|
Nazwa
|
Starożytny Rzym
|
Kościół rzymsko-katolicki
|
|
Pontyfik (pontifex)
|
Etymologia słowa Pontifex oznacza
„budowę mostów" (ponti-fex). Kolegium Pontyfików to jedno z trzech największych kolegiów kapłańskich (w skład którego wchodziły
również kapłanki ogniska publicznego), które odpowiadało za publiczny
kult narodowy, sprawowali również nadzór nad kultem prywatnym, ofiarami
dla umarłych, małżeństwami, strzegli oni we wczesnym okresie republiki
tajemnicy formułek procesowych, składali ofiary bóstwom. Pontyfikat —
urząd i władza najwyższego kapłana. Głową tego kolegium był początkowo
król, w okresie republiki był nim Pontifex Maksimus, który miał przed
bogami imitować króla, od czasów cesarstwa tytuł ten nosili cesarze.
|
Łaciński odpowiednik słowa „kapłan".
Pontyfikat — okres panowania danego papieża
|
| Pontifex
Maksimus |
W okresie
republiki tytuł ten nosił kapłan składający w imieniu króla ofiarę bogom.
Sprawował nadzór nad poświęconymi dziewicami — westalkami (podobnie jak
dziś papa nad zakonnicami). W okresie cesarstwa tytułowali się tak zawsze
cesarze, włącznie z pierwszym cesarzem chrześcijańskim |
 Jan
Paweł II — Pontifex Maksimus. Tłumaczy się to jako „Najwyższy Kapłan".
Nie powinno się jednak zapominać, że to był tytuł, a nie tłumaczenie
lingwistyczne. Kapłan po łacinie to flamen |
|
Bazylika
|
Dom użyteczności publicznej, budynek
handlu i odbywania sądów
|
Okazały kościół wyższy rangą
|
|
Legat
|
Dowódca legionu
|
Dyplomata papieski
|
|
Nuncjusz (nuntius)
|
Instytucja rozwodowa — posłannik
oznajmiający wolę współmałżonka w sprawie rozwodu
|
Dyplomata papieski w randze ambasadora
|
|
Dziekan, dekanat (decanus)
|
Decanus był podoficerem w imperium
rzymskim
|
Dekanat to jednostka obejmująca
około dziesięciu parafii, na jej czele stoi dziekan
|
|
Diecezja
|
Okręgi podziału administracyjnego
wprowadzone przez Dioklecjana Wielkiego
|
Okręgi podziału administracyjnego
|
| Wikariusz |
Tzn. „zastępca",
był zarządcą diecezji, „w zastępstwie" prefekta pretorianów |
Zastępca i pomocnik proboszcza |
|
Dekret
|
Jeden z aktów wydawanych przez cesarzy
|
Akty wydawane przez biskupów.
Delegują m.in. danego księdza do odpowiedniej parafii, nadając mu przy
tym iurisdictio na tym terenie
(np. wyłączność do udzielania sakramentów)
|
|
Prefekt
|
Urzędnik rzymski (dowódca
jazdy, zastępca dowódcy legionu, dowódca pretorianów, gwardii cesarskiej,
kohort miejskich, itp.)
|
Katecheta; duchowny rzymsko-katolicki
sprawujący nadzór nad klerykami w seminarium duchownym; tytuł kardynała
stojącego na czele kongregacji (ministerstwa
watykańskiego)
|
| Konsekracja (consecratio) i profanacja |
Consecratio w dawnych
wierzeniach italskich były to obrzędy związane z nadaniem świętości danemu
przedmiotowi lub istocie, który można było „odświęcić" poprzez
obrząd profanatio |
Konsekracja
związana jest z Eucharystią i Najświętszym Sakramentem (formuła magiczna
dzięki której następuje przemienienie opłatka w ciało Jezusa). Profanacja
to słowo o wydźwięku pejoratywnym, oznaczającym zbezczeszczenie lub bezbożność. |
| Kuria (curia) |
jednostka
podziału obywateli, zespół dziesięciu rodów; miejsce posiedzeń senatu |
ogół osób
pomagających biskupowi w zarządzie diecezji; kuria rzymska — ogół
urzędników i instytucji (kongregacji, trybunałów, urzędów) działających z ramienia papieża, dwór papieski i kolegium kardynalskie |
| denar (denarius) |
główna
jednostka monetarna Rzymu |
Denarius
Petri— danina na rzecz
papieża, świętopietrze |
Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek 
