Według Biblii ^{[ 1 ]}:

¹ Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem
w Judei za panowania króla Heroda, oto
Mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy
² i pytali: < żydowski? Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę
na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon>>. ^{[ 2 ]}

Nie znalazłszy „króla żydowskiego" w Jerozolimie, „Mędrcy ze Wschodu" zostali skierowani przez króla Heroda do Betlejem:

(...) ⁹ Oni zaś

wysłuchawszy króla, ruszyli w drogę. A oto
gwiazda, którą widzieli na Wschodzie, szła
przed nimi, aż przyszła i zatrzymała się nad
miejscem, gdzie było Dziecię. ¹⁰Gdy ujrzeli
gwiazdę, bardzo się uradowali.¹¹ Weszli do
domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego Ma-
ryją; upadli na twarz i oddali Mu pokłon.
I otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary:
złoto, kadzidło i mirrę.¹² A otrzymawszy we
śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną
drogą udali się do swojej ojczyzny. {P:3|Ibidem, Mt 2, 9 — 12}

Tyle o Trzech Mędrcach, czy też, jak popularniej się chyba obecnie ich w Polsce określa, Trzech Królach, mówi Pismo Święte chrześcijan. Ich święto, Święto Trzech Króli lub też Święto Objawienia Pańskiego, obchodzone jest zgodnie z tradycją katolicką dnia 6 stycznia. Jego celem jest uczczenie objawienia się Boga ludziom. Ma ono również swoje podstawy w polskim porządku prawnym. Niniejszy artykuł poświęcony jest podstawom normatywnym wzmiankowanego święta w polskim prawie powszechnie obowiązującym. Pozwolę sobie w nim pokrótce opisać uregulowanie tegoż święta w II Rzeczypospolitej i w okresie PRL, szczegółowiej natomiast omówię jego obecne podstawy prawne i wiążące się z nimi dylematy natury konstytucyjnej.

Święto Objawienia Pańskiego wpisane było do polskiego porządku prawnego jeszcze w okresie międzywojennym. Na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 1924 r. o naprawie Skarbu Państwa i poprawie gospodarstwa społecznego ^{[ 4 ]} zostało wydane rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 listopada 1924 r. o dniach świątecznych ^{[ 5 ]} wymieniające w swoim § 1 dni świąteczne, wolne od pracy stosownie do obowiązujących przepisów, wśród których znalazło się Trzech Króli przewidziane na dzień 6 stycznia. Mocą dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 października 1938 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych na Odzyskane Ziemie Śląska Cieszyńskiego ^{[ 6 ]} Trzech Króli zostało uznane za święto także na terytorium wymienionym w tytule tejże ustawy przyłączonym do Rzeczypospolitej na kilka dni przed jej uchwaleniem.

Pozycję normatywną Święta Trzech Króli jako dnia wolnego od pracy potwierdziła ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy ^{[ 7 ]} ( dalej: ustawa o dniach wolnych od pracy ), która wymieniała je w art. 1 pkt. 1 lit. b. W 9 lat później ustawa z dnia 16 listopada 1960 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy ^{[ 8 ]} zniosła owo święto, stanowiąc, iż lit. b art. 1 pkt. 1 ustawy o dniach wolnych od pracy się skreśla.

Sytuacja w tej materii w ciągu prawie 50 kolejnych lat nie uległa zmianie. Przełom przyniosła dopiero ustawa z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy — Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw ^{[ 9 ]} ( dalej: ustawa z dnia 24 września 2010 r. ). Owymi zmienionymi niektórymi innymi ustawami są przywołana już ustawa o dniach wolnych od pracy ^{[ 10 ]} oraz ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej ^{[ 11 ]} (dalej: ustawa o stosunku Państwa do Kościoła ). Ustawa z dnia 24 września 2010 r., uchwalona z inicjatywy posłów Platformy Obywatelskiej, której projekt został przegłosowany w trzecim czytaniu ogromną większością głosów ( 370 posłów za przyjęciem projektu ustawy, 44 było przeciw, 1 poseł wstrzymał się odgłosu ) ^{[ 12 ]}, weszła w życie 1 stycznia 2011 r. Ustawa z dnia 24 września 2010 r. wprowadziła do art. 130 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ^{[ 13 ]} ( dalej: Kodeks pracy ) § 2¹ , który stanowi:

Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.

W pozostałych aktach prawnych zmienionych ustawą z dnia 24 września 2010 r. dopisano przy przepisach dotyczących dni wolnych od pracy ni mniej, ni więcej:

6 stycznia — Święto Trzech Króli,

Wzmiankowana nowelizacja już na etapie prac parlamentarnych wzbudzała duże kontrowersje. Budzi ona bowiem liczne spory dotyczące kwestii jej konstytucyjności. Zarzuty przeciwko jej zgodności z Konstytucją RP ^{[ 14 ]} można podzielić na te, dotyczące praw pracowniczych oraz te, dotyczące zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej.

Odnośnie do kwestii praw pracowniczych, to ustawie z dnia 24 września 2010 r. zarzuca się różnicowanie sytuacji pracowników w zakresie wymiaru czasu pracy i prawa do dni wolnych od pracy.

Regulacja art. 1 wymienionej nowelizacji wprowadza do Kodeksu pracy przepis, zgodnie z którym zaistnieć może sytuacja, w której przykładowo, w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przypadku gdyby święto wypadło w sobotę, pracownik pracujący od poniedziałku do piątku musiałby pracować 5 dni w owym tygodniu i nie mógłby sobie odebrać dnia wolnego za święto przypadające w sobotę, natomiast pracownik pracujący od wtorku do soboty, pracowałby w owym tygodniu, w którym święto wypadło w sobotę, 4 dni. Biorąc tych samych pracowników, pracujących w te same dni, co w poprzednim przykładzie, w sytuacji, w której święto wypadłoby w poniedziałek, to pracownik pracujący od wtorku do soboty byłby w tym przypadku „poszkodowany" względem pracownika pracującego od poniedziałku do piątku, ponieważ nie mógłby wziąć dnia wolnego za święto wypadające w poniedziałek.

Jak z powyższych przykładów wynika, regulacja wprowadzona do Kodeksu pracy ustawą z dnia 24 września 2010 r. może prowadzić do takiej dyferencjacji sytuacji pracowników w zakresie wymiaru czasu pracy i prawa do dni wolnych od pracy, która jest dyskryminująca i stoi w sprzeczności z art. 32 Konstytucji RP głoszącym, iż:

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Nadto, art. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. uniemożliwiający pracownikom odebranie dnia wolnego za święto przypadające w dzień wolny od pracy, godzi w istotę samego święta.

Świętem bowiem wg Małego słownika języka polskiego jest <> ^{[ 15 ]}.

Niezależnie jednak od definicji słownikowej, ustawodawca expressis verbis stanowi w art. 1 ustawy o dniach wolnych od pracy, iż: Dniami wolnymi od pracy są święta w nim wymienione. Podobnie w pkt. 1 art. 17 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła ustawodawca wyraźnie stwierdza, że: Niedziele i następujące święta katolickie, zwane dalej „świętami", są dniami wolnymi od pracy . Wolne od pracy są także dni świąteczne wymienione w art. 9 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. ^{[ 16 ]} ( dalej: Konkordat ).

Przywołane powyżej przepisy wskazują, iż immanentną cechą świąt w świetle polskiego prawa jest to, że są one wolne od pracy. Prawo do dni wolnych od pracy gwarantuje z kolei art. 66 ust. 2 Konstytucji RP stanowiący, że:

Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Skoro zatem święto jest dniem wolnym od pracy, a ustawa zasadnicza pracownikowi do takich dni prawo przyznaje, to niekonstytucyjnym wydaje się być przepis, zgodnie z którym niemożliwym staje się dla pracowników odebranie dnia wolnego za święto wypadające właśnie w dniu wolnym od pracy, a więc przepis sankcjonujący sytuacje, w których pracownicy są „poszkodowani" ze względu na to, iż dane święto „nałożyło się" na dzień, w którym akurat nie pracują.

Druga grupa zarzutów wysuwanych przeciwko konstytucyjności ustawy z dnia 24 września 2010 r. dotyczy zobowiązań międzynarodowych RP. Wskazuje się bowiem m.in., iż ustawę ową uchwalono niezgodnie z postanowieniami Konkordatu.

Rozważania na ten temat należy rozpocząć od wskazania, iż umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ( a takim aktem prawnym jest właśnie Konkordat ) jest aktem normatywnym wyższego rzędu, a więc mającym pierwszeństwo, zgodnie z art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Od literalnej wykładni tego przepisu nie odbiega też Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 marca 2008 r. ( SK 3/07 ), w którym stwierdza on, że umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie zajmuje w hierarchii źródeł powszechnie obowiązującego prawa miejsce wyższe niż ustawa (… ) ^{[ 17 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ojciec chrzestny kolonialnego handlu niewolnikami Czy prawda was wyzwoli (respons)?

Zobacz komentarze (25)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word