Nie tylko z tych powodów sprawa nie dojrzała do ostatecznego jej załatwienia. Nie będąc związany granicami skargi (art. 51 ustawy o NSA), Sąd miał obowiązek zbadać zgodność zaskarżonej decyzji z prawem niezależnie od zarzutów zgłoszonych w skardze. W wyniku takiej kontroli zaskarżonej decyzji Sąd stwierdził, że w aktach sprawy nie ma dowodu potwierdzającego nie tylko daty, ale sam fakt uchwalenia złożonych do akt sprawy statutów. Nie wynika z akt, aby organ orzekający badał protokoły zgromadzenia założycieli Kościoła (...) co do formalnego uchwalenia omawianych statutów. Nie ma także protokołu zawierającego uchwałę zgromadzenia założycieli Kościoła o wyborze jego władz uprawnionych do złożenia deklaracji w sprawie rejestracji. W tym stanie rzeczy nie można mieć pewności, że deklaracja w sprawie rejestracji Kościoła, podpisana przez Mariusza P., Grzegorza K. oraz Leszka A., pochodzi od osób uprawnionych. Ustaleń w omówionym wyżej zakresie organ powinien był dokonać na początku postępowania, przed merytorycznym badaniem deklaracji.

Deklaracja w sprawie rejestracji Kościoła (...) w Sz. została zgłoszona na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. 1989 r. Nr 29 poz. 155 z późn. zm.). Na podstawie tej ustawy mogą być rejestrowane kościoły i inne związki wyznaniowe (art. 30 ustawy). Organ administracji nie rozważał i nie wypowiedział się, czy Kościół (...) w Sz. może być zaliczony do kościołów bądź innych związków wyznaniowych, a co za tym idzie — czy ma do niego zastosowanie powołana ustawa. Sam wnioskodawca wyraźnie nie podał, czy deklaracja odnosi się do kościoła, czy też do innego — i jakiego — związku wyznaniowego. Nazwa zgłoszonego do rejestracji związku może sugerować, iż ma być on kościołem. W socjologii termin "kościół" używany jest na oznaczenie wszelkich organizacji religijnych. Jest on formą zewnętrznego rozwoju organizacji religii, charakteryzującą się przede wszystkim formalnie ustaloną hierarchiczną strukturą, daleko posuniętą standaryzację kultu i systematyzacją doktryny religijnej (patrz: Wielka encyklopedia powszechna PWN, 1965). W "Prawie wyznaniowym" Michała Pietrzaka, wydanym przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w 1988 r., nazwa "kościół" jest przyjęta dla religii chrześcijańskich. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania posługuje się nazwą "kościół" w znaczeniu religii chrześcijańskich, skoro w art. 30 używa dwóch odrębnych pojęć: kościół i inne związki wyznaniowe. Za związki wyznaniowe należy uważać, zgodnie z cytowanym "Prawem wyznaniowym", wszelkie organizacje, wspólnoty o charakterze religijnym. Zarówno zatem kościół, jak i inne związki wyznaniowe są organizacjami religijnymi. W Małym słowniku języka polskiego (PWN 1994) zdefiniowany jest związek religijny jako zespół wierzeń dotyczących struktury i celu istnienia człowieka w powiązaniu z Bogiem. Podobnie tłumaczone jest pojęcie religii w Nowej encyklopedii powszechnej (PWN 1994). Religia jest powiązaniem między człowiekiem a Bogiem, inaczej mówiąc — relacją między człowiekiem a świętością (sacrum). Zakłada aktywność osoby ludzkiej w dążeniu do świętości przez zbliżenie się do Boga. Takich dogmatów — jak się wydaje nie uznaje Kościół (...) w Sz. Złożona wraz z pismem skarżącego z dnia 23 sierpnia 1996 r. informacja o podstawowych założeniach doktrynalnych tego Kościoła podaje, że nie zakłada on istnienia Bytu Nadrzędnego nazwanego Bogiem, Allahem itp., który byłby początkiem i źródłem życia. Życie realne i życie po śmierci jest funkcją "Bytu Doczesnego". Wszelkie formy życia mają swój początek i koniec, a także ulegają przekształceniom w ramach "Bytu Doczesnego". Statut Kościoła w § 7 zawiera stwierdzenie, że najwyższym dobrem wiernych jest dążenie do osiągnięcia najwyższego dobra moralnego, jakim jest samorealizacja, polegająca na wykorzystaniu własnych sił twórczych dla osiągnięcia doczesnej pomyślności, rozumianej jako stan zaspokojenia podstawowych i uzasadnionych potrzeb życiowych — prywatnych i rodzinnych. Wydaje się, że te założenia oraz cel działania wiernych Kościoła (...), skierowany na osiągnięcie tylko dobra doczesnego, nie mieści się w pojęciu zasad wiary kościoła ani innego związku wyznaniowego.

Podniesione zagadnienia nie zostały dotychczas wyjaśnione w sprawie z naruszeniem art. 7 i 77 § 1 kpa, choć mają istotne znaczenie dla sposobu załatwienia wniosku skarżącego. Nie może bowiem być zarejestrowana na podstawie art. 30 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. 1989 r. Nr 29 poz. 155) organizacja, która nie uwzględnia w swoim statucie istnienia Boga jako świętości (sacrum).

Ocena zgłoszonego do rejestracji związku pod nazwą "Kościół (...)" pod kątem spełnienia kryteriów związku wyznaniowego w rozumieniu art. 30 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania jest trudna, może wymagać wiadomości specjalnych. Organ powinien rozważyć w toku ponownego rozpoznania sprawy potrzebę skorzystania z pomocy biegłego mającego w tym zakresie odpowiednie wiadomości, z zastosowaniem art. 262 § 1 pkt 2 i § 2 kpa, jeżeli deklaracja w sprawie rejestracji związku została złożona przez osobę uprawnioną.

Z omówionych wyżej względów Sąd na zasadzie art. 22 ust. 2 pkt 3 i art. 55 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym orzekł jak w sentencji.

[ONSA 1998/4 poz. 135]

Zobacz także te strony: Rejestracja ruchów religijnych

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Rejestracja Kościoła i związku wyznaniowego Rejestr kościołów i innych związków wyznaniowych

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word