 |
         |
|
 |
Prawo » Historia prawa Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu w Wilnie w latach 1919-1939 [1] Uniwersytet imienia Stefana Batorego USB był najdalej na wschód wysuniętym ośrodkiem krzewienia kultury łacińskiej. Odrodzony w 1919 r. uniwersytet na terenie okręgu wileńskiego II Rzeczpospolitej skupiał w swoich murach wiele narodowości. Podejmujący studia na Uniwersytecie Wileńskim spotykali się z różnorodnością problemów międzynarodowych, międzypaństwowych, światopoglądowych, kulturowych. Wydział prawa był jednym z pierwszych powołanych do życia w ramach USB. Był też wydziałem najliczniejszym. W założeniach organizatorów miał przygotowywać swych absolwentów do pracy w sądownictwie, administracji i legislacji. Kadra profesorska pochodziła z uniwersytetów Dorpatu, Petersburga, Krakowa, Lwowa lub uniwersytetów zachodniej Europy [ 1 ]. a) Pracownicy Wydziału Prawno-Społecznego USBOd początku działalności Wydziału Prawno-Społecznego tj. od roku 1919 pracowali tam tacy naukowcy jak: Władysław Zawadzki [ 2 ] ekonomista, Franciszek Bossowski romanista i cywilista, który przybył z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Alfons Parczewski specjalista prawa kanonicznego. W dwa lata później do kadry uniwersyteckiej dołączyli Bronisław Wróblewski urodzony w Twerze, Eugeniusz Waśkowski [ 3 ] urodzony w Akermanie. Pierwszy rok studiów rozpoczynało prawo rzymskie wykładane przez wspomnianego wyżej Franciszka Bossowskiego [ 4 ], autora pracy romanistycznej Actio ad exhibendum w prawie klasycznym i justyniańskim (1929)oraz Die Abgrenzung des mandatum und der negotiorum gestio im klassishen und justinianischen Recht (1937). Historii ustroju państw na zachodzie Europy nauczał prof. Iwo Jaworski [ 5 ]. W II Rzeczpospolitej profesor ten był autorem pierwszych podręczników z zakresu powszechnej historii państwa i prawa. Najważniejszymi pracami powstałymi w okresie wileńskim są: Zagadnienie rządów parlamentarnych w pierwszym okresie Rewolucji Francuskiej (1926), Zarys dziejów miasta Wilna (1929). Nad dawnym prawem polskim i litewskim pracował prof. Stefan Echrenkrentz [ 6 ]. Badał Statuty Litewskie i publikował związane z nimi prace. Dwukrotnie w roku 1930 i w 1935 został wybrany senatorem II Rzeczpospolitej. Habilitował się u niego Seweryn Wysłouch [ 7 ] i Jan Adamus [ 8 ]. Seweryn Wysłouch w Wilnie opublikował: Posługi komunikacyjne w miastach Wielkiego Księstwa Litewskiego na prawie magdeburskim do poł. XVI w. (1936). Do uczniów Stefana Echrenkrentza należeli również doktorzy: Juliusz Bardach [ 9 ], Władysław Wielhorski [ 10 ] Kraków — Warszawa — Lublin 1989, Artykuł R. Dworka zawiera w przypisach noty biograficzne pracowników Instytutu Europy Wschodniej: Wł. Wielhorskiego, S. Świaniewicza i W. Sukiennickiego.}, Alina Wilkiewiczówna-Wawrzyńczykowa [ 11 ]. Katedrą teorii prawa i filozofii przez dziesięć lat (1919-1929) kierował uczeń Leona Petrażyckiego, Jerzy Lande. W czasie pracy w Wilnie opublikował pierwsze swe książki: Norma a zjawisko prawne. Rozważania nad podstawami teorii prawa na tle krytyki systemu Kelsena (1925)oraz Zarys historii filozofii prawa w Polsce od początku XIX wieku (1928 Berlin) [ 12 ]. Później, po przejściu prof. Jerzego Landego na stanowisko profesora UJ, teorię i filozofię prawa wykładał Wiktor Sukiennicki [ 13 ]. Prof. W. Sukiennicki swoje wcześniejsze prace poświęcił teorii i filozofii prawa międzynarodowego. Były to: O pojęciu suwerenności (praca doktorskawydana w Paryżu w 1927), O podstawach obowiązywania prawa narodów (1929). W latach trzydziestychprzygotował trzytomowe opracowanie: Ewolucja ustroju Związku Republik Radzieckich w świetle oficjalnych publikacji władzy Radzieckiej (1938-1939) [ 14 ]. Został uznany dzięki tej pracy za nowatorskiego badacza prasy radzieckiej i jednego z pierwszych, światowych sowietologów. Prawo państwowe i międzynarodowe od 1920 roku przez cały okres istnienia USB było wykładane przez prof. Wacława Komarnickiego. Równolegle od 1929 r. był profesorem w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Wydał następujące prace: Polskie prawo polityczne (1922), po francusku La definition de l`agresseur (1935) oraz Ustrój państwowy Polski współczesnej (1937). Od lat trzydziestych pomagali mu docenci jego wychowankowie doc. Michał Król [ 15 ] i doc. Andrzej Mycielski [ 16 ]. Prof. W. Komarnicki z ramienia Stronnictwa Narodowego był posłem do sejmu w latach 1928-1935, a na emigracji 1942-1944 ministrem sprawiedliwości w rządzie Władysława Sikorskiego [ 17 ]. Na Wydziale Prawno-Społecznym USB istniał także przedmiot prawo kościelne, wykładany od 1919 r. przez prof. Alfonsa Parczewskiego [ 18 ]. Jego zainteresowaniem była głównie etnologia. Napisał kilka artykułów o Łużyczanach i książkę W sprawie zachodniej granicy Polski (1919). Przed II Wojną Światową zastąpił goprof. Bolesław Wilanowski [ 19 ], specjalista od konkordatów. W okresie pracy na USB profesor B. Wilanowski opublikował takie prace jak: Rozwój historyczny konkordancji (1929), Stosunek kościoła do państwa w świetle konkordatów (1930), Zwyczaj w kościele katolickim (1941, nakładem Cerkwi prawosławnej w Wilnie).
Przypisy: [ 1 ] Autor
artykułu zbierał dane dotyczące Wydz. Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu
im. S. Batorego w Wilnie przez około dziesięć lat, w czasie pisania rozprawy
doktorskiej pt. „Myśl prawnicza Bronisława Wróblewskiego". B. Wróblewski
był profesorem wydz. Prawno-Społecznego USB w latach 1921-1940. Część
informacji uzyskałem dzięki osobiście przeprowadzonym rozmowom z prof. J.
Bardachem i nieżyjącym już prof. L. Kurowskim, pracownikami Uniwersytetu
Warszawskiego oraz z żoną prof. B. Wróblewskiego Krystyną Hirschberg-Wróblewską
zamieszkałą w Krakowie. [ 2 ] Jako
mieszkaniec Wilna był jednym z organizatorów Uniwersytetu Stefana Batorego.
Pochodził z zakorzenionej od pokoleń rodziny wydawców wileńskich. Jego
przodkowie w XIX w. wydawali dzieła Adama Mickiewicza, braci Śniadeckich,
Joachima Lelewela. Informacje o Wł. Zawadzkim podają L. Guzicki, S. Żurawicki w pracy Polscy ekonomiści XIX i XX wieku. Warszawa 1984, s.
140-151. [ 3 ] A. Święcicki, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919 — 1939. Jego dziedzictwo
dzisiaj. Wydział Prawa i Nauk Społecznych, [w:] Spotkania (pismo młodych
katolików), Lublin, 1978, nr 15. [ 4 ] Franciszek Bossowski od
1920 r. profesor prawa rzymskiego w Uniwersytecie Wileńskim, zmarł w 1940 r.
Informacja w: Nowa Encyklopedia Powszechna PWN 1995. [ 5 ] Iwo Jaworski w latach II Wojny Światowej dziekan i profesor konspiracyjnego Wydziału Prawa na Uniwersytecie w Wilnie. Od 1945
profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, następnie profesor historii prawa we
Wrocławiu. Informacje [w:] Polski Słownik Biograficzny 1964-1965, t.
11, s. 106-107. [ 6 ] Na temat Stefana Echrenkrentza pisze J. Bardach w artykule pod tytułem: Nauka historii ustroju i prawa litewskiego w Wilnie w latach 1920-1939, [w:] „Lithuania" nr 4(13) 1994. S. Echrenkrentz zmarł w lipcu 1945. Polski Słownik Biograficzny 1948, t. 6, s. 207-208. [ 7 ] Seweryn Wysłouch — jego okres aktywności naukowej w Wilnie opisał J.
Bardach: Nauka historii ustroju i prawa litewskiego w Wilnie w latach
1920-1939, wyd. cyt. Od 1948 profesor historii prawa we Wrocławiu. Informatory
Nauki Polskiej. Informatory Nauki Polskiej wydawnictwo seryjne w latach 1954-1957 wydawane przez Łódzkie Towarzystwo Naukowe, od 1958 r. w Warszawie przez PWN do dnia dzisiejszego, zawierają spisy adresowe czynnych
zawodowo samodzielnych pracowników nauki polskiej docentów, profesorów
nadzwyczajnych i zwyczajnych. Ponadto Informatory obejmują spis placówek
naukowych z podziałem na instytuty i katedry oraz ich kierownictwo. [ 8 ] Jan Adamus, o jego aktywności wileńskiej pisze J. Bardach: Nauka
historii ustroju i prawa litewskiego w Wilnie w latach 1920-1939, wyd. cyt., w latach 1944-1947 był profesorem w Oksfordzie. Powrócił do Polski w 1954 r. i objął pracę na wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Informacje
[w:] Biuletyn Uczonych Polskich. Ossolineum 1982, t. 1, s. 29 oraz
Informatory Nauki Polskiej. [ 9 ] Prof. Juliusz Bardach po dziś dzień zatrudniony w Instytucie Historyczno-Prawnym na Wydz. Prawa i Adm. Uniwersytetu
Warszawskiego. Skład Osobowy UW, Informatory Nauki Polskiej. [ 10 ] Wł. Wielhorski po uzyskaniu doktoratu u prof. S.
Echrenkrentza kierował referatem do spraw państw bałtyckich w Instytucie
Europy Wschodniej. Po II Wojnie Światowej na emigracji. Informacje o Wł.
Wielhorskim znalazły się [w:] J. Bardach Nauka historii ustroju i prawa
litewskiego w Wilnie w latach 1920-1939, wyd. cyt. oraz R. Dworek, Instytut
Europy Wschodniej (1930-1939), „Libertas" 1988, nr 12, {przedruk wydania
paryskiego [ 11 ] Alina Wilkiewiczówna-Wawrzyńczykowa
po II Wojnie Światowej profesor w Inst. Historii Polskiej Akademii Nauk. Informatory
Nauki Polskiej. [ 12 ] Jerzy Lande po II Wojnie Światowej nadal profesor prawa na Wydz. Prawa
UJ. Zmarł w 1954 r. Pośmiertnie w 1959 r. ukazały się jego pisma wybrane,
zawierające większość prac z okresu wileńskiego, krakowskiego i artykuły z lat czterdziestych: Studia z filozofii prawa, oprac. K. Opałek, wstęp
J. Wróblewski. Warszawa 1959, Informacje o J. Lande podaje Polski Słownik
Biograficzny, 1971, t. 16, s. 407-408. [ 13 ] Wiktor Sukiennicki w trakcie wojny nauczał w tajnym uniwersytecie, aresztowany przez władze
radzieckie, przedostał się na zachód z armią Andersa. Pozostał na zachodzie
wykładając w Wlk. Brytanii i St. Zjednoczonych. Wspomnienia dotyczące osoby
Wiktora Sukiennickiego można znaleźć [w:] S. Świaniewicz, Wspomnienia o Wiktorze Sukiennickim, „Zeszyty Historyczne" Paryż nr 66 1983, W.
Weintraub, Wiktor Sukiennicki 25 VII 1901 — 10 VI 1983 "PULS" Londyn
nr 20 1983 oraz N. Kłossowską, Mistrz "Kultura" Paryż, nr 6 1984. [ 14 ] Wydrukowana, ale nie rozpowszechniona z powodu
wstrzymania kolportażu przez ówczesnego ministra spraw wewnętrznych i wicepremiera Sławoja-Składkowskiego. Po wejściu wojsk radzieckich do Wilna całość
nakładu skonfiskowana jako paszkwil na ustrój radziecki. A. Święcicki,
Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919 — 1939. wyd. cyt. [ 15 ] A. Święcicki, Uniwersytet
Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1939, wyd. cyt. [ 16 ] Andrzej Mycielski po wojnie wieloletni profesor teorii prawa i prawa
konstytucyjnego we Wrocławiu. Informatory Nauki Polskiej. [ 17 ] Wacław Komarnicki po wojnie w latach 1945-1954
wykładał w Oxfordzie i w haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego, a także na
wydziale prawa stworzonym dla Polaków w Wlk. Brytanii. Zmarł w 1954. Polski
Słownik Biograficzny, 1967-1968, t. 13, s. 378-379. [ 18 ] Alfons Parczewski w latach 1906-1912 poseł do rosyjskiej
Dumy Państwowej, od 1915 profesor uniwersytetu w Warszawie, członek Polskiej
Akademii Umiejętności. W latach 1922 -1924 pełnił funkcję rektora w Uniwersytecie Wileńskim. Polski Słownik Biograficzny 1980, t. 25, s.
201-205. [ 19 ] Bolesław Wilanowski zajmował się prawem wyznaniowym, po
wojnie na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Informatory Nauki
Polskiej. « Historia prawa (Publikacja: 10-05-2006 )
str. 4759 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki 
| [ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ] Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator) | ||
 | ||