Do tej pory gatunek roślin uznawano za zagrożony wyginięciem, jeżeli zamieszkiwał ograniczony obszar geograficzny i jego populacja była niewielka. Niemniej dzięki nowym badaniom szeregu okazów roślinnych z Ameryki Południowej i Wlk. Brytanii międzynarodowe konsorcjum biologów wykazało, że przyjęcie takich kryteriów prowadzi do błędnego klasyfikowania jako zagrożonych gatunków, które dopiero co pojawiły się na danym obszarze.

Badania, których wyniki opublikowano 24 maja w czasopiśmie PLoS Biology, zostały częściowo dofinansowane przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) z budżetu Siódmego Programu Ramowego (7PR) Komisji Europejskiej, a ich współkierownikiem był profesor Vincent Savolainen, pracujący na Wydziale Nauk Przyrodniczych Imperial College London i w Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew, Wlk. Brytania.

Profesor Savolainen wraz z kolegami zgromadził tkanki roślin z regionu państwa przylądkowego - obszaru znanego ze swojej spektakularnie zróżnicowanej roślinności. Analiza molekularna sekwencji kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) pokazała, że model zagrożenia różni się od występującego w przypadku roślin z Wlk. Brytanii, które są jedną z najlepiej poznanych flor, oraz od modelu znajdującego zastosowanie wobec kręgowców.

"Uzyskane przez nas wyniki kwestionują stosowanie tego samego zestawu kryteriów zagrożeń do wszystkich żywych organizmów we wszystkich regionach" - zauważa profesor Savolainen. "Będziemy być może musieli przemyśleć sposoby precyzyjnego dostrojenia wdrażania kryteriów Czerwonej Księgi, które mają pomóc w szybkiej ocenie zagrożenia - przytłaczające zadanie, które może okazać się nawet pilniejsze, zważywszy na zmiany, jakie obserwujemy w globalnym środowisku."

Czerwona Księga jest przygotowywana co roku przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) w następstwie szczegółowych przeglądów przeprowadzanych w terenie, zbierania danych i wykorzystywania wiedzy zdobytej w poprzednich latach. Aktualizacja Czerwonej Księgi, opublikowana w 2010 r., podaje zawrotną liczbę 17.390 gatunków - z niemal 50.000 objętych przeglądem - zagrożonych wyginięciem.

Każdego roku zwiększa się liczba roślin i zwierząt dodawanych do listy. Według najnowszych szacunków około 20% roślin kwitnących jest obecnie zagrożonych wyginięciem - chociaż dokładna liczba nie jest znana, ponieważ zaledwie niewielka część tych gatunków została zbadana.

Zagrożenia gatunków roślin zależne są od wielu czynników. Liczne gatunki są ofiarami utraty siedliska z powodu intensyfikacji zagospodarowania terenu i rolnictwa. Inne podupadają w następstwie zanieczyszczenia lub zniszczenia habitatu albo w następstwie konkurowania z gatunkami inwazyjnymi. Jeszcze inne ulegają nowo pojawiającym się chorobom.

"Spowolnienie tempa wymierania stanowi jedno z największych wyzwań ekologicznych naszych czasów - mówi profesor Jonathan Davies z Uniwersytetu McGill w Kanadzie - niemniej identyfikacja najbardziej zagrożonych gatunków może okazać się trudna."

Wyniki badań sugerują, że zagrożenie wyginięciem gatunków roślin jest ściśle powiązane z ich wiekiem. To różnica w stosunku do czynników, które jak sądzono stwarzają zagrożenie dla gatunków zwierząt. Cechy charakterystyczne uznawane za zwiększające zagrożenie wyginięciem to na przykład posiadanie dużego organizmu, który długo osiąga dojrzałość seksualną albo tendencja do wydawania na świat za każdym razem tylko jednego potomka z długimi przerwami pomiędzy kolejnymi urodzeniami.

"W przypadku roślin wykazujemy, że procesy wymierania i specjacji [ewolucyjny proces powstawania nowych gatunków] są powiązane - wydaje się, że najbardziej zagrożone gatunki są często najmłodsze. Młode gatunki mogą się wydawać bardziej zagrożone wymarciem po prostu dlatego, że ich populacje nie miały jeszcze czasu, aby się rozwinąć i rozprzestrzenić" - wyjaśnia profesor Davies."Aczkolwiek możliwe jest również, że niektóre gatunki roślin mogą być skazane na wymarcie już od chwili pojawienia się."

© Unia Europejska 2005-2011

Źródło: CORDIS

Referencje dokumentu: Extinction Risk and Diversification Are Linked in a Plant Biodiversity Hotspot (PLoS Biology)