Teraz powróćmy do prawosławia w Ugandzie. Na początku lat 30 ubiegłego wieku wspomniany już biskup Alexander z Afryki Południowej, z Afrykańskiego Kościoła Prawosławnego, udał się do Ugandy na zaproszenie Obadiaha Bassajjikilato i Reubena Sseseya Mukasy, który później miał być znany jako ksiądz Spartas, a po latach miał się stać biskupem Cristoforosem z Nilópolis. Obydwaj byli byłymi księżmi Kościoła anglikańskiego, którzy po przeczytaniu wielu książek i pism zdecydowali się przyłączyć do Kościoła prawosławnego. Wszystko wskazuje na to, że w jakimś piśmie z USA odkryli adres biskupa Mc Guire, do którego napisali, a ten z kolei poprosił wyświęconego przez siebie biskupa Alexandra, aby udał się w odwiedziny do tych dwóch księży. Tak też ten uczynił i przez dziewięć miesięcy, od października 1931 r. do lipca 1932 r., nauczał i chrzcił nowych wiernych w Ugandzie, jak również wyświęcił na księży Bassajjikilato i Mukasę. Pomiędzy ochrzczonymi przez niego była córka pewnego Greka z Kampali, który zwrócił uwagę na dziwny, niepodobny do prawosławnego ryt, którego używali ci dwaj księża. Ów Grek przekonał Bassajjikilato i Mukasę, aby weszli w kontakt z greckim patriarchą z Aleksandrii w Egipcie. Również, w 1932 r., przejeżdżał przez Kampalę w drodze do Tanzani wspomniany już poprzednio w tym artykule ksiądz Nicodemus Sarika.

Brytyjskie władze w Kampali zainteresowały się czarnoskórym biskupem Alexandrem. Służby bezpieczeństwa tego brytyjskiego protektoratu napisały do władz Afryki Południowej prosząc o informacje na temat osoby, działalności i Kościoła biskupa Alexandra. Ten tymczasem, wracając do Afryki Południowej, jeden z etapów podróży przejechał pociągiem z Kampalii do Mombasy. To właśnie w pociągu spotkał pracownika pocztowego, Jamesa Beutaha, którego zainteresował czarnoskóry biskup i jego Kościół. Alexander dowiedział się od Beutaha, że ludność plemienia Kikuyus nie akceptowała wśród siebie misjonarzy związanych z władzą kolonialną. Beutah napisał do mieszkającego wówczas w Anglii przyszłego prezydenta Kenii, Jomo Kenyatty, który z kolei przekonał biskupa Alexandra, aby ten powrócił do Nairobi w Kenii, ówczesnej koloni brytyjskiej.

W 1929 r. Kikuyus z Centralnej Prowincji Kenii utworzyli zrzeszenie, które było protestem na ogłoszony przez misjonarzy zakaz obrzezania kobiet. W tamtym czasie cała oświata Kenii była w rękach zagranicznych misjonarzy. W jednej z misji, na której czele stał pastor John Arthur z Kościoła Szkockiego, duchowny ten nakazał swoim afrykańskim przedstawicielom, którymi w większości byli nauczyciele, aby podpisali zobowiązanie, że będą donosić o wszystkich znanych im przypadkach stosowania obrzezania kobiet oraz o wszystkich członkach i sympatykach Centralnego Zrzeszenia Kikuyus, które było już opozycyjną organizacją skierowaną przeciw dominacji brytyjskich władz kolonialnych. To zarządzenie spowodowało utworzenie „Kikuyu Karing´a Educational Association" (KKEA) i „Kikuyu Independent School Association" (KISA), których zadaniem było utworzenie systemu oświaty poza zasięgiem chrześcijańskich misji zagranicznych. W takim kontekście osoba biskupa Alexandra, Murzyna i Afrykańczyka, zdawała się być dobrą okazją do niezależnej, od zagranicznych misjonarzy, działalności oświatowej i dlatego prezydent KISA napisał do biskupa Alexandra, zapraszając go ponownie do Kenii. Alexander odpowiedział, ale również napisał do prawosławnego biskupa greckiego w Johanesburgu, prosząc go o list polecający dla niego do pewnego prawosławnego księdza w Moshi, Tanganice. Zarazem wyraził swoje pragnienie przyłączenia się do Greckiego Kościoła Prawosławnego w Południowej Afryce.

Do Kenii Alexander pojechał w listopadzie 1935 r. Utworzył tam seminarium, gdzie przygotowywało się ośmiu studentów, siedmiu z nich związanych z KISA i jeden związany z KKEA. Wyświęcił również dwóch księży: Arthura Gatungu Gathuna i Philipa Kianda Magu, jak również dwóch diakonów: Daudi Kiragu i Harrisona Kiranga. Powrócił do Afryki Południowej pragnąc po jakimś czasie ponownie odwiedzić Kenię, co mu się już jednak nie udało, gdyż w międzyczasie wybuchła II Wojna Światowa, a zarazem został poddany systemowi „apartheidu" przez rząd południowoafrykański. Okazało się jednak, że tego typu problemy wzmocniły tylko prawosławie w Kenii, bo dla ludności afrykańskiej tej brytyjskiej koloni było to znakiem, że prawosławie nie ma nic wspólnego z kolonialną władzą białych, czego nie można było powiedzieć o katolicyzmie i protestantyzmie.

Tymczasem kontakty pomiędzy Kościołem prawosławnym w Ugandzie i greckim patriarchatem aleksandryjskim ciągle się rozwijały i to pomimo wybuchu II Wojny Światowej. Afrykę Wschodnią, w tym Ugandę, odwiedził metropolita Nikolaos z Axum. Opracował on dla Świętego Synodu patriarchatu aleksandryjskiego relację na temat prawosławnych Kościołów w Afryce, która została wydana w formie książki.

Księża Spartas (Ruben S. Mukasa) i Obadiah wyczytali w jakiejś gazecie, że w Kenii istnieje prawosławna wspólnota. Zdecydowali się pojechać tam, aby przekonać kenijską grupę, by przyłączyła się do greckiego patriarchatu aleksandryjskiego. Kenijscy prawosławni zdecydowali się więc na napisanie listu z prośbą o przyjęcie do patriarchy Meletiosa (1926-1935) z Aleksandrii, który odpowiedział pozytywnie na ich prośbę, ale zmarł, zanim uczynił jakieś konkretne kroki w celu przyłączenia do patriarchatu prawosławnych wiernych z Kenii. Ci więc napisali ponownie podobną prośbę, która tym razem była skierowana do następcy Meletiosa, Cristoforosa II. Ten również zgodził się na przyjęcie Kenijczyków pod swoją jurysdykcję, nadając ich Kościołowi kanoniczność. Doszło do tego w końcu w 1946 roku.

W tym samym czasie w Ugandzie działał już niestrudzony ksiądz Nikodemus Sarika. Wybrał on dwóch miejscowych, czarnoskórych mężczyzn, nauczył ich prawd wiary i w 1939 r. posłał do patriarchy Cristoforosa w Aleksandrii, w Egipcie, aby tam otrzymali odpowiednie wykształcenie. Po otrzymaniu święceń kapłańskich powrócili do Ugandy, gdzie wkrótce jeden z nich zmarł, ale drugi, ksiądz Ireneus Magimbi, stał się prawdziwym misjonarzem swojego ludu. W 1945 r. ksiądz Spartas wysłał do Aleksandrii czterech młodych mężczyzn, którzy w tamtejszej szkole greckiej ukończyli szkołę średnią, a następnie zostali wysłani do Grecji, aby na Uniwersytecie Ateńskim ukończyli studia teologiczne. Jednym z czwórki był późniejszy metropolita Ugandy, Theodore Namkyamas.

Po skończeniu II Wojny Światowej w Kenii wzmógł się ruch wyzwoleńczy. W 1952 r. Brytyjczycy wprowadzili stan wyjątkowy w związku z działalnością partyzantów Mau Mau i zakazali działalności Kościołowi prawosławnemu, zamykając jego świątynie i szkoły. Wojsko brytyjskie prześladowało prawosławie paląc wiele kościołów i zamykając prawosławnych księży w obozach koncentracyjnych. Okazało się bowiem, że po II Wojnie Światowej nastąpił wielki wzrost Kościoła prawosławnego. Misje katolickie i protestanckie były często widziane w roli współpracowników brytyjskich władz kolonialnych. Niestety, również kościelne, katolickie i protestanckie władze w Kenii, często obierały sobie Kościół prawosławny jako cel swoich ataków.

W tym samym czasie podobny ruch wyzwoleńczy spod władzy brytyjskiej narodził się na Cyprze, a na jego czele stanął arcybiskup Makarios, który w 1956 r. został izolowany na Wyspach Seszelach. W 1957 został uwolniony i przetransportowany do Kenii. Sama obecność i działalność Makariosa były bardzo ważne dla przywódców tamtejszego ruchu niepodległościowego, z których wielu, podobnie jak wielu kenijskich księży prawosławnych, znajdowało się w więzieniu. Nawet kolonialne władze brytyjskie zwróciły się z pytaniem do parlamentu brytyjskiego, dlaczego pozwolono arcybiskupowi Makariasowi na przybycie do Kenii i głoszenie kazań tamtejszemu ludowi.

Doszło wówczas do zawarcia przyjaźni pomiędzy arcybiskupem Makariosem i późniejszym prezydentem niepodległej Kenii, Jomo Kenyattą. Cypr uzyskał niepodległość w 1960 r., a Kenia w 1963 r. W 1970 r. arcybiskup Makarios, pierwszy prezydent niepodległego Cypru, został zaproszony przez prezydenta Kenyattę do złożenia oficjalnej wizyty w tym afrykańskim kraju. Pomimo, że Makarios przybył do Keni w charakterze szefa państwa, gdyż nie miał żadnej jurysdykcji w Kościele afrykańskim (był tylko głową Autokefalicznego Prawosławnego Kościoła Cypru), to jednak spotkał się z wieloma, religijnymi przywódcami Kenii i odwiedził wiele prawosławnych, tamtejszych kościołów. Makarios był pod wrażeniem widzianej w Kenii biedy Kościoła i ludzi. Napisał więc do greckiego patriarchy aleksandryjskiego ofiarując mu swoją pomoc. Prezydent Kenyatta ofiarował Kościołowi prawosławnemu miejsce w okolicy Nairobi, w Riruta, gdzie miało powstać prawosławne seminarium. Arcybiskup Makarios ofiarował na jego budowę pieniądze i w 1971 r. pojawił się ponownie w Kenii, aby położyć pod jego budowę kamień węgielny. Chociaż patriarcha aleksandryjski nie miał jak wyposażyć tego seminarium w odpowiednie kadry, to jednak działało ono tam aż do 1982 r.

W 1958 r. patriarcha aleksandryjski mianował metropolitę z Irinoupolis (Dar-es- Salaam) odpowiedzialnym za wiernych Kościoła prawosławnego w Tanzanii, Kenii i w Ugandzie. Metropolita Nikolaos przeniósł swoją siedzibę do Kampalii w Ugandzie. W 1960 r. archimandryta Chrysostom Papasarantopoulos przybył do Kampalii, gdzie pracował przez 10 lat, skąd następnie udał się do Zairu, aby otworzyć tam nową, prawosławną misję.

W tamtych czasach w Afryce bardzo potrzebowano zagranicznych misjonarzy, gdyż po długich latach prześladowań ze strony kolonialnych władz brytyjskich oraz ataków ze strony współpracujących z władzami kolonialnymi misjonarzy rzymskokatolickich i protestanckich, Kościół prawosławny znalazł się w dosyć trudnej sytuacji.

W 1968 r. metropolita Nikolaos został wybrany greckim patriarchą aleksandryjskim, a metropolitą na jego miejsce został Nicodemus, który wyświęcił wielu księży. Umiera jednak w 1972 r. i metropolitą został Frumentios, który umarł w 1981 r. Podczas jego rządów doszło w prawosławnym Kościele afrykańskim do pewnego kryzysu. Jeden z biskupów wyświęconych jeszcze przez biskupa Alexandra w 1935 r., George Gathuna, się zbuntował, za co został oficjalnie usunięty ze swojego biskupiego stanowiska przez Święty Synod Patriarchalny, chociaż w praktyce dalej działał jako biskup i dlatego, już jako schizmatyk, wraz ze swoją wspólnotą wszedł on w kontakt ze Starokalendarzowym Greckim Synodem Prawosławnym

Przywódcą Starokalendarzystów był Arcybiskup Cyprianos de Oropos y Fili. Ten, wraz z biskupem Gathuna, wyświęcił na biskupa Kigundu, który stanął na czele tej afrykańskiej grupy po śmierci Gathuna w 1986 r. Kingundu jednak już wkrótce został wyrzucony z Synodu Starokalendarzowego, kiedy wykryto, że po zostaniu wyświęconym na biskupa potajemnie zawarł związek małżeński. Większość księży, którzy zostali wyświęceni przez Gathuna i Kigunda, powróciła pod jurysdykcję greckiego patriarchatu aleksandryjskiego, chociaż niektórzy z nich musieli otrzymać ponowne święcenia kapłańskie.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Prawosławny Grecki Patriarchat Aleksandryjski Prawosławie

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Mirosław Kropidłowski Ur. 1961. Przez wiele lat był misjonarzem katolickim w Afryce i w Ameryce Łacińskiej, od niedawna jest księdzem prawosławnym Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego - Patriarchatu Kijowskiego w w Brazylii. Współtworzy serwis Ekumenizm.pl. Pracuje jako zastępca dyrektora w biednej szkole publicznej na peryferiach miasta Senhor do Bonfim i pracuje społecznie wśród najuboższych dzieci swojej szkoły i regionu. Jest także inicjatorem Stowarzyszenia Misja Nadzieji i Miłości, do walki z biedą i jej konsekwencjami.Mirosław Kropidłowskli 3 października 2008 roku zmarł w Brazylii na zawał serca.  Liczba tekstów na portalu: 19  Pokaż inne teksty autora  Najnowszy tekst autora: Voodoo: Zło, które działa dzięki wierze