Autor tekstu: Paul Kurtz

Tłumaczenie: Anna Modzelewska

POSTĘPOWY HUMANIZM

Po jedenaste: neohumaniści biorą na siebie odpowiedzialność za dobrostan społeczeństw, w których żyją. Neohumaniści popierają zasady stanowione przez prawo, jak również zasadę równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej.

• Oznacza to równe traktowanie wszystkich członków wspólnoty, niezależnie od ich statusu socjalnego, klasowego, etnicznego, płci, rasy, narodowości, czy religii. Neohumaniści popierają postępowy humanizm, co oznacza zobowiązanie społeczeństwa do gwarantowania, na ile się da, równych możliwości dla wszystkich. Zawiera się w tym prawo do edukacji, powszechna opieka zdrowotna, w miarę możliwości prawo do pracy zarobkowej i płacy pozwalającej zaspokoić podstawowe potrzeby.
• Neohumaniści popierają gospodarkę rynkową, jako najbardziej efektywny sposób zapewniania dobrobytu, łączący przedsiębiorczość ze sprawiedliwą dystrybucją zysków.
• Popierają oni system Fair Tax ^{[ 1 ]} i dbałość o tych, którzy nie są w stanie sami o siebie zadbać — opiekę nad osobami niepełnosprawnymi i sprawiedliwy system emerytalny.
• Unikają utopii. W parze z zasadami postępowego humanizmu idzie przywiązanie do realizmu. Neohumaniści zdają sobie sprawę, że postęp może być powolny i bolesny, osiągany drobnymi krokami. Niemniej są przekonani, że przez wytrwałość i inteligentne działanie można stworzyć lepszy świat. Właśnie dlatego angażujemy się w tę walkę.

OGÓLNOŚWIATOWY HUMANIZM

Po dwunaste, neohumaniści popierają zieloną ekonomię — zawsze, kiedy jest to możliwe. Narastającym problemem dzisiejszych czasów są zanieczyszczenie i degradacja środowiska. Każdy powinien być strażnikiem natury i pomagać w ograniczaniu nadmiernych połowów ryb morskich, w ochronie zagrożonych gatunków i w ograniczaniu zanieczyszczenia atmosfery. Ziemia powinna być widziana jako dobro wspólne — każdy ma obowiązek ochrony środowiska, co najmniej w ramach swojej domeny. Niszczenie lasów deszczowych i zakwaszanie ujść rzek powinno stać się przedmiotem troski wszystkich mieszkańców planety. Neohumaniści sądzą, że ludzie powinni kultywować uczucie żywione dla Zielonej Planety, Matki Ziemi i z zaangażowaniem dążyć do jej dobrostanu.

• Jednymi z najważniejszych cnót, które możemy kultywować, jest oddawanie czci należnej naturze i docenianie wartości daru, który daje ona ludziom i innym gatunkom.
• Już nikt nie ma prawa rozgrabiać bogactw natury i ogołacać Ziemię z jej źródeł naturalnych.
• Mamy obowiązek wobec przyszłych, jeszcze nienarodzonych generacji i moralną odpowiedzialność za ekohumanizm; czyli miłość i troskę o naszą planetę i życie na niej.

Po trzynaste, Neohumaniści sądzą, że istnieje nagląca potrzeba ograniczania populacji ludzkiej. Zawiera to w sobie zagwarantowanie kobietom prawa do autonomii w kwestiach związanych z ciążą.

Ubolewamy, że niektóre potężne instytucje religijne, bazując na doktrynach teologicznych, przeszkadzają w ograniczaniu wzrostu populacji. Szacuje się, że w 1 roku było 200 milionów ludzi, w roku 1000 310 milionów, w 1900 1,6 miliarda, w 1950 2,5 miliarda i ponad 6 miliardów w roku 2000. Jeśli utrzyma się aktualny trend, ziemia będzie zamieszkiwana przez 7,5 miliarda ludzi przed rokiem 2020 i przez ponad 9 miliardów przed 2050. Trzeba koniecznie ograniczyć wzrost populacji. Rozwój nauk medycznych, publiczna opieka zdrowotna i wzrost poziomu higieny przedłużyły średnią długość ludzkiego życia i to dobrze, ale oznacza to rozrost populacji. W przeszłości humaniści zawsze pozostawali w czołówce nawołujących do racjonalnej polityki względem wzrastania liczby ludności. Walczyły z tym siły religijne, które sprzeciwiały się dobrowolnej antykoncepcji i aborcji. Nie jest pewne, czy zielona rewolucja nadal będzie osiągać sukcesy. Nie ma gwarancji, że susza nie zniszczy plonów. W tej sytuacji rozrost populacji jest poważnym problemem, któremu ludzkość musi natychmiast otwarcie stawić czoła.

Z problemem tym wiąże się również wzrastający w wielu społeczeństwach odsetek osób starszych. W świecie rozwiniętym jedna na dziesięć osób ma ponad 60 lat. Przewiduje się, że w 2050 będą to dwie osoby na dziewięć. W przyszłości poważnym problemem stanie się to, czy populacja pracujących będzie w stanie utrzymywać osoby będące na emeryturze. W związku z tym należy ciągle rewidować sposoby działania w świetle zmieniających się warunków społecznych. Jest jasne, że kwestie ekonomiczno-moralne są kluczowym składnikiem wskazującym kierunek rozwoju polityki w świetle zmieniających się realiów ekonomicznych.

DZIAŁANIA POLITYCZNE

Po czternaste, neohumaniści dostrzegają potrzebę aktywnego partycypowania w polityce. Jakkolwiek organizacje humanistyczne na ogół nie popierają kandydatów ani partii politycznych, pojawiają się przekonujące argumenty na rzecz politycznego organizowania się. W demokratycznych społeczeństwach robią to Koalicja Chrześcijan, Kościół rzymskokatolicki, muzułmanie, hinduiści i przedstawiciele innych wyznań; dlaczego nie świeccy humaniści? Wiemy, że indywidualnie wielu humanistów aktywnie udziela się w organizacjach politycznych, jednak nie zorganizowali się jeszcze wspólnie w ramach oddolnej inicjatywy politycznej będącej odpowiedzią na Religious Right i inne zorganizowane politycznie grupy i forsującej humanistyczne poglądy na sprawy społeczne.

Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest to, że wiele organizacji neohumanistycznych ma status non profit, co wyklucza działalność w polityce. To nie może powstrzymać neohumanistów przed całkiem niezależnym organizowaniem się, przyłączaniem się do politycznych grup nacisku i wchodzeniem w koalicje z innymi grupami społecznymi, z którymi się zgadzają lub przed staraniami o powstanie partnerskich organizacji o statusie podatkowym pozwalającym na zaangażowanie w politykę.

Kolejnym powodem, dla którego nie zajmowano się polityką, jest tendencja do definiowania świeckiego humanizmu przez jego opozycję do religii. Wielu świeckich humanistów sądziło, że każdy ateista czy agnostyk zgadza się w najważniejszych punktach z innymi. Tymczasem wielu liberalistów z prawego skrzydła skłaniało się ku antyreligijnemu stanowisku świeckiego humanizmu, jednak odrzucało to, co uznawali za zbytni liberalizm ekonomiczny, który nazywano „lewym skrzydłem".

Przyznajemy, że określenia „lewe" i „prawe skrzydło" to relikty z wcześniejszych okresów historycznych i mają małe znaczenie na dzisiejszej scenie politycznej. Bardzo niewielu sprzeciwia się roli, którą spełnia w Rezerwa Federalna USA lub podobne ciała rządowe w innych krajach, polegającej na inicjowaniu programów stymulacji ekonomicznej dla chwiejnych gospodarek lub dla ratowania instytucji finansowych przed bankructwem. Nie ma również żadnych obiekcji co do popierania wysokiego budżetu na obronę narodową, badań naukowych, badań nad kosmosem lub instytucji związanych ze zdrowiem i edukacją. Symbole ideologiczne mogą generować retorykę, ale niewiele mają wspólnego z konkretnymi problemami, z którymi stykają się narody.

Mogłoby się wydawać, że etyka humanistyczna jest jedynie zbiorem abstrakcyjnych generalizacji. Dlatego należy zacząć stosować ją przy rozwiązywaniu konkretnych problemów społecznych. Jeśli neohumanizm zacznie odnosić się do konkretnych problemów, może przyciągnąć wiele niezafiliowanych i niezadowolonych osób z naszego społeczeństwa, które mogą pragnąć przyłączyć się do realizacji postulatów humanistycznych. Już teraz możemy oceniać i oceniamy politykę ekonomiczną w świetle wartości humanistycznych i ma to swoje implikacje polityczne. Jednym z celów humanizmu jest ocena organizacji społecznych i politycznych na podstawie ich przydatności w ulepszaniu ludzkiego życia. W tej sytuacji organizacje neohumanistyczne muszą przygotować się na zaangażowanie w działalność polityczną.

Po piętnaste, neohumaniści muszą zajmować postępowe stanowisko w kwestiach ekonomicznych.Proponujemy następujące wytyczne moralne:

• Zbyt duży nacisk na cenę i zysk jako główne kryteria zasług sprawił, że wiele osób skupia się głównie na pieniądzach. Wielu przyzwyczaiło się do traktowania bogactwa jako miernika wartości społecznej. Patrząc na to w ten sposób przeocza się naukowców, zdobywców Nagrody Nobla, nauczycieli, liderów politycznych, artystów, poetów, oddanych przedstawicieli zawodów polegających na pomaganiu innym i fakt, że wiele aktywności społecznych jest performowanych przez instytucje non profit oraz rolę, którą rząd ma do odegrania w społeczeństwie.
• Istnieje kilka zasad etycznych, które ograniczają rolę wolnego rynku jako głównego arbitra użyteczności społecznej. Jedna z nich została wyrażona przez Immanuela Kanta w drugim imperatywie kategorycznym — powinniśmy traktować ludzi jako cele a nie jako środki. Według Kanta jest to zasada bazująca na rozumie. Nakłada ona istotne ograniczenia dotyczące zachowań ekonomicznych.
• Istnieją również inne imperatywy, które wyznaczają granice wolnemu rynkowi. Odnosimy się tu do stworzonej przez społeczeństwa demokratyczne, rozszerzającej się listy praw człowieka. Na przykład, żywimy szacunek dla: prawa do życia i wolności oraz dążenia do szczęścia, ale bez dyskryminacji ze względu na płeć, orientację seksualną, rasę, pochodzenie etniczne lub poglądy religijne; prawo do edukacji dla wszystkich dzieci i inne, wcześniej już wymienione, prawa.
• Dla sprawiedliwego społeczeństwa niezbędny jest podatek progresywny. Został on wprowadzony przez prawie każde społeczeństwo demokratyczne w celu stworzenia równych szans dla wszystkich. Istnieje wiele potrzeb społecznych, które nie mogą zostać w pełni zaspokojone przez sektor prywatny. W zainteresowaniu sektora publicznego powinny znajdować się: powszechna obrona, drogi, arteria wodna, zdrowie publiczne, nauka i edukacja, żeby wymienić tylko kilka.
• Duże nierówności w dochodach i bogactwie są niesprawiedliwe. Podatek progresywny jest najsprawiedliwszym środkiem zaradczym.
• Postępowy humanista ma świadomość istotnych korzyści wynikających z istnienia wolnego rynku, ale musimy brać pod uwagę również zasady sprawiedliwości społecznej. Korzyści z wolnego społeczeństwa powinny być dostępne dla jak największej ilości jego członków. Jakkolwiek wysoki produkt narodowy jest ważnym kryterium postępu ekonomicznego, powinniśmy dodatkowo starać się o wysoką narodową jakość życia. Powinniśmy dopingować ludzi w osiąganiu satysfakcji, doskonałości i honoru i przekonywać ich o znaczeniu edukacji dla rozwoju ich gustów estetycznych, intelektu i postaw moralnych — w ten sposób podniesie się jakość ich życia.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Dlaczego porzuciłem islam Samobójcza propozycja Poczty Polskiej

Zobacz komentarze (8)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Paul Kurtz Ur. 1926. Filozof amerykański, czołowy działacz ruchu wolnomyślicielsko-racjonalistycznego, organizator, wydawca oraz intelektualista. Emerytowany profesor filozofii Uniwersytetu Stanowego Nowy Jork w Buffalo, założyciel i przewodniczący Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal (CSICOP), Council for Secular Humanism, Center for Inquiry oraz największego wydawnictwa świeckiego humanizmu - Prometheus Books. Jest także redaktorem naczelnym największego magazynu wolnomyślicielskiego - Free Inquiry. Dawniej stał na czele International Humanist and Ethical Union (IHEU), federacji zrzeszającej organizacje humanistyczne z całego świata. Jest laureatem wielu nagród oraz autorem ponad trzydziestu książek tłumaczonych na wiele języków (w tym polski), które kształtują fundamenty ideowe tysięcy ludzi na całym świecie.  Strona www autora  Liczba tekstów na portalu: 2  Pokaż inne teksty autora  Poprzedni tekst autora: W obronie rytuałów przejścia