|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Historia prawa
Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu w Wilnie w latach 1919-1939 [2] Autor tekstu: Jerzy Kolarzowski
Katedra prawa karnego została powierzona Bronisławowi Wróblewskiemu.
B. Wróblewski był niezwykłą i twórczą osobowością wileńskiej Alma Mater.
Opublikował: Przestępstwo tłumu, Wstęp
do polityki kryminalnej (obydwie w 1922), Penologię
(2 tomy 1926), Prawo karne a moralność. Szkoła humanistyczna prawa karnego (1927),
Zarys polityki karnej (1928), Studia z dziedziny prawa i etyki (1934), Język
prawny i prawniczy (wydany pośmiertnie 1948) [ 20 ].
Bronisław Wróblewski uważał nauki prawne za część stale aktualizującej
się historii. Natomiast historię instytucji prawnych w tym prawnokarnych za część
ogólnoludzkiego dziedzictwa kultury. Stąd też jego wykłady, seminaria z ogólnej i szczegółowej części prawakarnego
oraz z kryminologii cieszyły się niezwykłym powodzeniem [ 21 ].
Tuż przed samą wojną B. Wróblewski razem ze swoim pierwszym uczniem Witoldem
Świdą podjęli się przeprowadzenia empirycznych badań nad sędziowskim
wymiarem kar w II RP;B. Wróblewski,
W. Świda Sędziowski wymiar kary w II
Rzeczpospolitej. Ankieta. U prof. B. Wróblewskiego doktoryzowali się
Witold Świda [ 22 ],
Stanisław Stomma [ 23 ], Maria Borucka-Arctowa,
Sawa Frydman (późniejsze nazwisko Cz. Nowiński) i Stanisław Olechnowicz
[ 24 ]. Asystentem u prof. B. Wróblewskiego
był także Igor Andrejew [ 25 ].
W. Świda po habilitacji w 1930 r. pozostał w katedrze prawa karnego. Łączył
pracę akademicką z zajęciami w wileńskiej adwokaturze. Od 1924 w Wilnie
prawem karnym procesowym zajmował się profesor Stefan Glaser [ 26 ]. W 1933 r. powstała osobna katedra procedury karnej prowadzona przez tego
profesora. Na wydziale Prawa i Nauk Społecznych zajęcia z ekonomii
prowadził prof. Władysław Zawadzki [ 27 ] profesor Uniwersytetu w Wilnie od 1919 do 1931. Główne prace: Zastosowanie
matematyki do ekonomii politycznej (1914),
Teoria produkcji (1923). Jego uczniem był Stanisław Świaniewicz
[ 28 ] politolog i ekonomista, jeden z pierwszych w świecie sowietologów,
autor prac: Psychiczne podłoże produkcji w ujęciu Jerzego Sorela (1926), Momenty
irracjonalne w teorii wyzysku (1928), Lenin
jako ekonomista (1930), Polityka gospodarcza
Niemiec Hitlerowskich [ 29 ] (1938), redaktor kilkutomowego wydawnictwa: Studiów nad problemami gospodarczymi ZSRR (1934). Studenci Wydz. Prawa i Nauk Społecznych musieli zapoznawać
się także z przedmiotem nazwanym skarbowość z elementami statystyki. Zajęcia z tego przedmiotu prowadził Mieczysław Gutkowski [ 30 ] autor publikacji Finanse miast Królestwa
Polskiego za lata 1815-1915 (1917),
Zarys ustawodawstwa z dziedziny skarbowości i gospodarki państwowej oraz komunalnej w 1925 r. na ogólnym tle sytuacji
gospodarczej Polski (1927). Ponadto
prof. M. Gutkowski rozpoczął wydawanie serii prac naukowych pod wspólnym tytułem
Prace seminarium ze skarbowości i prawa
skarbowego oraz ze statystyki. Wydano 3 tomy w latach (1931, 1932 i 1939).
Publikowali w nich m. in. dr Leon Kurowski [ 31 ], dr Jan Rutski
[ 32 ] (pierwszy polski doktorat z etyki gospodarczej u profesora filozofii Tadeusza
Czeżowskiego), Stefan Jędrychowski [ 32 ],
Leon Serafinowicz, Andrzej Dmitiew. Katedrą administracji kierował prof. Jerzy Panejko
[ 34 ],
współautor podręcznika Administracja i prawo administracyjne. Był promotorem doktoratów Henryka Dembińskiego i Jerzego Starościaka [ 35 ].
Pracę naukową pod kierunkiem profesora Panejki rozpoczął także Wacław
Dawidowicz [ 36 ]. Prawo cywilne wykładali: wymieniony już w związku z historią prawa rzymskiego Franciszek Bossowski i Eugeniusz Waśkowski członek
komisji kodyfikacyjnej i Polskiej Akademii Umiejętności. Eugeniusz Waśkowski
jest autorem prac: System prawa cywilnego
(1932), Kurs procedury cywilnej (1933). W 1938 roku do pracy w katedrze
prawa cywilnego dołączył Józef Zajkowski [ 37 ],
specjalizujący się w filozofii prawa cywilnego. Prawo handlowe było wykładane przez prof. Adama Chełmońskiego.
Profesor Chełmoński pełnił też funkcję redaktora naczelnego miesięcznika
Palestra [ 38 ]. W Wilnie prof. Adam Chełmoński wydał pracę Rejestr
handlowy (1927). Jego uczniem, który doktoryzował się jeszcze w Wilnie
został prof. Jerzy Wiszniewski [ 39 ]. Profesor Witold Staniewicz
[ 40 ] pełnił kilkakrotnie funkcję rektora Uniwersytetu im S. Batorego, a na Wydz.
Prawno-Społecznym wykładał prawo rolne. Wydz. Prawno-Społeczny USB ściśle współpracował z samodzielną placówkę tej uczelni — Instytutem Europy Wschodniej [ 41 ].
Przy jego zakładaniu czynnie zasłużył się Stefan Echrenkrentz. Pracownicy
uniwersytetu związani z Instytutem Europy Wschodniej wiele wysiłku poświęcili
badaniom dotyczącym przekształceniom ustrojowo-gospodarczym zachodzącym w ZSRR. W instytucie zagadnieniami ekonomii ZSRR zajmowali się: W. Świaniewicz,
W. Sukiennicki, M. Gutkowski. Zainteresowanie Związkiem Radzieckim i komunizmem
było znaczne i wpływało na krystalizację postaw politycznych. W gronie osób
kształtujących klimat w USB jednoznacznie antykomunistyczną postawą wsławili
się prof. Marian Zdziechowski [ 42 ],
redaktor naczelny codziennej gazety, wileńskiego Słowa.
1 2 3 Dalej..
Przypisy: [ 20 ] Bibliografię prac B. Wróblewskiego
można znaleźć w jego pracy wydanej pośmiertnie Język prawny i prawniczy.
Kraków 1948. Praca ta zawiera bibliografię prac B. Wróblewskiego sporządzoną
przez R. Ingardena i Wł. Woltera. [ 21 ] Rozmowy Czesława
Miłosza z panią Ewą Czarnecką (Renata Gorczyńska) pt. Podróżny świata,
Kraków 1992, s. 18, także Cz. Miłosz, Alfabet. Kraków 1997, s.
254-255. [ 22 ] Witold Świda po II Wojnie Światowej w latach 1947-1969
profesor prawa karnego na Wydz. Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego a w latach
1959-1962 rektor tejże uczelni. Informatory Nauki Polskiej. [ 23 ] Stanisław Stomma w latach powojennych pracownik naukowy
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, poseł na Sejm, w latach 1957 -1976
(przewodniczący koła poselskiego Znak), 1989-1991 senator. Za całokształt
działalności polityczno-społecznej odznaczony w 1994 Orderem Orła Białego.
Informacje o osobach aktywnych politycznie w PRL podaje: T. Mołdawa, Ludzie
władzy 1944-1991. Władze państwowe i polityczne. Stan na dzień 28 lutego
1991 r. Warszawa 1991. [ 24 ] Prace doktorantów B. Wróblewskiego zbierała dwutomowa Ogólna Nauka o Prawie, red. B. Wróblewski, Wilno 1938, t. 1 i 2. Zbiór ten zawiera m.
in. prace S. Olechnowicza i S. Frydmana. [ 25 ] Igor Andrejew po II Wojnie Światowej prokurator
wojewódzki w Warszawie, następnie sędzia sekcji tajnej Sądu Najwyższego, od
1964 prof. prawa karnego na Uniwersytecie Warszawskim. Informacje w Nowej
Encyklopedii Powszechnej PWN 1995. [ 26 ] Stefan
Glaser w czasie II Wojny Światowej dziekan Wydz. Prawa dla Polaków w Oxfordzie, później profesor prawa karnego międzynarodowego w uniwersytetach w Liege i Gandawie. „Minerwa" niepublikowana ankieta rozesłana do polskich
profesorów w kraju i na emigracji w 1948 r. przez Polską Akademię Nauk. (Władze
Polski Ludowej powołały na miejsce rozwiązanej Polskiej Akademii Umiejętności
Polską Akademię Nauk). Jej plonem było 3000 ankiet otrzymanych głównie z kraju, ale i z emigracji m. in. od S. Glasera. Nieopracowane zbiorczo ankiety
przechowuje archiwum PAN. [ 27 ] Władysław Zawadzki ponadto pracował
od 1936 w warszawskiej Szkole Głównej Handlowej. W latach 1932-1935 minister
skarbu. Był zwolennikiem matematycznej szkoły w ekonomii, dążył do
urealnienia analizy ekonomicznej przez wprowadzenie skonkretyzowanych założeń,
dotyczących środowiska socjoekonomicznego, prawnego i technicznego, w którym
rozgrywają się procesy ekonomiczne, informacje podają L. Guzicki, S. Żurawicki w pracy Polscy ekonomiści XIX i XX wieku, wyd. cyt. [ 28 ] Stanisław Świaniewicz po II Wojnie Światowej wykładowca na uniwersytetach Oxfordu, Manchesteru i w Kanadzie, Indonezji, St. Zjedn. A. Święcicki,
Uniwersytet Stefana Batorego. wyd. cyt. [ 29 ] Władze radzieckie S. Świaniewicza wycofały na
stacji Gniezdowo z transportu oficerów przewożonych do Lasu Katyńskiego na
egzekucję. Przewieziony został do więzienia w Smoleńsku a następnie do więzienia
Łubianka w Moskwie, w 1942 zwolniony. S. Świaniewicz pisze o tym we własnej
książce pt. W cieniu Katynia, Londyn 1974, zob. także Cz. Madajczyk, Dramat
katyński. Warszawa 1989, s. 24. [ 30 ] Mieczysław Gutkowski
został rozstrzelany przez Niemców w Wilnie w 1943 r. Polski Słownik
Biograficzny 1960-1961, t. 9, s. 181. [ 31 ] Leon Kurowski w latach
1945-1953 profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1951-1952
rektor), w latach 1951-1962 profesor Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, 1949-1984 katedry prawa finansowego Wydziału Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego. Ponadto ekspert ONZ w latach 1959-1968. Informatory:
Skład Osobowy UW, Informatory Nauki Polskiej. [ 32 ] Jan Rutski zginął w kampanii wrześniowej.
Informacja pochodzi z rozmowy przeprowadzonej przez autora artykułu z prof.
Leonem Kurowskim. [ 34 ] Jerzy Panejko w trakcie okupacji wpisany został na listę volksdeutschów,
pełnił funkcje w administracji niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie w Polsce, po wojnie wyemigrował do Wiednia. A. Święcicki, Uniwersytet
Stefana Batorego. wyd. cyt. [ 35 ] Jerzy Starościak po II Wojnie Światowej pracownik
Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej i kancelarii Rady Państwa. W latach 1972-1974 poseł na Sejm. Od 1950 r. był profesorem, kierownikiem
katedry prawa administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego. T. Mołdawa, Ludzie władzy 1944-1991. Władze państwowe i polityczne wyd. cyt. oraz Informator Skład Osobowy UW, Informatory Nauki
Polskiej. [ 36 ] Prof. Wacław Dawidowicz profesor administracji i prawa
administracyjnego na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Informatory
Nauki Polskiej. [ 37 ] A. Święcicki, Uniwersytet
Stefana Batorego, wyd. cyt. [ 38 ] Adam Chełmoński po II Wojnie Światowej wieloletni profesor
prawa administracyjnego i prawa gospodarczego na wydz. Prawa i Adm. Uniwersytetu
Wrocławskiego. Informatory nauki Polskiej. [ 39 ] Prof. Jerzy Wiszniewski przez wiele lat
wykładał prawo cywilne dla ekonomistów w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Informatory Nauki Polskiej. [ 40 ] Witold Staniewicz w latach 1926-1930 był ministrem reform rolnych, był
też posłem na Sejm w dwóch kadencjach z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Wsławił się tym, iż w roku 1930 odmówił głosowania nad
wnioskiem o przejściu do porządku dziennego nad interpelacją opozycji w sprawie traktowania więźniów w Brześciu, a w 1932 r. zrzekł się mandatu,
gdyż nie zgadzał się ze stanowiskiem swego klubu podczas głosowania nad
ustawą ograniczającą autonomię uniwersytetów. Po II Wojnie Światowej od
1946 profesor uniwersytetu w Poznaniu, następnie w poznańskiej Wyższej Szkole
Rolniczej. Informatory Nauki Polskiej. [ 41 ] R. Dworek,
Instytut Europy Wschodniej (1930-1939), wyd. cyt. [ 42 ] Marian Zdziechowski od 1899 r. profesor
Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1919-1931 profesor Uniwersytetu w Wilnie
(rektor 1925-1927), członek Akademii Umiejętności. Filozof głoszący poglądy
słowianofilskie, konserwatywne, katastroficzne, nawiązywał do polskiego
mesjanizmu, przedstawiciel nurtu modernistycznego w myśli katolickiej. Sł.
Mazurek; Marian Zdziechowski (1861-1938) [w:] Wielcy filozofowie
polscy. Sześć studiów. Warszawa 1997. « Historia prawa (Publikacja: 10-05-2006 )
Jerzy KolarzowskiDoktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy Liczba tekstów na portalu: 51 Pokaż inne teksty autora Najnowszy tekst autora: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4759 |
|