Kk. — Kościół przyczyniał się do rozwoju architektury, malarstwa. Istnieje przecież do dziś założona w Rzymie Papieska Akademia Nauk (powołana w 1936).

P. — Stosunek Kościoła do nauki i sztuki, jeśli nie był niechętny i przeciwny, miał poza tym jeden cel — podporządkowanie sobie tych dziedzin, aby nie rozwijały się poza wpływem kościelnym. Dlatego właśnie malarstwo jakie nam z przeszłości pozostało to głównie obrazy scenek biblijnych lub związanych ze świętymi. Na wszystko co rozwijało się poza teologią, patrzono podejrzliwie i niechętnie. Nawet na zajęcia wychowania fizycznego! Na pierwszym polskim Kongresie Eucharystycznym „Potępiono przesadny przerost sportu, który wyradza się w naszych czasach w pogański atletyzm i rekordomanię, szkodliwą dla zdrowia fizycznego i moralnego młodego pokolenia" (Gość Niedzielny, Nr 27/1930). A najwięcej niebezpieczeństw moralnych niesie zezwalanie na to dziewczętom: "Wszak wystawianie się na widok publiczny jest dla dziewcząt w najwyższym stopniu nieprzystojne… Potępiamy też z tego miejsca wychwalanie sportu" — ostrzega Pius XI w encyklice O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży (1929)

Kk. — Pilnuj się, bo możesz się doigrać!

P. — A co, skarci mnie ksiądz ręcznie? Niedawno skazano jednego takiego katechetę. Dawniej takie metody były przez kler propagowane, jako zdrowe. Nawet w encyklice papieskiej zostało to usankcjonowane: "Głupota przywiązana jest do serca dziecięcego, ale rózga karania wypędzi ją" (Pius XI, O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży). Tę koncepcję pedagogiczną rozwinęli jezuici, którzy nauczali rodziców w jednej ze swych broszur: "Nie odejmuj od dziecięcia karności, bo jeśli go wybijesz rózgą, nie umrze. Wybijesz go rózgą, a duszę jego z piekła wybawisz … Złem jest, kiedy rodzice nigdy nie mają odwagi dziecka swego wybić." (O wychowaniu dzieci, 1931)

Kk. — Dość tego, nie mam zamiaru udowadniać ci, że Kościół troszczył się o wychowanie i zdrowe myślenie.

P. — O tak! Rozwijano wiele pożytecznych dziedzin wiedzy. W szczególności demonologię, angelologię i temu podobne bajdurstwa. Wzorowym pomnikiem stanu w jakim kler trzymał oświatę jest pierwsza polska encyklopedia powszechnej wiedzy zredagowana w XVIII w. (!) przez pasterza Benedykta Chmielowskiego pt. Nowe Ateny, w podtytule zaznaczająca, iż zawiera "cały świat opisany z gruntu". Taką m.in. wiedzą karmiono ówcześnie szlachtę: "Czart, gdy w człeka wstępuje, ma do niego ingres którędykolwiek, najczęściej jednak przez usta", radził też jak to rozpoznać: "l. Jeśliby koźlęciny przez dni 30 jeść niechciał. 2-do. Jeśli ma oczy straszne, członki słabe. 3. Jeśli niechce mówić Psalmu … 4. Jeśli mówi językiem Cudzoziemskim nienauczonym. … 6. Od niektórych wychodzi zimny wiatr. 7. Niektórych głowa dziwnie cięży … 10. Innym brzuch się zdyma jako bęben" W innym miejscu się zastanawia: "Niektórzy Mędrkowie, co to swego zdania trzymają się, jak rzepiak kożucha, albo cudzym rozumem niedoskonałym są zwiedzeni, powiadają, że w cudzych krajach, takoto we Włoszech, Francyi, Hiszpanii, Anglii, Niemczech niemasz czarów i Upierów". Ale cóż w tym złego? "A dajmy to, że czarów, upierów nie masz w cudzych krajach, nie idzie konsekwencja, że i w Polszcze, osobliwie na Rusi niemasz ich … Indya pełna złota, dyamentów; Malabar pieprzu, a Polska go niema, chyba kupiwszy". Tak więc Indie mają złoto, choć brak im upiorów, Polska wprawdzie złota nie ma, ale ma za to upiory… Wśród haseł znajdujemy informacje o Feniksie, o Gryfach (bo jak zaznacza: "Litera Pańska o Gryfach Leuitici 11 wyraźnie wspomina"), o jednorożcu, o syrenach, wiele o smokach. Niezwykle interesujące znajdujemy tam definicje zwierząt. Np. kozy: "śmierdzący rodzaj zwierząt, w Piśmie Świętym znaczą grzesznych i potępionych, mających stać na dniu ostatnim na lewicy...", małpa: "Wielką ma antypatią, albo wrodzoną nienawiść z Żółwiem", mysz: "choć podły zwierz i mały, ale wielkiej szkody czynicielka", sfinks: "zwierz w ziemi Murzyńskiej, w kraju Troglodytów, z rodzaju małp, podobny wyższą częścią alias od głowy człekowi, z piersiami niby białogłowskiemi, kosmaty, z ogonem czarnym długim".. Najsłynniejsza jednak definicja należy do konia: "Koń — jaki jest, każdy widzi". Kler zajmował się innymi równie cennymi naukami. Kiedy na zachodzie Newton kładł podwaliny nowoczesnej fizyki, u nas w Polsce Bernardyn Tyszkowski wykładał o tym, jak tworzą się upiory, kiedy umrze ciężarna Żydówka, a w mogile zrodzi się płód. W szkołach przykościelnych, jak podaje historyk Smoleński, w XVIII w. rozważano problemy typu: "czy kobieta jest człowiekiem, czy nie?" Całe szczęście, że kaganek oświaty Kościołowi odebrany już został, że możemy się uczyć tego co jest wprawdzie mniej pobożne, ale i mniej fałszywe.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kilka bardzo trudnych pytań Prymat papieski

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (11)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Strona www autora  Liczba tekstów na portalu: 952  Pokaż inne teksty autora  Liczba tłumaczeń: 5  Pokaż tłumaczenia autora  Najnowszy tekst autora: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto