Mózg każdego zwierzęcia można nazwać jego „komputerem pokładowym" nie ze względu na to jak pracuje, a na rolę, jaką odgrywa w organizmie. Ale choć na podobieństwo komputera można dokonać w nim podziału na hardware (morfologię) i software (umysł), to działa on w inny sposób, gdyż zbudowany jest z innych elementów. Procesy mózgowe przebiegają znacznie wolniej, ale przebiegają w niezwykle rozległych sieciach równoległych. Dzięki czemu w wielu dziedzinach przewyższają komputery elektroniczne.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu uczeni (Turing, Minsky), stawiali pytanie: „Czy komputer może myśleć?" Dzisiejszym pytaniem jest „Czy ludzkie myślenie ma charakter komputacyjny"? Pierwsze pytanie sugerowało, że maszyny (cyborgi), gdy osiągną poziom ludzkiej inteligencji, mogą stać się naszymi bliskimi krewnymi. Drugie sytuuje nas w świecie globalnej przyczynowości i redukcji procesów umysłowych do procesów cybernetycznych. O ile pierwsze pytanie postulowało myślenie o maszynach w kategoriach antropomorficznych, to drugie proponuje myślenie o człowieku w kategoriach maszyny.

W przeciągu ostatnich dziesięcioleci wśród zwolenników obliczeniowej teorii umysłu odwołujących się do metafor komputerowych, powstały dwie istotne strategie badawcze. Dla pierwszej, reprezentowanej przez Stevena Pinkera i Daniela C. Dennetta, umysł jest układem organów (władz, modułów) komputacyjnych (obliczeniowych). Układy te zostały stworzone przez dobór naturalny do rozwiązywania problemów, jakie napotkali nasi przodkowie w swym łowiecko-zbierackim życiu. Choć tu Stephen Jay Gould ostrzegał przed wyciąganiem zbyt pochopnych wniosków, że wielkość i złożoność naszego mózgu jest niezbędna do naszego przetrwania.

Druga strategia, reprezentowana przez Jerry’ego A. Fodora, nie wiąże jej z ewolucjonizmem i sugeruje, że teoria ewolucji tłumaczy, co najwyżej, dlaczego wokół nas jest więcej obiektów działających niż niesprawnych. Ale jeszcze nie wyjaśnia, jak one działają. Podobnie zdaniem Noama Chomsky’ego kategorie ewolucyjne są w stanie wyjaśnić, dlaczego jesteśmy w stanie obliczyć trajektorię zbliżającego się do nas obiektu, ale nie są w stanie wyjaśnić, dlaczego mamy wbudowane umiejętności radzenia sobie z problemami teorii, liczb, odkrywania teorii kwantów czy wreszcie umiejętność analizowania złożonych struktur narracyjnych. Ewolucyjna przydatność tych ostatnich umiejętności jest raczej dyskusyjna. Obie strategie przyjmują ważne stwierdzenie, iż umysł nie jest jednolitym aparatem; jest on raczej systemem narządów. Oznacza to, że złożona struktura zachowania organizmu nie opiera się na pojedynczym mechanizmie (algorytmie), ale na wielu warstwach zawiłej i niehomogenicznej maszynerii.

Sądzę, że w najbliższych dziesięcioleciach wszystkie filozoficzno-spekulacyjne teorie umysłu zastąpi wiedza naukowa. Prowadzą do tego dwie uzupełniające się drogi. Jedną z nich jest coraz lepsza bezinwazyjna aparatura, ukazująca precyzyjnie i w czasie rzeczywistym mapę reakcji mózgowych żywych organizmów, a szczególnie człowieka. Drugą jest konstruowanie programowych i sprzętowych symulatorów sieci neuronowych, naśladujących działania biologicznych struktur, czyli podstawowych modemów sztucznej inteligencji. Inteligentne programy poszukujące rozwiązań na drodze uczenia i doskonalenia się, tworzenia i łączenia reprezentacji, przybliżają nam pojęcie o komplikacji prostych działań neuronalnych oraz pokazują możliwości i opcje ich przebiegu w świecie fizycznym.

*

„Forum Klubowe" nr 19/2004 r.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Człowiek – fenomenalne zwierzę Popędy, emocje, wolna wola

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (3)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word