Autor twierdzi, że nieskończony ciąg zdarzeń nie może istnieć. Ponieważ jednak nie ma dowodu na niemożliwość istnienia aktualnej nieskończoności, nie powinno być także na nieistnienie nieskończonego ciągu zdarzeń. Więcej nawet, taki ciąg nie musi istnieć aktualnie. Wystarczy, aby każde dwa zdarzenia następowały po sobie w czasie i tylko one istniały aktualnie, ciąg jako taki nie istnieje, tym samym unikamy problemu nieskończonej ilości bytów. Możemy sobie wyobrazić (no, niektórzy z nas) nieskończoną przyszłość a w niej nieskończony ciąg zdarzeń (choćby nieskończenie leniwych). Dlaczego więc mielibyśmy mieć problem z przeszłością? ^{[ 7 ]}

Oponent mógłby stwierdzić, że jeżeli ciąg wydarzeń jest nieskończony, to dlaczego wszechświat miałby powstać akurat w tym, a nie innym momencie? Oczywiście, nie musiał akurat w tym. Jeżeli tylko wszechświat może powstać, to w nieskończonym regresie zdarzeń powinien powstać nieskończenie wiele razy. Tego nie wiemy, ale też nie możemy tego wykluczyć, że przed naszym i po naszym wszechświecie istniało i zaistnieje nieskończenie wiele innych. Można sobie także wyobrazić, że jakiś nieskończony proces zachodził od zawsze, ale nagle się zakończył i spowodował powstanie wszechświata akurat w danym momencie.

Dlaczego jest to możliwe? Otóż (pomijając długie matematyczno-logiczne wywody) zasadnie jest pytać, dlaczego akurat w tym momencie, a nie wcześniej albo później. A poprawną odpowiedzią jest, że owszem, tego typu proces mógł się zakończyć dowolnie wcześniej albo później, ale zakończył się akurat w tym. A jednak wszystkie takie procesy będą trwały tak samo długo: nieskończenie. Być może na chłopski rozum jest to dziwaczne, ale matematycznie rzecz biorąc, przeliczalne nieskończoności mają równą miarę. W tym przypadku, mimo że jeden nieskończony proces zakończył się wcześniej niż inny, to jednak oba trwały tyle samo: nieskończenie długo ^{[ 8 ]}.

Reasumując, nie ma nic niedorzecznego w twierdzeniu, że wszechświat mógł powstać po nieskończonej ilości zdarzeń (przy założeniu, że podlegało to prawom logiki, co Kalam przecież i tak zakłada).

Ponieważ jednak kosmologia nie sugeruje nam, aby przypadek wiecznego wszechświata zachodził, nie będę się już tym zajmował, ponieważ nic nowego to nie wnosi. Nawet jeżeli nieskończony ciąg zdarzeń nie jest możliwy, to i tak nie wpływa to na aktualne teorie kosmologiczne ^{[ 9 ]}

Punkty 2.12 i 2.13 opierają się na 2.11, dlatego nie trzeba się już nimi zajmować. Załóżmy jednak wbrew powyższemu, że 2.11 jest poprawny i idźmy dalej.

Argument wspierający mówi, że nie można utworzyć aktualnej nieskończoności poprzez dodawanie. Odnosi się to jednak nie do naszego wszechświata, ale do czegoś poza nim, gdzie niby nie jest to możliwe. Tego jednak nie wiemy. To tylko nie udowodnione założenie metafizyczne przyjmowane przez leniwych filozofów, że poza naszym wszechświatem nie jest to możliwe, choć nawet nie udowodniono, że w naszym jest to niemożliwe.

Oponent może odpowiedzieć, że dodając do skończonej ilości nigdy nie otrzymamy nieskończoności. Owszem, tą metodą nie otrzymamy. W dowolnym momencie będzie można spytać: ile ci zostało do nieskończoności i odpowiedź zawsze będzie ta sama: nieskończenie wiele. Ale przecież nikt nie twierdzi, że dodawanie rozpoczęło się od skończonej ilości. Ba, nikt nie twierdzi, że się rozpoczęło! Jeżeli liczę od zawsze, to spytany ile mi zostało do nieskończoności odpowiem: zawsze miałem nieskończoność, ale dodaję dalej (mogę dodawać, bo niesk. + stała = niesk.). W gruncie rzeczy, uważny czytelnik zauważy, że Kalam w tym momencie stosuje to, czego ma dopiero dowieść: Nie jest możliwe stworzenie nieskończoności przez dodawanie [skończonej] ilości [skończonych] elementów. Ale przecież jest możliwe stworzenie nieskończoności przez dodanie nieskończonej ilości (niekoniecznie skończonych) elementów. Argument 2.21 jest więc nieuczciwy, nie mówiąc już o tym, że jest błędny.

Jeżeli tak, to punkt 2.2 nie musi być spełniony, jeżeli wymiar czasowy jest nieskończony. Jeżeli czas może istnieć na zawsze, to (symetrycznie) może istnieć od zawsze. A to już daje precedens aktualnej nieskończoności zdarzeń, co wystarczy, aby obalić dodatkowo także punkt 2.11.

Jak wyżej, niekoniecznie ciąg zdarzeń musi mieć początek. Może być wieczny. Nie musi także istnieć aktualnie. Po prostu, ciąg zdarzeń to tylko konstrukcja teoretycza.

Jak wyżej, nie wynika.

Załóżmy ponownie, że poprzednie punkty są mimo wszystko poprawne i zajmijmy się wnioskiem.

Czy rzeczywiście jest uprawniony? Otóż nie jest. Nasza wiedza o przyczynach odnosi się tylko i wyłącznie do znanego nam świata. To, że zjawiska poza naszym wszechświatem wymagają przyczyn, aby zaistnieć, jest tylko nieudowodnionym założeniem metafizycznym przyjmowanym przez leniwych filozofów. Wcale nie musi tak być. Nie ma żadnego powodu, dla którego nie może być inaczej: że dzieją się tam zjawiska, dla których nie można określić przyczyny w naszym rozumieniu. Wniosek ten opera się więc nie na fakcie, ale na niewiedzy i nieuprawnionym wnioskowaniu. Co więcej, czyni on nieuprawnioną sugestię, że przyczyna ta istnieje. Wcale nie wiadomo, czy jeżeli przyczyna istniała, to nadal istnieje. Nie ma żadnego powodu, dla którego przyczyna ta musiałaby nadal istnieć (w czasie).

Załóżmy jednak znów, pomimo tych przeszkód, niejako na przekór wszystkiemu, że nadal uznajemy argument Kalam. Jaki wniosek możemy z niego wyciągnąć? Otóż nie taki, jak chcieliby niektórzy. Nie dowodzi on wcale, że istnieje jakieś bóstwo. Ba, nie dowodzi nawet, że istnieje coś, co ma siłę sprawczą. Może on nas co najwyżej skłonić do uznania, że poza naszym wszechświatem istnieje (mam na myśli istnienie poza-czasowe) jakiś twór, który wpłynął na powstanie przynajmniej jednego wszechświata. Jaki on jest, czym jest, dlaczego tak się właśnie stało i jak się to skończy — te pytania być może na zawsze pozostaną bez dobrej odpowiedzi. Wiemy na pewno, że pewne rzeczy są poza zasięgiem naszego poznania. Dlatego być może zawsze będziemy mieli do czynienia z nikczemnikami, którzy wykorzystując słabości filozofii i naszą niewiedzę, będą nas przekonywać do wygodnych dla siebie tez.

Nawet jeżeli ktoś mimo wszystko przyjmie argument Kalam, to pozostanie mu duży problem: jeżeli Bóg istnieje w jakimś sensie metafizycznego czasu (skoro zdecydował o powstaniu wszechświata w tym a nie innym momencie swojego istnienia) to napotykamy na dokładnie te same problemy, jak w przypadku wszechświata, co prowadzi automatycznie do sprzeczności z samym Kalam (nie można jednocześnie argumentu uznawać i nie uznawać).

Jeżeli jednak, z drugiej strony, przyjmiemy Kalam oraz tezę, że Bóg istnieje bezczasowo, to pojawia się inny problem: czym różni się akt stworzenia od innych stanów Boga? Jeżeli coś istnieje bezczasowo, to pojęcie zmiany nie ma w takim przypadku żadnego sensu. A jeżeli coś nie może się zmieniać (jak Bóg), to jakim prawem doszło do stworzenia? Jest tylko jedna możliwość: wszechświat istnieje w Bogu, w jego niezmiennej bezczasowej istocie. Istnieje więc zawsze i.. koniecznie, jest wpisany w samo istnienie Stwórcy. A to z kolei prowadzi do wniosku, że jeżeli wszechświat jest konieczny w Bogu, to może być także konieczny bez niego. Nie ma bowiem żadnego powodu, dla którego jeden byt konieczny nie mógłby istnieć bez innego bytu. W szczególności, nie wymaga też do swojego istnienia innego bytu koniecznego.

Można sobie wyobrazić oponenta, który twierdzi, że powstanie świata nie pociąga za sobą zmian w bezczasowym bycie Stwórcy, ponieważ powstał on poza Stwórcą. Jest to jednak kompletnie bezsensowna teza. Rzeczywiście, są tu dwie możliwości: Stwórca jest wszystkim co istnieje naprawdę lub świat istnieje kompletnie poza Stwórcą. W pierwszym przypadku Stwórca musi się zmienić z definicji, skoro zaistniał w nim świat, a wcale nie musiał zaistnieć. W drugim przypadku, Stwórca się nie zmienia, ale nie ma też wpływu na świat, który istnieje niezależnie od niego — czyli Stwórca nie jest już stwórcą.

Nawet gdyby i te przeszkody zignorować, to Kalam wpada w sidła logiki: nie można wypowiadać się o Stwórcy używając pojęć odnoszących się do znanego nam świata. Rzeczywistość Stwórcy nie jest naszą, jego istota nie jest naszą. Sprowadzanie Boga i świata materialnego do wymogu posiadania takich samych praw jest więc niedopuszczalnym błędem w rozumowaniu Kalam. Tylko ludzka megalomania może skłaniać to używania znanych nam pojęć i wiedzy w stosunku do bytów poza naszym światem.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kalam czyli filozoficzny wynalazek teologów Jeszcze parę słów o The Existence of God... Williama Craiga

Zobacz komentarze (43)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word