 |
         |
|
 |
« Ludzie, cytaty Witwicki jako psycholog [3] Przyjrzyjmy się nieco bliżej tej teorii na dwóch przykładach. Pierwszy to analiza uczuć heteropatycznych [ 19 ], zajmująca w drugim tomie podręcznika Psychologii sto kilkanaście stron — jedno z największych osiągnięć naukowych Witwickiego, twórczy, oryginalny wkład do psychologii. Dokonana tam przez Witwickiego klasyfikacja uczuć jest w rzeczywistości klasyfikacją stosunków międzyludzkich, klasyfikacją sytuacji życiowych, klasyfikacją spotkań pomiędzy ludźmi. Podstawą tej klasyfikacji psychologicznej są dwa odczucia: 1) odczucie „mocy życiowej spotykanej jednostki" i 2) „odczucie jej wrogiego lub przyjaznego stosunku do mnie". Jeśli chodzi o pierwsze odczucie, to osoba spotkana może być od nas silniejsza albo równa nam siłą, albo słabsza od nas. Jeśli chodzi natomiast o drugie odczucie, to osoba spotkana może być nastawiona do nas wrogo lub może być nastawiona przyjaźnie. Wynika stąd, że takich podstawowych sytuacji życiowych może być sześć, a więc może istnieć i sześć rodzajów uczuć:
Teoria ta służy Witwickiemu do wyjaśnienia istoty komizmu. „Śmiech na tle komizmu — pisze Witwicki — jest wyrazem radości z niemocnego wyglądu pewnej osoby lub rzeczy, której widoczna niemoc nie budzi silnego współczucia, zgrozy, wstrętu" [ 21 ]. Teoria kratyzmu ma doniosłe znaczenie dla estetyki. Była już mowa o tym, że jedną z centralnych kategorii w rozważaniach Witwickiego o pięknie było pojęcie „układu spoistego dobrze zamkniętego". Otóż układy takie — zdaniem Witwickiego — podobają się nam dlatego, że wzmagają nasze poczucie mocy [ 22 ]. Chaotyczna wielość i różnorodność zjawisk budzi nasz niepokój, czujemy się wobec niej słabi, bezradni. Układ, w którym ta różnorodność zostaje uporządkowana, daje nam przyjemne poczucie panowania nad tą różnorodnością. * Tekst pochodzi z książki Andrzeja Nowickiego — Witwicki, Warszawa 1982
Przypisy: [ 19 ] W przeciwieństwie do uczuć autopatycznych, przeżywanych bez względu na stosunek do innych ludzi,
uczuciami heteropatycznymi nazywamy uczucia, „w których lgniemy do drugich istot, pojmowanych jako
istoty żywe, albo się od nich odwracamy, to znaczy: kochamy, nienawidzimy, gardzimy, wstydzimy się,
szydzimy, współczujemy, zmierzamy w nich do spółki lub do walki z kimś" (Psychologia, t. II, Warszawa 1963, s. 110). [ 20 ] W. Witwicki: Psychologia, t. II, cyt. wyd, s, 186-207. [ 21 ] Tamże, s. 213. Por. także inne teorie komizmu omówione w: B. Dziernidok:
O komizmie, Warszawa 1967. [ 22 ] W. Witwicki: Psychologia, t. II, cyt. wyd., s. 124
(„elementarna przyjemność estetyczna, dana w obcowaniu z dobrze zamkniętym układem spoistym, jest właściwie przyjemnym poczuciem mocy"). « Ludzie, cytaty (Publikacja: 22-04-2006 )
str. 4720 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ur. 1919. Filozof kultury, historyk filozofii i ateizmu, italianista, religioznawca, twórca ergantropijno-inkontrologicznego systemu „filozofii spotkań w rzeczach". Profesor emerytowany, związany dawniej z UW, UWr i UMCS. Współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli oraz Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Założyciel i redaktor naczelny pisma "Euhemer". Następnie związany z wolnomularstwem (w latach 1997-2001 był Wielkim Mistrzem Wielkiego Wschodu Polski, obecnie Honorowy Wielki Mistrz). Jego prace obejmują ponad 1200 pozycji, w tym w języku polskim przeszło 1000, włoskim 142, reszta w 10 innych językach. Napisał ok. 50 książek. Specjalizacje: filozofia Bruna, Vaniniego i Trentowskiego; Witwicki oraz Łyszczyński. Zainteresowania: sny, Chiny, muzyka, portrety.
| [ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ] Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator) | ||
 | ||