1) przedmiotem nabycia własności musi być nieruchomość lub jej część,

2) nieruchomość ta musiała w dniu wejścia w życie ustawy, to jest w dniu 23 maja 1989 r., znajdować się we władaniu kościelnej osoby prawnej,

3) nieruchomość ta musiała podlegać przepisom dekretu o zniesieniu fundacji,

4) musiała zostać poręczona, pozostawiona, wydzierżawiona, wynajęta lub przekazana kościelnej osobie prawnej.

Z opisanego w uzasadnieniu glosowanego wyroku stanu faktycznego sprawy wynika, iż z całą pewnością spełnione zostały przesłanki 1 i 3. Na mocy art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. parafia kościoła katolickiego ma osobowość prawną. Pozostaje więc do rozważenia, czy została spełniona także pierwsza część przesłanki 2 oraz przesłanka 4.

Słowo "władać" oznacza "sprawować władzę, panować, rządzić". W prawie cywilnym termin "władztwo" związany jest z posiadaniem. "Władztwo posiadacza nie polega na jednorazowym fizycznym działaniu na rzecz, jest stanem ciągłym. Polega ono na wykonywaniu władzy faktycznej w zakresie prawa, którego istota polega na mocy ciągłego wykonywania, jak to widzimy przy własności, użytkowaniu, najmie, dzierżawie itp.". Władztwo więc jest pewnym fizycznym stosunkiem określonej osoby do rzeczy, stosunkiem, przy którym sprawuje on nad rzeczą władzę, rządzi nią. Przepis art. 338 kc stanowi: "Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest jej dzierżycielem". Różnica między posiadaniem a dzierżeniem polega na tym, iż posiadacz włada rzeczą dla siebie, a dzierżyciel dla innej osoby. Różnica ta więc sprowadza się do innego nastawienia woli posiadacza i dzierżyciela. Z tego skrótowego przytoczenia poglądów doktryny prawa cywilnego wynika, że termin "władanie" zawarty w art. 60 ust. 1 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego należy rozumieć w ten sposób, iż nieruchomości podlegające nabyciu z mocy prawa musiały znajdować się w dniu 23 maja 1989 r. w posiadaniu lub dzierżeniu kościelnych osób prawnych. Taką interpretację tego przepisu w przedmiotowej sprawie potwierdza przesłanka 4, z której wynika, iż podlegające przepisom dekretu o zniesieniu fundacji nieruchomości musiały zostać poręczone, pozostawione, wydzierżawione, wynajęte lub przekazane kościelnym osobom prawnym, w tym konkretnym przypadku Parafii w J. Z opisanego w glosowanym wyroku stanu faktycznego sprawy nie wynika wcale, czy przedmiotowa nieruchomość odpowiadała któremuś z tych warunków. Nie można więc w sposób bezsporny stwierdzić, czy podlegała ona nabyciu przez Parafię na mocy art. 60 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ustalono bowiem jedynie, iż od 1934 r. ojciec skarżącego, a później sam skarżący dzierżawili przedmiotową nieruchomość. Nie wiadomo, od kogo po roku 1952 ją dzierżawili, czy od Parafii, czy od Skarbu Państwa. Ustalenie tej kwestii miałoby, moim zdaniem, podstawowe znaczenie dla wyjaśnienia, czy nieruchomość ta w dniu wejścia w życie ustawy stała się z mocy prawa własnością Parafii. Przepis art. 5 ust. 1 dekretu o zniesieniu fundacji bowiem stanowił, iż pozostają nienaruszone prawa użytkowania nieruchomości, należących do zniesionych i przejętych na rzecz Państwa fundacji, wynikające z ważnie zawartych umów dzierżawnych, przysługujące małorolnym, bezrolnym i średniorolnym chłopom. Dostępny materiał dowodowy nie wskazuje, czy przepis ten mógł mieć zastosowanie w sprawie.

Gdyby okazało się, że na skutek niespełnienia wszystkich przesłanek z art. 60 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Parafia w J. nie nabyła z mocy prawa własności przedmiotowej nieruchomości, zastosowanie mogłoby mieć postępowanie regulacyjne. Na mocy art. 61 ust. 1 pkt 4 ustawy Parafia mogłaby wystąpić z wnioskiem o przywrócenie jej mienia fundacji kościelnej (mszalnej), do której należała przedmiotowa nieruchomość przed rokiem 1952. Postępowanie regulacyjne jednak prowadziłaby Komisja Majątkowa, złożona, w momencie prowadzenia postępowania w przedmiotowej sprawie, z przedstawicieli wyznaczonych przez Urząd do Spraw Wyznań i Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski, a nie terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego o właściwości szczególnej do spraw wyznań.

(...)

[OSP 1993/3 str. 119]

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Orzeczenia Komisji Majątkowej -uchwała SN 27IX1996 Przejęcie dóbr martwej ręki - uchwały i orzeczenia

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word