|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Społeczeństwo » Manipulacje
Przekaźnik Autor tekstu: Jacek Ryś
Przekaźnik telewizyjny zmienia znaczenie w informacje. [ 1 ]
Rola przekaźnika, którą opisuje Baudrillard ma charakter przekazu. Tworząc własną
rzeczywistość, przekaźnik telewizyjny zaciera granice miedzy rzeczywistością, a tym co medialne. Przekaźnik nie jest już pośrednikiem odbiorcy dla
rzeczywistości. Jest formą przekazu, która rozwarstwia rzeczywistość. Płynne
przejścia obrazu brutalnego do łagodnego jest w dzisiejszym świecie normalne.
[ 2 ]
Wystarczy wyobrazić sobie tutaj włączony telewizor, a w nim płynne zmiany
miedzy reklamą podpaski, a następującej po niej informacji o umierających z głodu
afrykańskich dzieciach. Pozostańmy przy włączonym telewizorze i kolejnej
jego funkcji, tym razem poprzez oglądanie bezpośrednich transmisji z wydarzeń,
dokładnych narracji czy też reportaży narasta dystans do świata. Taka
,,relacja na żywo" narzuca odbiorcy własny system montażu,
segmentacji i interpretacji świata. Technologiczny proces komunikacji mass mediów
ma na celu przekazanie nam formy imperatywnego przekazu. [ 3 ]
Przerwiemy teraz na chwile
analizę problematyki przekaźnika, aby móc zatrzymać wątek dokładnie w tym
miejscu. Ze względu na temat mojej pracy musze naświetlić problem
manipulacji, jaka w tym momencie się urzeczywistnia. Warunkowanie jest rodzajem
związku dwóch zdarzeń, w konsekwencji mających na celu wywarcie wpływu
na człowieka. [ 4 ]
Przytaczając tutaj dla rozjaśnienia eksperyment Pawłowa z warunkowaniem psów, w którym to pokarm jest bodźcem, a wydzielanie śliny na pokarm reakcją
bezwarunkową. I tak też jest z warunkowaniem w naszym procesie
komunikacji: proces komunikacji przyjmie tu formę bodźca, sam przekaz -reakcje
bezwarunkową. Warunkowanie ma sprawić, aby na pierwszym planie znalazła się
informacja jako towar. Warunkowanie jest skuteczną i niebezpieczną manipulacją
stosowaną długoterminowo; z łatwością zakotwicza się w nas pod płaszczem
powtarzalności. Warunkowanie może wystąpić w naszym przypadku nieświadomie.
Wręcz możemy założyć, że tak się stało w momencie, kiedy zapoznawaliśmy
się z telewizją. Młody człowiek, zresztą jak i stary, nieuważny i nie
przygotowany by się bronić przed manipulacją nie jest w stanie tego zauważyć. A nawet i mogę pokusić się na postawienie tezy, iż człowiek posiadający
wiedzę o manipulacji, ale jednak obyty z telewizją od najmłodszych lat nie
jest w stanie zauważyć warunkowania, bo sam może działa pod jego wpływem,
zakładając, że proces ten trwa już kilka lat.
Przekaźnik telewizyjny
emitujący informacyjny nadmiar, ekstazę i ciągłą zmienność komunikatu
sprawia, że ludzie zatracają swoją orientację. Sam Baudrillard
twierdzi, że występuje smutek mas, ich odrętwienie i niepewność w stosunku
do tego, czego sami chcą. Nadmiar i natłok informacji jest odpowiedzialny za
bierność i apatię jednostek. Informacja przygniata, społeczeństwo
imploduje. Proces implozji filozof opisuje następująco: masa, która coraz
bardziej milczy, jest coraz mocniej bombardowana informacjami. Czego skutkiem
jest pogłębianie się milczenia masy, co prowadzi do blokady systemu i inercji, „po którym nie nastąpi żaden wybuch". Implozja jest bowiem
przeciwieństwem eksplozji, jest zapadaniem się do wewnątrz. Masa zatraca swą
autonomiczność — imploduje, czego skutkiem staje się zapadanie informacji i reklamy w apatyczność i znudzenie publiczności, co jest niczym innym jak jej
obroną przed mediami. [ 5 ]
Ogromną ilość komunikatów spostrzegamy więc jako masowość mediów, szczególnie
telewizyjnych, niemożliwych do skonsumowania. Domniemywać można, że zapamiętywanie,
które dokonuje się wtedy, kiedy coś na nas oddziałuje, nie wynika tutaj z oceny świadomej, wynika jednak z czynników innych, niż merytoryczna ocena.
Nadawca odpowiedzialny za formę przekazu, czyli za treść, buduje komunikat
jak najłatwiej przyswajalny do przetworzenia. Zaniża tym znaczenie sytuacji, w której odbiorca ma za zadanie przetworzyć komunikat. Informacja staje się nie
tylko prosta, nie wymagająca od odbiorcy jej wnikliwego przetworzenia. Staje się
formą manipulacji, której zadaniem jest jak najgłębsze osadzenie w korze mózgowej.
Stąd też wykorzystany przez nadawcę zostaje obraz a telewizja jest najlepszym
jego nośnikiem. Obrazy nie wymagają aktywności naszego mózgu, tak jak tekst
drukowany, są łatwo przyswajalne, oddziaływają na emocje, a dobrze
skonstruowane stają się dobrym narzędziem do zakotwiczania informacji w naszym mózgu. Z człowieka rozumnego homo
sapiens tego co pokaże świat rozumem, mamy cienką linię miedzy człowiekiem
homo videns, czyli tym któremu by zrozumieć, wystarczy zobaczyć.
[ 6 ]
Poruszany tutaj wątek ukazuje wpływ obrazu na mózg, jego łatwą drogę do
zakorzenienia się w naszym umyśle. Najprostszym przykładem obrazującym
problem z jakim zmaga się homo videns,
jest fakt wykorzystania jego prawej półkuli. Odpowiedzialnej za myślenie
intuicyjne i kreatywność. Prawa półkula jednak najczęściej jest zagłuszana
przez lewą, istnieją jednak wyjątki jak medytacja i stan relaksu, wtedy to
prawa półkula rejestruje dużo łatwiej i dużo więcej. [ 7 ]
Taki stan można zaobserwować też u naszego video
bambino, [ 8 ] który jest wyłączony i zrelaksowany, podatny na wpływ środka masowego przekazu. Wyrażenie video
bambino użyte po raz pierwszy użyte przez Govanniego Sartori opisuje
dziecko w wieku trzydziestu lat. Dziecko specyficzne, pozostające głuche
na bodźce pochodzące z lektury i wiedzy, która pochodzi z kultury. Sartori uważa,
że taki człowiek jest dożywotnim niedorozwojkiem kulturowym, dodając, że
uformowały go telenowele i migotliwe obrazy, przekaz ubrany w treści dla świadomości dość ubogie, wynoszące na piedestał
wartości, które łatwo zobrazować, jak seks czy wartości materialne. [ 9 ] Tym
samym wartości, takie jak wolność czy sprawiedliwość są pomijane, ponieważ
nie należą już do zainteresowań video-bambino.
Działanie prawej półkuli możemy obserwować w mediach w szczególności na
przykładzie reklamy. Nie ma nic przeciwko gazecie i kawce w trakcie filmu czy
programu. Uśpiona świadomość najłatwiej przyswaja wtedy informacje.
Zakamuflowana informacja trafia szybko w uśpionego potentata — odbiorcę. Uśpiony
odbiorca jest narażony na jeden jeszcze fakt, nadawca poprzez informacje może
przenosić utajnione formy wpływu społecznego. Poczucie winny lub niepewność,
które często w manipulowaniu odbiorcą wykorzystuje reklama, najłatwiej
przekazać za pomocą wyłączonej półkuli. Najczęściej w takich sytuacjach,
gdzie informacja zawiera poczucie winy czy też niepewność, drugim dnem okazuje
się produkt jako wybawca. Wybawiciel pod postacią produktu staje się
odpowiedzią na powstały dysonans i poczucie zagrożenia. Dzięki niemu, czyli
produktowi można w łatwy sposób pozbyć się problemu, który tak sprytnie
zakodował się w naszym umyśle, choć przed obejrzeniem reklamy wcale go nie
było. [ 10 ]
Przypisy: [ 1 ] A.
Szachaj, Zniewalająca..., s.
83.
[ 2 ] J. Baudrillard, Społeczeństwo
konsumpcyjne, przeł. S. Królak, Warszawa 2006, s. 158. [ 4 ] D. Winne, Manipulowanie umysłem, przeł. A. Sosenko, Poznań
2003, s. 81. [ 5 ] A. Szachaj, Zniewalająca..., s. 84. [ 6 ] R. Miszczyński, A. Tarnopolski, FiIozofia a mass media, [w:] Diametros,
s. 15. [ 7 ] D. Winne, Manipulowanie..., s.
250. [ 8 ] R.
Miszczyński, A. Tarnopolski, Filozofia a mass media, [w:] Diametros,
s. 16
[ 10 ] D. Winne, Manipulowanie..., s. 250. « Manipulacje (Publikacja: 30-04-2012 )
Jacek Ryś Student czwartego roku filozofii na UWr. | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 7990 |
|