F. Longchamps de Bérier, powołując się na Piusa IX, dowodzi, że tezę o rozdziale Kościoła od państwa głoszono z myślą o faktycznym usunięciu religii z życia społeczności, a rozdział miał doprowadzić do wywrócenia „prawego ładu społecznego". Dodaje, że aby zrozumieć treści papieskiego nauczania nie wolno abstrahować od czasów, w jakich papieskie dokumenty powstały. Jego zdaniem papieże obawiali się krępowania Kościoła i podporządkowywania go państwu pod hasłami rozdziału. Stwierdza, że trudno zgodzić się z tezą, że obawy papieży były bezzasadne, bowiem występując przeciwko separacji państwa i Kościoła opierali się oni na doświadczeniu, nie na przypuszczeniach ^{[ 20 ]}. F. Longchamps de Bérier zgadza się z twierdzeniem Piusa X, że opinia, iż „państwo musi być oddzielone od Kościoła" jest absolutnie fałszywą i najbardziej szkodliwym błędem ^{[ 21 ]}.

Zgadzam się z ks. prof. F. Longchamps de Bérier co do jednego: należy zawsze stawiać pytanie o intencje uczestników publicznego dyskursu o układaniu relacji między państwem i Kościołem. Intencją państwa zawsze winno być państwo neutralne światopoglądowo, niedzielące wyznań na lepsze i gorsze z powodów historycznych, socjologicznych czy jakichkolwiek innych. Tylko w takim państwie religia (i jej instytucjonalna obudowa) nie będzie miała możliwości do wywoływania konfliktów. Dlatego też — tak uważam — podstawę rozwiązań prawnych w państwach powinny stanowić dokumenty międzynarodowe, a przede wszystkim: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, zasady zawarte w Aktach Końcowych KBWE z Helsinek, Wiednia, Kopenhagi. Na podstawie tychże dokumentów państwa winny wypracować jedną ustawę ramową o wolności myśli, sumienia i wyznania, którą naród powinien zaakceptować w referendum, zaś zakusy polityków do wprowadzenia zmian ograniczone powinny być koniecznością zaakceptowania tych zmian przez naród również w drodze referendum. Jest to jedyna modelowa forma rozwiązania stosunków państwo-Kościół, której przepisy będą zapewniać równouprawnienie, równość w prawie itd., która nikogo nie będzie uprzywilejowywać czy dyskryminować. Współczesne państwa, czerpiąc z dorobku nauki zajmującej się stosunkami państwo-Kościół, natchnionej ideą Rewolucji Francuskiej — „wolność, równość, braterstwo" powinny wyeliminować z własnego prawodawstwa wszelkie partykularne ustawy, np. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego czy o stosunku państwa do Kościoła… itd., wyeliminować z całego ustawodawstwa przepisy związane z tym czy innym wyznaniem. Mamy jedno społeczeństwo, którego członkami są ludzie, którzy rodzą się równi bez względu na jakiekolwiek wymieniane przyczyny, a więc w dziedzinie wyznaniowej to społeczeństwo, czy to grupa, czy pojedynczy obywatel, ma mieć identyczne uprawnienia. Z pewnością to, co powyżej, nie zgadza się ani z tym, co mówił F. Longchamps de Bérier, ani z dążeniami Kościoła. Wiem, że Kościołowi trudno będzie z akceptacją zasady niezależności państwa i Kościoła „każdego w swojej dziedzinie". Nigdy nie ulegałem złudzeniu, iż można przeciwstawiać „Kościół posoborowy" "Kościołowi trydenckiemu". I dlatego widzę zagrożenia płynące ze strony Kościoła. I nie uważam za szczęśliwe, że „wiek XX przyniósł niespotykane dotąd uniezależnienie Kościoła od państwa", bowiem wzrost siły Kościoła prowadzi do zagrożenia cywilizacji na niespotykaną dotąd skalę; być może do końca cywilizacji.

Reasumując, po pierwsze w moim przekonaniu podstawowym mankamentem wykładu F. Longchamps de Bérier jest jednostronne potraktowanie tematu; pominięcie norm prawa międzynarodowego, dotyczących prawa człowieka oraz dorobku niekościelnej nauki, traktującej o stosunkach państwo-Kościół ^{[ 22 ]}. Stwarza to wrażenie, że referat ks. profesora to apologetyka i czysta propaganda stanowiska Kościoła katolickiego i jednoznaczna dyskredytacja innego spojrzenia na tę kwestię.

Po drugie: to nie Kościół rzymskokatolicki dał impuls do wytwarzania norm prawnych, w myśl których powinny postępować narody świata, aby wyeliminować możliwość zaistnienia konfliktu w skali światowej, konfliktu wywoływanego również przez różnice religijne czy światopoglądowe. Świeckie prawo starało się i stara nadal sprowadzić te możliwości do minimum.

Przywoływałem już świeckie dokumenty. Wspomnę jeszcze Kartę Narodów Zjednoczonych, ONZ-towską Deklarację praw dziecka i Deklarację praw osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i językowych. Zarówno te dokumenty, jak i przywołane wcześniej, w zawartych w nich przepisach kreślą wizję przyszłości, mówią o sytuacji, która zapanuje, gdy minimalne standardy praw i wolności człowieka stosowane będą w praktyce. Takie powinny być realia. Napawa smutkiem, że dążenia Kościoła katolickiego idą w poprzek dążeń wolnych ludzi żyjących w wolnych narodach. Że Kościół dąży do rewizji standardów, wypracowanych w okresie ostatnich 200 lat. Jeszcze raz podkreślę, bo to są moje największe obawy, że w związku z działaniami Kościoła coraz bardziej staje się prawdopodobny — o niewyobrażalnej skali — konflikt zbrojny, wywołany właśnie przez czynniki religijne ^{[ 23 ]}, w tym Kościół rzymskokatolicki; posiadł on prawdę i do niej chce przymusić wszystkich innych — a więc wrogów.

I ostatnia uwaga. Referat ks. prof. F. Longchamps de Bérier odebrałem jako głos przedstawiciela Kościoła katolickiego a nie pracownika Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, z tej prostej przyczyny, że wystąpił na konferencji, w przytomności przedstawicieli innych wyznań i osób bezwyznaniowych, w stroju organizacyjnym Kościoła, czyli sutannie.

Myślę, że kierując na koniec do ks. F. Longchamps de Bérier tekst błogosławieństwa ze słynnego filmu Skrzypek na dachu: „Niech mu Bóg błogosławi i zachowa jak najdalej od nas", jestem wyrazicielem marzeń wielu Polaków-niekatolików.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Przestępstwa w imię Boga Państwo wyznaniowe

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Czesław Janik Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo "Neutrum"  Liczba tekstów na portalu: 16  Pokaż inne teksty autora  Poprzedni tekst autora: O neutralności światopoglądowej państwa i o sytuacji kobiet w Polsce