (wynik wynosi aż 63, więc jest bliższy odpowiedzi „tak", niż „nie"). Więc uczciwi i moralni na codzie ludzie nagle są w stanie upić kobietę, aby odbyć z nią stosunek seksualny? Okazuje się, że gdy są podnieceni, tak. Podnieceni mężczyźni byli bardziej skłonni do okłamania kobiety i powiedzenie, że ją kochają, niż do zrezygnowania z seksu, a zaproszenie do dobrej restauracji z nadzieją na seks po kolacji nie wzbudziło większych wątpliwości studentów. Jedynie podanie narkotyku zostało uznane za niedopuszczalne, ale zaskakuje różnica między odpowiedziami, która wynosi aż 420 procent. Dobro kobiety przestało być w pewnej mierze istotne, a ważne stało się jedynie zaspokojenie seksualne.

Bardziej zadziwiający, niż zanik współczucia dla partnerki, empatii i potrzeby przestrzegania zasad moralnych, jest fakt, że studenci przestali również dbać o swój własny długoterminowy interes. Badani ludzie zapomnieli o ryzyku związanym z zarażeniem chorobami wenerycznymi i możliwością spłodzenia potomka. W stanie podniecenia byli gotowi na uprawianie seksu bez prezerwatywy dużo chętniej, niż wynikało to z ich przewidywań. Silny popęd płciowy nie tylko ogranicza odruchy moralne, ale również zmniejsza poziom racjonalności. Badani ludzie stali się nastawieni na krótkoterminowy cel, jakim było zaspokojenie seksualne, zapominając o długoterminowych konsekwencjach.

Ciekawe byłoby porównanie wyników tego eksperymentu z danymi uzyskanymi z badań sprawdzających wpływ różnych emocji, np. strachu, złości, czy euforii na nasze zachowanie. Warto byłoby sprawdzić, w jakiej mierze jesteś w stanie przewidzieć nasze zachowania pod wpływem emocji. Literatura obozowa ukazuje nam, że ludzie w obliczu grożącej im śmierci głodowej są w stanie dokonać rzeczy, których nigdy by się po sobie nie spodziewali i nie byli ich w stanie przewidzieć. W skrajnych sytuacjach zachowanie ludzi zmienia się diametralnie. Przypuszczam, że w mniej trudnych sytuacjach nasze zachowanie również uległoby zmianom, których nie moglibyśmy przewidzieć. Ciekaw jestem, jak zachowywalibyśmy się, gdyby miały na nas wpływ jednocześnie różne czynniki, np. popęd seksualny i alkohol, złość i narkotyki. Głównym wnioskiem, jaki nasuwa się po przeanalizowaniu powyższych wyników badań, jest ten, że nasze zachowanie zmienia się pod wpływem podniecenia seksualnego w o wiele większym stopniu, niż byśmy się tego spodziewali.

Bibliografia:

Dan Ariely, Potęga irracjonalności, przełożyła Tatiana Grzegorzewska, Wrocław 2009

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (11)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word